Joanne Wienen Psyche 15 okt 2020, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Waarom we allemaal Sneeuwwitje willen zijn (het is zoveel meer dan alleen een sprookje)

Sprookjes en mythen zijn het resultaat van ons collectieve onderbewuste, zeggen beroemde psychologen als Carl Gustav Jung. En wie het zo bekijkt, kan heel wat leren van Sneeuwwitje en de 7 dwergen.

Wie is er niet opgegroeid met sprookjes? Of je nou een moeder had die ‘s avonds aan je voorlas voor je naar bed ging of je elke middag uit school achter de tv kroop met je favoriete Disney-film. Niets mis mee natuurlijk, maar die verzonnen verhaaltjes over prinsen en prinsessen, boze stiefmoeders en afwezige vaders (serieus, waar waren die altijd?) zijn meer dan entertainment of een middeltje om kinderen zoet te houden.

De heks, de draak en de kikker

Volgens Carl Gustav Jung, de bekende Zwitserse psycholoog en grondlegger van de analytische psychologie, schuilt er achter sprookjes altijd een achterliggende gedachte. Net als dromen spontaan ontstaan uit de diepere, onbewuste lagen van onze psyche, komen ook sprookjes en mythen hieruit voort. Dit verklaart ook meteen waarom overal ter wereld dezelfde thema’s en verhaallijnen terugkomen.

Volgens Jung en vele anderen ontstaan die verhaaltjes namelijk uit ons collectief onbewuste, dat we allemaal gemeen hebben. De beelden en figuren in sprookjes en dromen zijn archetypisch. Het zijn universele beelden die aspecten in de ziel symboliseren. Zo staat de heks vaak symbool voor de gevallen ziel, die het bewustzijn van haar oorsprong of bron verloren is.

De prins staat juist voor het bewustzijn van de bron, een draak voor blokkades in bewustwording, de kikker voor het onbewuste dat getransformeerd moet worden.

Sprookjes leren ons iets over onszelf

Wie op die manier naar sprookjes gaat kijken, hoort meer dan er daadwerkelijk gezegd wordt. En dat is ook goed. Er is namelijk een reden dat deze sprookjes al eeuwenlang van generatie op generatie worden doorverteld. Ze leren ons iets over onszelf. Die betekenisvolle inzichten zijn vaak universeel – iedereen kan er iets van leren.

Neem nou Sneeuwwitje, misschien wel het beroemdste sprookje ter wereld. Hoe vaak is je dat verhaal wel niet verteld? Hoe graag wilde je als klein meisje wel niet op haar lijken? En hoe vaak ben je weggedoken achter een kussentje op de bank als de boze stiefmoeder in beeld kwam?

Vaak zat waarschijnlijk, maar omdat dit voor de meesten van ons toch al heel wat jaartjes terug geweest zal zijn, frissen we het geheugen even op. Om daarna eens lekker psychologisch te analyseren natuurlijk.

Lees ook: Zo weet je of je een oude ziel hebt

Er was eens…

Het verhaal gaat – in eigen bewoordingen – zo: er zit een zwangere vrouw voor het raam een zwart kleed te haken en het sneeuwt. Per ongeluk prikt ze zichzelf in de vinger, waardoor 3 druppels bloed op de witte sneeuw vallen. Dat vindt ze er zo mooi uitzien dat ze meteen wenst dat haar ongeboren kind een huid zo wit als sneeuw heeft, gitzwart haar en vuurrode lippen. Zo gezegd, zo gedaan, want als Sneeuwwitje wordt geboren, voldoet ze precies aan die verwachtingen.

Jammer genoeg kan haar moeder daar niet lang van genieten, want ze overlijdt tijdens de bevalling. Sneeuwwitje’s vader trouwt jaren later opnieuw met een dame die flink ijdel is. Dag na dag staart ze in haar toverspiegel om te vragen wie de mooiste van het land is.

Ook interessant: Dit zijn de levenslessen die ik uit Disney-films haal

Tot Sneeuwwitje werd geboren, was dit antwoord altijd tot haar volle tevredenheid, maar Sneeuwwitje is toch net iets knapper dan de stiefmoeder. Om dat probleem op te lossen, vraagt ze de jager om Sneeuwwitje om te brengen in het bos. Hij krijgt medelijden en laat Sneeuwwitje vluchten. In een hutje in het bos ontmoet ze de 7 dwergen, die haar vervolgens adopteren en beschermen alsof het hun langverloren zus is.

De koningin komt erachter en probeert op 3 manieren (en in verschillende gedaantes, dat kan in sprookjes) Sneeuwwitje alsnog te vermoorden. De laatste keer – met de vergiftigde appel – lukt het. Even lijkt het erop dat Sneeuwwitje echt overleden is, maar dan komt de prins die – en dit is best luguber als je erover nadenkt – verliefd wordt op haar.

In de Disney-versie kust hij haar vervolgens tot leven. In de versie van de gebroeders Grimm wil de prins haar glazen kist meenemen maar laat hij ‘m vallen waardoor het stukje appel losschiet. Hoe dan ook, Sneeuwwitje leeft toch. Eind goed, al goed.

Terug naar de bron

Zo, dat was dat.. en dan nu de symboliek hierachter. De echte moeder staat symbool voor de bron, de oorsprong, een goddelijke kracht. Ze overdenkt wat haar kind nodig zal hebben in het leven. In het sprookje lijkt de focus misschien ietwat op het uiterlijk te liggen, maar niets is minder waar, want al deze zaken staan voor innerlijke gaven.

Maar de moeder – de goddelijke kracht – verdwijnt. De ziel (Sneeuwwitje) begint de gang naar de aarde waar ze als doel heeft die Goddelijke kracht terug te vinden. Maar dan komt ze in de macht van de boze stiefmoeder of heks. Zoals eerder al te lezen staat deze figuur symbool voor iemand die het bewustzijn van de oorsprong compleet uit het oog is verloren en zelfs anderen verhindert het doel van het leven (die oorsprong) terug te vinden.

De boze stiefmoeder verbeeldt het valse ego van de mens. Het ego dat zichzelf in de weg staat door de verkeerde zaken na te jagen. In het geval van die moeder is dat uiterlijke schoonheid.

De prins op het witte paard ben je zelf

Het spiegeltje staat symbool voor het geweten, dat zich niet laat onderdrukken en altijd zuiver de waarheid spreekt. Ze geeft opdracht Sneeuwwitje om te brengen, maar niets kan de ziel doden. Een lichaam is om te brengen, maar een ziel blijft immers eeuwig leven.

Ze ontmoet de 7 dwergen. 7 is al eeuwenlang in veel culturen een heilig getal. In de bijbel komt het getal 7 bijvoorbeeld heel vaak voor, in de antroposofie wordt het leven in fases van 7 jaren ingedeeld en er zijn in zijn eenvoudigste vorm 7 chakra’s.

In het sprookje kun je de dwergen dan ook zien als de 7 chakra’s. De chakra’s zijn de energiecentra van het lichaam, het zijn persoonlijke krachten die ieder mens bezit en die ons beschermen, bijstaan en de weg wijzen in het leven. Als Sneeuwwitje hen ontmoet in het bos, ontdekt ze dus eigenlijk haar eigen innerlijke kracht.

Vrij zijn

Maar het ego (de boze stiefmoeder) is nog niet overwonnen. Ze heeft zich verkleed als koopvrouw en hoewel de dwergen nog zo hadden gewaarschuwd niemand toe te laten, bezwijkt de ziel (sneeuwwitje) toch voor de verleiding. Het staat symbool voor die eeuwige strijd tussen de ziel en het ego.

Steeds weer weten de dwergen Sneeuwwitje weer tot leven te wekken met adem (de levensstroom, de stroom die het goddelijke en menselijke verbindt). Maar als Sneeuwwitje van de appel eet, kan zelfs die adem haar niet meer redden.
Ook interessant: Doodgaan is minder erg dan we denken (volgens een wetenschappelijke studie)
Ze leggen Sneeuwwitje in een glazen kist, dat symbool staat voor de begrenzing van haar eigen ziel, dromen en gedachten. Daar ligt ze in gevangenschap tot de prins komt. De prins staat in dit geval symbool voor het bewustzijn van de bron, de link met de goddelijke kracht en oorsprong. Zodra Sneeuwwitje met hem in contact komt, komt alles weer tot leven.

Kortom: zodra onze ziel het ego verslaat en in contact komt met onze eigen persoonlijke oerkracht zullen we pas echt vrij zijn. En dat is pas echt eind goed, al goed.

Meer lezen

• We zijn romantischer dan we denken (en waarom geloven in de ware liefde positief is)
• Eindelijk: Pixar komt met eerste (short) film met een gay-hoofdkarakter
• Volgens liefdesexpert Esther Perel is dit het geheim van verlangen in een langetermijnrelatie