Joanne Wienen Psyche 11 mrt 2020, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Een pleidooi tégen de zelfhulpcultuur

Help jezelf, en gooi al je zelfhulpboeken weg. Dat is de boodschap van hoogleraar psychologie Svend Brinkmann. Om een goed en fatsoenlijk mens te worden zouden we ons niet op onszelf en onze persoonlijke groei moeten richten, maar juist op onze naasten.

Waarschijnlijk heb jij minstens één zelfhulpboek in de kast staan. Niet zo gek, want we leven in een maatschappij waarin persoonlijke groei als een groot goed wordt gezien. Het is niet voor niets dat cursussen mindfulness standaard volgeboekt zitten en coaches en therapeuten nooit om werk verlegen zitten.

Anti-zelfhulp bestseller

Om dezelfde reden verschijnen er elk jaar ook stapels zelfhulpboeken die pretenderen ons meer geluk, gezondheid, succes of rijkdom te gaan brengen. Dat de toevoer van nieuwe titels naar het zelfhulpschap nooit afneemt, is eigenlijk al het bewijs dat die boeken niet werken.

Als er iets tussen zat dat echt zou werken, zouden we immers massaal dat boek kopen en voortaan gezond, gelukkig, succesvol en bulkend van het geld door het leven gaan.

Deze denkwijze komt uit het boek ‘Standvastig. Onder alle omstandigheden jezelf blijven’. Klinkt als nóg een zelfhulpboek, maar is in werkelijkheid juist een kritische blik op de ‘tirannie van het positieve denken‘ en de zelfhulpcultuur. Auteur van het boek is de Deense hoogleraar psychologie Svend Brinkmann.

Ook interessant: Een pleidooi tegen positief denken

Ben ik wel goed genoeg?

Zijn grootste kritiek? “Al die boeken prediken een filosofie die draait om jezelf, om je eigen ik. Je moet ‘je ware zelf’ zijn, ‘ontdekken wie je bent’ en ‘van jezelf leren houden’. Maar dergelijke boodschappen kunnen gemakkelijk tot narcisme leiden, of tot een blijvende ontevredenheid over wie we zijn.”

In het Vlaamse Humo stelt Brinkmann dat die constante druk om ons als persoon te moeten ontwikkelen ons alleen maar uitput.

Je vraagt je door al dat ontwikkelen en die focus op persoonlijke groei tenslotte continu af of je wel goed genoeg bent. Heb je een baaldag? Doe er iets aan.

Als we ontevreden zijn, verdrietig of boos is er iets mis. Door de zelfhulpcultus worden negatieve emoties en tegenslag altijd en enkel gezien als kans tot ontwikkeling, maar worden we daar nu echt betere personen van?

Verder lezen: De voorwaarde voor geluk is zo simpel

Kijk eens naar een ander

Volgens Brinkmann is de cultus van de zelfhulpboeken langzaam bezig religie te vervangen. Maar er is een belangrijk verschil tussen de twee: in een religie zoeken we de betekenis van het leven buiten onszelf, in de zelfhulpindustrie zoek je die in jezelf.

En precies dat ziet Brinkmann als een gevaarlijke manier om onszelf los te weken van sociale verplichtingen. Hij ziet de focus op persoonlijke groei als een oppervlakkig symptoom van een problematische cultuur waarin we proberen te overleven door ons op onszelf te richten.

Must read: Hoe vrouwen kunnen groeien door andere vrouwen te helpen

Hou eens op met al dat navelstaren en richt je liever op de ander, is zijn boodschap. Door niet constant aan jezelf te werken als een soort hyperindividualist, maar juist toegewijd te zijn aan het welzijn van anderen en de wereld om ons heen word je net zo goed een fatsoenlijk mens.

In een notendop: het is niet belangrijk om jezelf te ontdekken, maar om te ontdekken wie anderen zijn. We hebben geen coach nodig, maar een vriend.

Meer over dingen niet doen

• Laat je doelen los: het leven naar je waarden is veel belangrijker
• Waarom we zijn verslaafd aan ‘druk’ zijn (en hoe we hier vanaf komen)
• Nee zeggen is niet egoïstisch, het zet je in je kracht (en 10 tips hoe je het doet)