Redactie Psyche 30 jul 2020, 06:00

Leestijd: 7 minuten

Een warm nest voor je kinderen maken doe je zo (ook als je net gescheiden bent)

‘Zie het als een auto-ongeluk: het gaat er niet om wie het ongeluk heeft veroorzaakt: het gaat erom dat de auto is gecrasht en iedereen nu veilig uit het wrak moet zien te komen,’ vertelt ervaringsdeskundige en psychologe Manon Sikkel aan Bedrock over harmonieus co-ouderschap.

28 juli komt mijn nieuwste roman Een Warm Nest uit. Het gaat over Evelien, een gescheiden veertiger die haar dochters een warm nest wil geven. Maar dat valt niet mee want er komt van alles op haar af door de scheiding (verhuizen, nieuwe baan, ouderschapsplan, sociale afwijzing) en dan wordt ze ook nog eens verliefd op een foute man.

Alle ingrediënten voor een goede soap, zou je zeggen. Toch zijn de overeenkomsten met de werkelijkheid groter dan ik zou willen toegeven. Net als Evelien ben ik ook niet helemaal veilig gehecht en val ik op mannen die lijken op mijn vader. Mijn grootste angst is dat het gevoel van onveilige hechting overdraagbaar is op mijn kinderen en dat ze, later als ze groot zijn, ook op afwezige mannen zullen vallen. Maar is die angst eigenlijk wel terecht? Ik vroeg het Manon Sikkel, kinderboekenschrijfster, psychologe én ervaringsdeskundige.

Kan je onveilige hechting overgeven aan je kinderen?

“Tot 10 jaar geleden dachten psychologen dat onveilig gehechte mensen nooit meer veilig gehechte mensen konden worden,’ zegt ze. ‘Maar inmiddels weten we wel beter. Het is alleen geen individueel proces. Je hebt er een groep voor nodig.

Bij een groep vriendinnen kun je lachen met de ene, praten met de andere en weer een ander let op je kind als je even een boodschap moet halen. Zo heeft iedereen zijn eigen rol. Andersom heb jij jouw vriendinnen ook iets te bieden. Jullie raken aan elkaar gehecht. Dat werkt binnen een gezin net zo. Maar dan nóg beter want de liefde tussen ouders en hun kinderen is onvoorwaardelijk. Zo kunnen kinderen hun ouders in zekere zin genezen.”

Ook interessant: Heb je bindingsangst, verlatingsangst of ben je veilig gehecht? Doe de test.

Kunnen partners dat ook?

“Een partner kan daar zeker aan bijdragen. Al is het omgekeerde is ook waar. Toen mijn vorige relatie strandde, merkte ik dat ik onveiliger gehecht was dan daarvoor. Een partner kan altijd bij je weggaan. Nu zoek ik veiligheid ook buiten mijn relatie. Zo bel ik mijn broer en moeder vaker omdat ik me daar lekker bij voel.”

Hoe voorkom ik dat mijn dochters straks op hetzelfde type vallen als ik?

“Je valt op de ouder met wie je het minst veilig gehecht bent geraakt als kind. Maar let op: niet iedereen is onveilig gehecht. Er zijn ook mensen die werkelijk geen flauw idee hebben waar wij het nu over hebben. Die mensen zien de wereld om hen heen ook heel anders, leven in een parallel universum.”

Hoe kom ik daar?

“Veilig hechten betekent niets meer dan je veilig voelen binnen de gemeenschap waarin je leeft. Als je je kinderen genoeg aandacht, liefde en knuffels geeft, voelen ze zich veilig. Jij hecht je aan kinderen en zij hechten zich andersom ook aan jou. Doordat die liefde wederkerig is, groei jij dus eigenlijk ook op in een groep waarbinnen je veilig bent.”

Lees ook: Dit is volgens psychologen de reden waarom we steeds op dezelfde types vallen

Welke invloed heeft een scheiding op een kind?

“Zie het als een auto-ongeluk: het gaat er niet om wie het ongeluk heeft veroorzaakt, wie te hard reed, wie op de rem trapte – of dat juist had moeten doen: het gaat erom dat de auto is gecrasht en iedereen nu veilig uit het wrak moet zien te komen. Voor de ouders is het makkelijker: zij krijgen een nieuwe liefde, een nieuw huis, een nieuw leven. Maar de kinderen zullen nooit meer opgroeien in een gezin.”

Hoe troost je ze dan?

“Door het te benoemen, te zeggen: ik zie dat je verdrietig bent. Misschien is het omdat je je vader mist. Dat kan ik me heel goed voorstellen. Vervolgens is de kans groot dat je kind over iets heel anders begint, dat het bijvoorbeeld zegt dat hij bang is dat je doodgaat. Nou, dan praat je daarover. Stel je hem of haar gerust.”

Hoe heb jij je kinderen uit het wrak gehaald?

“Ik ben nog acht jaar in hetzelfde huis blijven wonen, een pand aan de gracht in Amsterdam. Mijn ex had de begane grond en de eerste verdieping, ik de bovenste twee verdiepingen – de kinderen zaten daar tussenin. Aan weerszijden van hun etage zat een deur zodat ze altijd naar ons toe konden komen. Ook als ze eigenlijk bij de ander waren. We hadden co-ouderschap van 3 dagen op, 3 dagen af. De 7^e dag was er niet, we telden gewoon door.”

Luister ook: Bedrock Talks: over verslaving, liefde en spiritualiteit met Jan Geurtz

Heerlijk lijkt me dat

“Het voordeel was dat ik mijn kinderen altijd even een kus kon brengen, het nadeel was dat ik me niet zo makkelijk kon losmaken van mijn ex. Dan zag ik hem vanuit mijn raam in de tuin zitten, aan onze tafel, op onze stoelen, samen met zijn nieuwe vrouw. Het was een beetje alsof we twee bomen waren die dertig jaar naast elkaar hadden gestaan. We hadden de takken wel losgemaakt, maar als ik naar rechts keek stond die boom er nog steeds en onze wortels waren ook nog altijd verbonden.”

Is dat wat ouderschap met je doet?

“Absoluut. Inmiddels zijn de kinderen volwassen en ben ik verhuisd naar Den Haag maar zodra er iets te vieren valt, zitten we allemaal bij elkaar aan een grote tafel. Dat ideaal had ik in gedachten, jaren geleden. Zo’n beeld van een grote tafel waar iedereen kon aanschuiven. Wij blijven hun ouders, ten slotte. En straks, als ze kinderen krijgen, zijn wij de grootouders.”

Voor iedere fase zijn er weer andere dingen belangrijk. Heb je daarin nog tips?

“Mijn nieuwe vriend en ik hebben een insider joke, dan zeggen we tegen elkaar: “O ja, dat was vroeger, toen we nog verliefd waren.” Die grap maakten we al toen we elkaar net een week kenden, dus hij heeft niets om het lijf. Maar toen ik ‘m een keer maakte met mijn zoon erbij zag ik hem toch schrikken. Toen realiseerde ik me dat kinderen van gescheiden ouders extra bang zijn hun stabiliteit weer te verliezen. Ze hebben het al eens meegemaakt, het kan altijd weer gebeuren. Dus die grap maken we niet meer”

Leestip: In 9 stappen naar een harmonieus co-ouderschap (ook als je een nieuwe liefde krijgt)

Vinden jouw kinderen dat jullie het goed hebben gedaan?

“Ze zijn tevreden. Sterker nog, sommige klasgenoten zagen hun ouders liever scheiden zoals wij dat hebben gedaan, dan dat ze elkaar nog een dag langer het leven zuur maakten. Daarin waren we dus ook een voorbeeld. Maar als je vraagt of ik het weer zou doen, dan zou ik daar toch wat langer over nadenken. Voor mijn kinderen was het heel goed – voor mij niet.”

 Kun je zien dat kinderen veilig zijn gehecht?

“Tja. Het is ook een kwestie van karakter. Zo verklaar je ook dat kinderen uit hetzelfde gezin allemaal een andere ervaring hebben. Maar deze regel gaat altijd op: trekt je kind veel aandacht? Is het druk? Maak het vaak ruzie? Huilt hij/zij veel? Heel goed! Dan voelt hij of zij zich veilig genoeg om zichzelf te laten zien. Pas als je kind zich voorbeeldig gedraagt, moet je je zorgen gaan maken want dan durft het zichzelf misschien niet te zijn.”

Dit gastartikel is geschreven door Mathilde Hoekstra. Ze studeerde Nederlandse en Italiaanse literatuur en schreef vorig jaar haar roman De Ideale Man. In juli komt haar boek Een Warm Nest uit. Check haar website voor meer info of volg haar op Instagram 

Meer over opvoeden?

• Je kind vegetarisch opvoeden: wel of geen goed plan?
• Waarom iedereen zou moeten opvoeden zoals homoseksuele ouders
• Duurzaam opvoeden voor dummies (hoe verklein je de ecologische voetafdruk van je kind)