Maaike Kooijman Psyche 5 nov 2017, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Dit is waarom je fietsen (en schrijven) nooit verleert

Als je eenmaal begint met fietsen, verleer je het nooit meer. Zelfs na jaren van wandelen en autorijden, zul je nog steeds je evenwicht op een tweewieler kunnen bewaren; natuurlijk, het kost wat moeite, maar je brein weet nog hoe het moet. Datzelfde geldt voor schrijven, knippen, in je handen klappen, veters strikken, rennen en fluisteren. Waarom verleer je dat soort dingen eigenlijk nooit?
Voor het antwoord daarop, moeten we kijken naar de twee soorten waaruit ons langetermijngeheugen bestaat: het declaratieve geheugen en het procedurele geheugen. Het declaratieve geheugen wordt ook wel het expliciete geheugen genoemd; daarin opgeslagen kennis kun je bewust oproepen. Hieronder vallen bijvoorbeeld herinneringen die je hebt, maar ook feiten die je op school hebt geleerd.

Het declaratieve geheugen

Hoewel je dingen in het declaratieve geheugen niet zo snel kunt vergeten (ze kunnen alleen in je onderbewuste terechtkomen), moet je er toch altijd over blijven nadenken. Hiertoe behoren dus ook handelingen die nooit echt onbewust zullen gaan, zoals koken, autorijden en het gebruiken van je telefoon.

Lees ook: We zijn verslaafd aan informatie: is het dan nóóit genoeg?

Zelfs als jij denkt dat ze automatisch gaan, registreert je brein ze wel als aparte handelingen; je moet ze dan ook blijven herhalen om ze niet te verleren. Dat worden ook wel discrete handelingen genoemd.

Het procedurele geheugen

Daartegenover staat het procedurele geheugen. Het procedurele geheugen gaat niet over dingen die je weet, maar over hoe handelingen moeten. Zo heb je ooit leren lopen en heb je geleerd hoe een toetsenbord werkt. Die handelingen zijn opgeslagen in je geheugen.

Je lichaam kan ze wel verleren – als je heel lang niet typt, zal het in het begin een stuk langzamer gaan – maar je brein weet wat het moet doen zodra het een toetsenbord voor zich ziet. En het weet ook hoe je moet sturen en remmen op een normale fiets.

Must read: Nieuw onderzoek toont aan: sport vier uur na het studeren voor een beter geheugen

Zodra je niet meer hoeft na te denken over bepaalde dingen, worden ze continue handelingen genoemd. Het grappige is dat we ze zelfs niet bewust kunnen ophalen. Niemand kan je vertellen hoe je precies een pen vasthoudt, maar iedereen kan het je laten zien.

Dat brengt ook met zich mee dat we er makkelijk iets naast kunnen doen: lopen en praten gaat prima samen. Die handelingen zijn duurzaam, dat zijn de dingen die je nooit verleert.

Geautomatiseerd

Dat komt omdat ze volledig geautomatiseerd zijn, legt hoogleraar klinische neuropsychologie Albert Postma uit aan de Volkskrant: ‘Het kind dat leert fietsen, of de 18-jarige die leert autorijden, doet dat met volle aandacht, in kleine stapjes, door fouten te maken en steeds maar te herhalen.’

Door die herhaling worden er verbindingen tussen zenuwcellen gevormd, die steeds sterker worden en uiteindelijk nooit meer weggaan. ‘Door eindeloos herhalen wordt het karrenspoor langzaamaan een autosnelweg’, aldus de Volkskrant.

Lees ook: Deze 7 moderne gewoonten zijn veel slechter voor je brein dan je denkt

Hoogleraar klinische neuropsychologie Eric Scherder voegt daaraan toe dat we handelingen als lopen, fietsen en deuren openmaken meestal op jonge leeftijd leren. En iedereen weet dat jonge kinderen doorgaans gemakkelijker leren dan volwassenen.

Of, om de vergelijking van de Volkskrant nog maar even door te zetten: ‘Alsof de autobaan beter is geasfalteerd waardoor de bewegingen makkelijker verlopen.´

Meer over psychologie

• Een psychologische kijk op het ongeluk van vrijdag de dertiende
• Vergeetachtig? Beweging helpt je op weg naar een beter geheugen
• Nooit meer namen of telefoonnummers vergeten? Zo train je je geheugen