Malu Kirschbaum Maatschappij 13 jan 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Waarom zijn er meer protesten en demonstraties dan ooit?

Er wordt op dit moment meer geprotesteerd dan in de jaren ’60 en er wordt gesproken van een heuse protestgolf. Wat zegt dat over ons tijdperk? En over onze generatie? En is het wel ergens goed voor?

Klimaatactivisten van Extinction Rebellion, scholieren van Youth for Climate, de mensen van Schreeuw om leven tegen abortus, maar ook boeren, leraren, bouwvakkers en mensen die in de zorg werken. Ze gingen allemaal de straat op om te protesteren. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd is er een tsunami van demonstraties gaande.

De wereldwijde protestengolf

Van Parijs tot Praag, van Beirut tot Bogota, van Hongkong tot Santiago en van Cairo tot Jakarta, Londen, Budapest, New Delhi en zelfs Moskou. Alles bij elkaar weerspiegelen deze protesten een ongekende politieke mobilisatie.

Meer dan ooit tevoren gebruiken mensen de kracht van mensenmassa’s om aandacht te trekken bij regeringen en medeburgers. What’s going on?

Duidelijke stijging

Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar sociale verandering en conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam: “Wereldwijd zien we een duidelijke stijging sinds 2009. En in Nederland zien we dat het aantal aanvragen voor demonstraties ieder jaar verdubbelt.”

Must read: Last van ‘nieuwspaniek?’ Ga iets doen!

Toch zien we in de laatste jaren de grootste piek ontstaan: in 2014 werden er in Amsterdam 220 demonstraties aangemeld bij de gemeente, in 2019 waren dat er bijna 1500.

Wie protesteren er?

Het begon allemaal tijdens de financiële crisis, toen ging iedereen al de straat op om te protesteren. Langzaamaan werd het beter en nu zijn we er economisch weer bovenop. Maar niet iedereen heeft de afgelopen jaren zijn financiële situatie vooruit zien gaan. Daarnaast is er zo veel bezuinigd, dat veel mensen hun werk niet meer goed kunnen uitvoeren. Díe mensen gaan in verzet.

Opvallend is de verscheidenheid aan demonstraties van deze tijd. Mensen protesteren ontzettend veel tegen het milieubeleid, maar ook tegen ongelijkheid, internationale solidariteit en de positie van minderheden. Ze gaan niet alleen de straat op voor de eigen portemonnee, maar ook omdat ze zich serieus zorgen maken over de wereld.

Lees ook: Australië staat in brand: dit moet je weten over de bosbranden (en hoe je het beste kunt doneren)

Wat ook opvalt is het aantal jongeren dat is vertegenwoordigd in optochten en acties. Zij nemen vaak het initiatief, zijn toegewijd en ook het meest radicaal.

De kracht van social media speelt hier een belangrijke rol in. Via Facebook, Instagram en Twitter kun je gemakkelijk en goedkoop veel mensen bereiken en mobiliseren. En wie zijn er het meest actief op social media? Precies, de jongeren.

Goed teken voor de economie

Toch betekenen al deze protesten niet dat het slecht gaat met de wereld. Uit onderzoek blijkt dat ontevredenheid niet de beste voorspeller is van protest. Jacquelien: “Mensen moeten de middelen hebben om een demonstratie te kunnen organiseren en bij te wonen, en ze moeten op de hoogte zijn van hun rechten. Juist als het beter gaat, wordt er meer gedemonstreerd.”

Mensen demonstreren als er hoop op verbetering is. Als het crisis is, begrijpen ze heus wel dat er wordt bezuinigd. Maar als het economisch goed gaat met het land, denken ze al snel: waarom profiteer ik daar niet van mee? Het is een soort rare onvrede in tijden van economische voorspoed.

Ook interessant: Hoe je uitlegt hoe belangrijk (en echt) klimaatverandering is

Er wordt gesproken over vlammetjes, die het protest doen starten. Demonstraties in het buitenland bijvoorbeeld, die zich als een virus over de wereld verspreiden met aansprekende leiders als de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. Bouwers die zien dat de boeren wat bereiken en dus ook de straat opgaan. Zien demonstreren doet demonstreren.

Heeft protesteren eigenlijk wel zin?

Protesteren is helemaal niet nieuws. Al eeuwenlang wordt er gedemonstreerd, vooral tegen de politiek, tegen criminaliteit of tegen religieuze zondaars (zoals de grote feesten die ontstonden na het straffen van misdadigers en ketters).

Sinds de 20^e eeuw is het in veel protesten van belang om taboes te doorbreken of tegen de gevestigde orde in te gaan. Zo werd er in de jaren ’60 door hippies veel geprotesteerd om bijvoorbeeld acceptatie van abortus en homoseksualiteit af te dwingen.

Maar werkt het eigenlijk wel? Vandaag de dag is protesteren bijna een dagelijkse bezigheid geworden. Als één procent daarvan prominent het nieuws haalt, is het veel. Toch heeft protesteren wel degelijk effect. Er zijn altijd mensen die het horen, dus de beweging zal groeien. En als de protestactie radicaal of massaal genoeg is, komt het in het regionale nieuws. Zo kan de publieke opinie veranderd worden en die media-aandacht heeft indirect effect op de politiek.

Er wordt verwacht dat deze piek weer overwaait. Jacquelien: “Demonstreren gaat altijd in een golfbeweging, dus we hoeven niks te doen. Het zakt vanzelf weer in.” Gelukkig maar, dan kunnen we weer rustig over straat.

Bronnen: Het Parool, Trouw, BBC, The New Yorker, Hart van Nederland.

Meer Bedrock?

• De belangrijkste boodschappen van Leonardo DiCaprio’s documentaire Before the Flood
• Jouw impact op het milieu verlagen? Dit is de beste en makkelijkste manier
• Idealistische hypocrisie: wie is er niet schuldig aan?