Lisanne de Vaan Psyche 2 okt 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Hij of zij wil je niet en tóch ben je geobsedeerd (maar waarom?)

Stel je voor: je bent verliefd, maar de liefde is niet wederzijds. Het beste zou zijn om deze persoon uit je hoofd te zetten en verder te gaan met je leven. Maar ondanks de afwijzing blijf je aan deze persoon denken. Waarom willen we vaak wat we niet kunnen krijgen?

Het lijkt erop dat we onze voorkeuren aanpassen aan de situatie. Behalve op liefdesgebied dan. Think about it: sinds je erachter kwam dat je niet beschikt over een gouden keel, heb je toen nog geprobeerd om een zangcarrière van de grond te krijgen?

Grote kans dat je deze droom (als je die überhaupt al had) hebt laten varen. Wanneer we weten dat we ergens niet goed in zijn en dat ook nooit zullen worden, laten we het los. Maar waarom laten we mensen die ons continu afwijzen dan ook niet gewoon los?

Volgens een Amerikaans onderzoek – welke is gepubliceerd in de Journal of Neurophysiology – is er een wetenschappelijke verklaring voor ons gedrag. Afwijzingen van geliefden zouden delen van het brein stimuleren die geassocieerd worden met motivatie, beloning, verslaving en verlangen.

Love is a drug

Met behulp van MRI scans keken onderzoekers naar de hersenen van 15 studenten die recentelijk waren afgewezen door hun partner, maar aangaven nog steeds intens verliefd te zijn. Hierna kregen ze de opdracht om een wiskundige oefening te doen, zoals terugtellen van 4,529 (steeds met 7).

Deze oefening was bedoeld om deelnemers af te leiden van hun romantische gedachten. Tot slot kregen de deelnemers een foto te zien van iemand die ze persoonlijk kenden, maar waar ze niet romantisch geïnteresseerd in waren.

Must read: We zijn allemaal verslaafd aan liefde

De scans lieten zien dat de hersenen van deelnemers actiever waren in gebieden geassocieerd met motivatie, beloning, verslaving, verlangen en fysieke pijn wanneer ze keken naar een foto van de persoon die ze had afgewezen, dan wanneer ze naar de andere foto keken.

Volgens de onderzoekers is de situatie vergelijkbaar met een drugsverslaving. De persoon die ons afwijst (en onze liefde onbeantwoord laat) is de drug. Maar de resultaten van het onderzoek geven ons geen inzicht in de vraag waaróm we verlangen naar een dergelijke drug, en waarom we iemand willen die we niet kunnen hebben.

Mogelijke verklaringen

Berit Brogaard – hoogleraar in de filosofie – beargumenteert dat het te maken kan hebben met de percipieerde waarde van de ander. Als iemand ons niet wil (of niet beschikbaar is voor een relatie), dan gaat hun vermeende waarde omhoog. Ze worden volgens Brogaard zo ‘duur’ dat we ze ons niet kunnen veroorloven.

Evolutionair gezien zou het voordelig zijn geweest om te paren met de meest waardevolle partner. Het is dus helemaal niet gek dat we alleen maar meer geïnteresseerd worden wanneer de gepercipieerde waarde van een persoon toeneemt.

Dit vind je misschien ook interessant: We zijn allemaal liefdesbang (over verlatings- en bindingsangst).

Een andere verklaring zou volgens Brogaard kunnen liggen bij onze (relatief gezien) verslavende persoonlijkheden. Wanneer je net een relatie van twee jaar achter de rug hebt, zijn er een hoop dingen die je opeens mist, zoals lieve berichtjes, fijn gezelschap en seks.

Maar hoe zit dat als er nooit een relatie is geweest, zoals met een onbereikbare liefde? Wat is dan de bron van verslavende gevoelens? Brogaard vermoedt dat we verslaafd zijn aan gedachten over hoe het had kúnnen zijn, maar nooit zal zijn. Wanneer je met dergelijke gedachten loopt, stelt zij, kan een afwijzing door de ander deze gedachten alleen maar versterken. Wat overblijft is een obsessie.

Hechtingsstijlen

Ook je hechtingsstijl kan volgens Brogaard verklaren waarom je verliefd bent op iemand die niet beschikbaar is. Onveilig gehechte mensen zijn ofwel angstig gehecht (verlatingsangst) of afwijzend gehecht (bindingsangst). Volgens Brogaard zoeken mensen met een onveilige hechtingsstijl vaak naar mensen die ze pijn zullen doen.

Voor sommige van deze mensen is afgewezen worden een bekend gevoel, omdat ze bijvoorbeeld (emotioneel) werden afgewezen door hun moeder of vader. Het punt is: we zijn geneigd om ons te gedragen op manieren die bekend voor ons zijn. Onze hersenen interpreteren deze scenario’s nu eenmaal als normaal, zelfs wanneer we weten dat het scenario niet normaal is. Wil je weten welke hechtingsstijl jij hebt? Probeer dan deze kleine test.

Tot slot noemt Brogaard een ‘ander einde’ als verklaring. Stel je hebt tijdens je jeugd te maken gehad met afwijzing, dan zoek je onbewust misschien naar vergelijkbare scenario’s, in de loop dat het verhaal dit keer anders afloopt. Optimistisch of naïef?

Meer over liefde?

• Kan je liefde met je hoofd begrijpen? Wij zochten het uit
• 5 selfhelp-boeken over de liefde (die echt werken)
• Het is wetenschappelijk bewezen dat we zélf invloed hebben op onze gevoelens van liefde