Malu Kirschbaum Psyche 20 sep 2020, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Waarom je beter kunt spreken van witte mensen, in plaats van blanken

De Black Lives Matter beweging heeft wereldwijd veel teweeg gebracht. Massa’s mensen gingen de straat op, bedrijven spraken zich uit en de media ontplofte. Eén van de dingen die het ons heeft geleerd, is dat we ons taalgebruik moeten aanpassen. Woorden zijn namelijk niet neutraal, maar dragen en creëren betekenissen. Zoals we niet meer kunnen spreken van negers, kunnen we ook niet meer spreken van blanken.

De term ‘blanke’ lijkt misschien onschuldig en gewoon te verwijzen naar personen met een witte huidskleur. Maar het is niet onschuldig als je denkt. Blank roept namelijk associaties op met rein en schoon en zwart is dat dan blijkbaar niet.

Koloniaal verleden

Het Van Dale woordenboek leert ons dat ‘blank’ een bijwoord is dat ‘helderwit’, ‘niet bevlekt’ of ‘niet gekleurd’ betekent. Daardoor verwijst blank niet alleen naar een kleur, maar juist naar de afwezigheid van een kleur, door de connotatie van helderheid en onbevlektheid.

Helaas heeft de term ‘blank’ net als ‘neger’ een koloniaal verleden. In de Gouden Eeuw wilde men het verschil aangeven tussen superieure en inferieure mensen. Door witte mensen ‘blanken’ te noemen, draag je (onbedoeld) bij aan het aanduiden van de machtspositie die de witte mens nog steeds heeft.

Blanke neigt naar racisme

Nu kun je wel zeggen dat je het niet zo bedoelt (en dat geloven we ook best), maar je weet niet welk effect het heeft op een ander. Wellicht is het kwaad dan al geschied. Je kunt toch ook niet zomaar iemand uitschelden voor kutwijf en ervan uit gaan dat de ander weet dat je het niet zo bedoelt?

Must read: Speak up & stand up – dit is wat je zelf kunt doen tegen racisme

Juist die intentieloze, vanzelfsprekende nonchalance maakt racisme zo kwetsend. Het is zo normaal, dat we er niet eens bij stilstaan dat ‘blanke’ neigt naar racisme. Zelfs met de beste intenties worden we nog steeds beïnvloed door racistische vooronderstellingen, waarvan we ons vaak niet eens bewust zijn.

Wit omschrijft een kleur, net als zwart

Alhoewel het woord ‘wit’ ook een superieure bijklank heeft (denk maar aan witwassen versus zwartwerk) is het in essentie een meer neutrale term dan ‘blank’, omdat ‘wit’ recht tegenover ‘zwart’ staat. Het omschrijft een kleur, net zoals zwart.

En het wordt ook al heel lang gebruikt in de Nederlandse taal om een huidskleur te omschrijven. Multatuli sprak in zijn boeken al over een ‘witte man’. Terwijl ‘blank’ teruggrijpt naar een verdrietig verleden, waarvan in onze maatschappij nog steeds sporen zijn te vinden.

Taalgebruik evolueert

Laten we het woord ‘blank’ bewaren voor als we het hebben over wateroverlast. En laten we het altijd hebben over mensen. Witte mensen en zwarte mensen. Op die manier reduceren we mensen niet tot hun etniciteit.

Nu zijn we bij Bedrock niet van de taalpolitie, maar we willen je alleen laten zien waarom sommige mensen aanstoot nemen aan bepaalde woorden. Zo kun je zelf beslissen of je een term wel of niet wilt gebruiken.

Lees meer over Black Lives Matter

• Waarom je niet All Lives Matter kunt zeggen als reactie op Black Lives Matter
• 8 tips om het gesprek over Black Lives Matter aan te gaan
• Wat voor privileges een witte huidskleur met zich meebrengt (zonder dat je het misschien weet)