Tanja Terstappen Maatschappij 7 dec 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Wat we kunnen leren van het Finse onderwijssysteem

Het Finse onderwijssysteem heeft wereldwijd een voorbeeldfunctie. Niet alleen scoren kinderen hoog qua leerprestaties. Ze doen het zo goed terwijl ze pas formeel beginnen met leren lezen en schrijven vanaf hun zevende. Hoe dat kan? Spelen is het antwoord volgens onderzoekers. Heel veel spelen.

“Bij leren denken we over het algemeen aan cognitief, formeel leren. We associëren het met studeren, onthouden van feiten, formules etc. Vanuit het oogpunt van de neurobiologie is dit echter maar een klein deel van hoe wij leren. Elke leerervaring gaat namelijk ook gepaard met emoties. Sterker nog, we zijn alleen in staat om echt te leren als de delen van ons brein waar we onze emoties reguleren, geactiveerd worden”, schreef filosoof Viktoria Susovits eerder op Bedrock. En precies dat gebeurt er op Finse kleuterscholen.

Focus op spelen

De nadruk ligt er niet op rekenen, lezen of schrijven. Kinderen krijgen in Finland geen les in deze vaardigheden totdat ze 7 jaar oud zijn. De focus op de kleuterschool ligt op spelen.

Ook interessant: Goed nieuws: wereldwijd kunnen er steeds meer meisjes naar school

“We geloven dat kinderen onder de 7 nog niet klaar zijn voor school,” zegt Tiina Marjoniemi, hoofd van daycare centre Franzenia tegen The Guardian. “Ze hebben tijd nodig om te spelen en fysiek actief te zijn. Tijd om creatief te zijn.”

Gezondheid en geluk als doel

Het doel van de eerste jaren school in Finland is dus niet per se ‘onderwijs’ op de formele manier, maar gezondheid en het geluk voor elk kind. In de kleuterklas wordt kindjes geleerd goede sociale gewoontes te ontwikkelen; hoe je vrienden maakt en anderen respecteert bijvoorbeeld.

Nadruk ligt op het leuke van leren, dus op taalverrijking en communicatie, in plaats van woordjes stampen en rekentoetsen. Ook wordt er veel aandacht besteed aan fysieke activiteiten, op de kleuterschool mogen kinderen zo’n 90 minuten per dag buiten spelen.

Spelen is serious business

Nu moet je niet denken dat ze daar in Finland maar wat aanrommelen trouwens. Spelen gebeurt educatief verantwoord, onder toeziend oog van hoog opgeleide leraren.

Lees ook: Kunstvakken staan onderaan: doden scholen de creativiteit van kinderen?

Er is één onderwijzer per vier peuters en voor kindjes ouder dan 3 jaar is dat één op 7. Met veel aandacht wordt er dus ook gekeken naar hoe de kinderen spelen. De ontwikkeling van een kind wordt constant geëvalueerd en daar kunnen leraren op inspelen.

Intrinsieke motivatie

Spelen helpt kinderen beter te leren. Omdat ze iets leuk vinden zijn ze meer gemotiveerd het af te maken en het nóg beter te doen en dat werpt later z’n vruchten af.

“We kunnen kinderen niet echt iets leren zonder dat het kind dat wil. Het kind moet enthousiast en intrinsiek gemotiveerd zijn. Wanneer het weten wil, leert het ook. Gras groeit niet harder als je eraan trekt,” aldus Viktoria Susovits.

Krachtige leerlingen

Educatief spelen kan kwaliteiten ontwikkelen zoals langere aandachtsspanne, doorzettingsvermogen, concentratie en probleemoplossend vermogen.

En het kan kinderen leren leren, zegt ook David Whitebread, directeur van het Centre of Research on Play in Education, Development & Learning aan de Universiteit van Cambridge.

Must read: Zouden kinderen tot hun veertiende basisonderwijs moeten krijgen?

Als kinderen zich toewijden aan een taak die ze leuk vinden, willen ze daarvoor meer hun best doen en zich blijven ontwikkelen en perfectioneren. “Vanuit pyschologisch oogpunt zie je hoe spelen kinderen helpt krachtige leerlingen te worden,” zegt hij.

Hoog opgeleide leraren, veel begeleiding en aandacht voor ontwikkeling (zoals ze dat doen in Finland) zijn dus belangrijk. “Hoe beter de kwaliteit van de kleuterschool, hoe beter de output uiteindelijk zal zijn; emotioneel, sociaal én cognitief.”

Overigens nuanceerde leraar Johannes Visser het hele hosanna voor het Finse onderwijssysteem in de Correspondent. Al scoort het land hoog op de PISA-meting (Programme for International Student Assessment), Nederland doet het wat hem betreft beter.

Kinderen hier rekenen beter en op de testgebieden natuurwetenschap en lezen behoren we al jaren tot de Europese top. En Nederlandse kinderen geven in PISA-onderzoek ook aan gelukkig te zijn op school, iets waar Finland minder goed op scoorde in die test.

Ook hier meer focus op ontwikkeling

Toch hebben we in Nederland steeds vaker kritiek op het onderwijssysteem. Steeds meer scholen gaan zich minder richten op prestatie, meer op ontwikkeling. Met zijn initiatief Schoolverlichting wil bijvoorbeeld meditatieleraar Tijn Touber kinderen vaardigheden leren die over het algemeen niet aan bod komen in het gangbare onderwijs.

“Onze droom is dat zij in een wereld kunnen leven waar volwassen mensen wonen die het schoolpleingedrag van ‘mijn pappie (lees: God, voetbalclub, ras, land) is lekker veel sterker dan die van jou’ zijn ontgroeid.”

Mega boeiend, toch?

Meer over kinderen en onderwijs?

• Ons schoolsysteem is ongezond. Kinderen worden klaargestoomd om te presteren, niet om creatief te zijn.
• Leren van de Noren: 4 wijze lessen uit het onderwijs
• Hoe moderne technologie ons onderwijssysteem verbetert