Kiara Louis Psyche 16 mrt 2018, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Wijsheid, wat is dat eigenlijk?

Soms zie je iemand van wie je denkt: goh, dat is nou echt een wijs persoon – zonder dat je meteen kunt verklaren waar dat aan ligt. Maar wat is wijsheid eigenlijk precies? We werpen een blik op dit begrip, aan de hand van drie pijlers. Allereerst is het belangrijk om te weten dat er geen eenduidig antwoord te geven is op deze vraag. Zoals bij ongeveer alles, is er niet één waarheid. Per cultuur verschilt het ook enorm wat wijsheid is. Zo ligt er in de westerse wereld veelal een focus op prestatie, terwijl dat in andere landen weer heel anders is. Toch is er een aantal factoren dat meespeelt: educatie, ervaring en evolutie.

Het belang van educatie

Logischerwijs worden mensen die veel weten vaak gezien als wijze mensen. Ze hebben dus een goede educatie gehad, of leren zichzelf allerlei dingen aan. Een brede educatie is allereerst belangrijk omdat je een kritischere houding krijgt, maar vooral ook omdat je je met veel kennis gemakkelijk kunt verplaatsten in andere perspectieven. Er zijn verschillende studies gedaan naar wijsheid, en iets wat telkens terugkwam, was het belang van perspectief.

Hierbij wordt er bijvoorbeeld gedoeld op iets vanuit een helikopterview kunnen zien, om zo een betere kijk te creëren op een bepaalde situatie. Iets bekijken vanuit een egocentrische blik – dus de focus op jezelf houden – wordt daarentegen gelinkt aan kleingeestig en defensief zijn. Denk bijvoorbeeld eens aan advies geven aan anderen. Dat kunnen we vaak enorm goed – zelfs beter dan onszelf adviseren. Dit komt omdat we met een breder perspectief naar het leven van anderen kunnen kijken.

En hoe meer je je gaat verdiepen in allerlei onderwerpen, hoe groter de realisatie wordt dat we eigenlijk zó weinig weten over dingen. Zoals Socrates – volgens sommigen de personificatie van wijsheid – zei:

Ervaring maakt wijs

Ook ervaring speelt een grote rol in wijsheid. Hoe meer je meemaakt, hoe meer je dingen in perspectief kunt plaatsen. De kans is groot dat iemand die heftige dingen heeft meegemaakt, zich weinig druk maakt om kleine irritaties als een gemiste trein of een regenbuitje. Simpelweg omdat degene weet dat er wel ergere dingen zijn – hij of zij kan de situaties dus vanuit een helikopterview zien.

Toch hoef je niet een hele berg aan levenservaring te hebben om meer wijsheid na te jagen: door je eigen ervaringen te reflecteren, kun je ook een stukje wijzer worden. De vraag ‘waarom deed ik dat?’ kan hierbij heel erg helpen. Ervaring plus reflectie levert vaak meer wijsheid op.

Dit vind je vast ook interessant: Waarom normaal niet bestaat (als je het mij vraagt).

Een blik op evolutie

Er is een reden waarom veel mensen wijsheid najagen – of er ten minste een fascinatie voor hebben. Het was waarschijnlijk een essentieel onderdeel voor onze evolutie als soort. Om voort te bestaan, hebben we namelijk bepaalde skills nodig. Onder andere plannen, verschillende perspectieven innemen en coördinatie zijn erg belangrijk. Als we kijken naar de oertijd, hadden we dus veel aan de verschillende perspectieven die wijsheid brengt. Door verschillende perspectieven in te kunnen nemen (lees: wijsheid te bezitten), konden we levensbedreigende situaties beter handelen.

Dus nee, wijsheid heeft niks te maken met lange grijzen baarden – maar des te meer met open minded zijn.