Redactie Betere wereld 24 jun 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Er bestaat veel verwarring over: welke vis kunnen we wél met een gerust hart eten?

Een lege Noordzee, een kapotte zeebodem en kweekvissen vol antibiotica zijn een kleine greep uit het schrikbeeld dat opdoemt als we nadenken over ‘onverantwoorde’ visserij. Welke vis kunnen we wél eten – met een schoon geweten én een gerust hart?

Goede vetten in vis maken het dier tot een prominent onderdeel van ons voedingspatroon. Onlangs adviseerde het Voedingscentrum nog: eet (vette) vis, één keer per week, omdat visvetzuren goed zijn voor hart- en bloedvaten.

Wat ‘gezond’ is voor ons lijf is niet altijd heilzaam voor de bewoners van zeeën en rivieren. Soorten als de paling zijn overbevist en sommige vangmethodes maken de zeebodem kapot. Ook het imago van de kweekvis is niet best, terwijl er volgens velen niets mis mee is.

Vraag

Christien Absil van de Good Fish Foundation denkt niet dat stoppen met vis eten een oplossing is. “Visserij zal altijd blijven bestaan,” zegt Absil, visserijbioloog van huis uit. “Maar, als de vraag naar duurzame vis groot is, dan zal de visserij worden getriggerd daaraan te voldoen.”

Vissers moeten zich houden aan Europese visquota om overbevissing te voorkomen. Daarnaast kunnen ze, wanneer ze een beheerplan hebben en hun best doen om de visstanden op peil te houden of te herstellen, een keurmerk verdienen.

Ook lezen: In 15 dagen een afvalvrije Noordzeekust? Zo kun je meehelpen

Een keurmerk biedt niet altijd garantie voor duurzame vis. Toch zijn er volgens Absil wel labels die betrouwbaar zijn. “Het MSC-keurmerk bijvoorbeeld. Dat beoordeelt de visstand, de vangstmethodes en controleert of het beheer van de visserij in orde is, zodat ze in het geval van overbevissing de populatie kan herstellen.”

De certificering wordt door een derde partij uitgevoerd. “Wel is er kritiek op het MSC, bijvoorbeeld van Greenpeace,” merkt Absil op. “Als er vangstmethodes worden gebruikt die de bodem beschadigen dan kan de visserij soms toch een keurmerk krijgen. Greenpeace noemt die lat te laag.”

Hoe ‘laag’ de lat ook is, volgens de Good Fish Foundation is het voor vissers in ontwikkelingslanden onmogelijk daaraan te voldoen omdat het beheer van de vispopulatie meestal ontbreekt.

Zonder MSC-merk

Vind je geen MSC-merk op de verpakking dan wordt het volgens de Good Fish Foundation ingewikkelder. Absil: “Vis is complexer dan een koe. Die is biologisch, of niet. Van vissen worden niet alleen verschillende soorten geconsumeerd, ze komen uit verschillende gebieden en worden op diverse manieren gevangen.”

Dat is de reden waarom Absil de VISwijzer bedacht, als leidraad in de supermarkt of viswinkel. “Restaurants blijven ook met de VISwijzer vaak ingewikkeld. Of je krijgt een exotische soort als papegaaivis op je bord of de naam die op het menu staat is niet te herleiden naar de soort en het gebied.”

Lees ook: Hoe duurzaam is zeewier? (we nemen een duik in de zee)

Blijf daarom vragen stellen, adviseert Absil, die onlangs nog naar de herkomst van de garnalen in een Vietnamese toko op station Utrecht vroeg. “Ze wisten het antwoord niet meteen en zochten in de keuken naar de doos. De garnalen bleken een betrouwbaar keurmerk te hebben. Helemaal goed.”

In de supermarkt of viswinkel zou de VISwijzer makkelijker toepasbaar zijn. De Good Fish Foundation licht enkele usual suspects toe:

• Tonijn: “Tonijn is zwaar overbevist,” aldus de bedenkster van de VISwijzer. “De blauwvintonijn is een absolute no go. Daar komt bij dat deze heel prijzig is. De geelvintonijn is voor de blauwvintonijn in de plaats gekomen als alternatief en eveneens overbevist. Dan is er nog de skipjacktonijn, die veelal in de blikjes wordt verwerkt en een stuk duurzamer is, mits met de hengel gevangen of met MSC-keurmerk. Net als de witte tonijn.”
• Zalm: een vis die je volgens de Good Fish Foundation nog steeds met een gerust hart kunt kopen, mits voorzien van een MSC-keurmerk (wilde zalm uit Alaska), dan wel biologisch gekweekt of met ASC-keurmerk (uit Noorwegen).
• Schol: “De stand van deze platvissen in de Noordzee is op dit moment goed,” zegt Absil. “Bijna alle visserijen die in deze zee vissen zijn inmiddels MSC gecertificeerd.”
• Paling: “Een soort die zo is overbevist, dat wij zeggen: doe maar even niet. Het gaat nog een hele tijd duren voordat de stand van deze vis is hersteld. Hoewel palingvissers zeggen hard te werken aan het herstel van de vis met uitzetprogramma’s, is het beter om paling te laten staan totdat we kunnen zien dat die uitzetprogramma’s effect hebben.”
• Vette vis als haring en makreel: “Die kun je gerust eten, ten minste, als de haring niet gevangen is in de Oostzee, maar die kom je ook niet elke dag tegen. Deze soorten worden gevangen in scholen, met als voordeel dat de netten niet over de bodem schrapen zoals bij platvis. Daardoor kunnen vissers veel selectiever vangen en hebben ze minder bijvangst.”
• Pangasius: “Aan kweekvis als deze moeten we nog steeds wennen,” zegt Absil. “Onder meer door enge verhalen over antibiotica en het hoge dioxine- en herbicidegehalte in de vis. Een deel is door de visserij in de wereld gebracht, want kweekvis is pure concurrentie voor hen. Terwijl die verhalen eigenlijk overtrokken zijn. Professor Tinka Murk, toxicologe van de Universiteit van Wageningen, berekende dat je voor het hoogste gehalte van de herbicide trifluralin die ooit is gemeten 167 kilo pangasius per dag moet eten en dat je dan nóg niet uitkomt boven de gevaarlijke maximale waarde van die herbicide.”

Meer over lezen over vis? Dit is waarom je volgens Remko Kuipers juist wel vis en vlees moet eten.