Tessa Ham Psyche 11 mei 2021, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Money Talks: waarom lukt het toch maar niet om te sparen?

Eerlijk zeggen: hoe vaak heb jij in je hoofd geteld hoeveel dagen er nog zijn totdat je jouw salaris gestort krijgt? Hoe vaak ben je geschrokken van het lage getal op je bankrekening? En hoe vaak heb je een aankoop gedaan die je dolgraag wilde, maar waar je later niet meer naar omkeek? We herkennen de momenten allemaal. Bij veel mensen lukt het maar niet om te sparen. Maar hoe komt dat eigenlijk?

Rationeel gezien weten we namelijk dat we maar beter kunnen sparen. Toch pakt dit in de praktijk vaak anders uit.

Mensen zijn slecht in sparen

Bijna iedereen zal het ermee eens zijn dat geld sparen voor later belangrijk is. Niet alleen omdat we dan geld achter de hand hebben als de wasmachine het begeeft of als we onze baan verliezen, maar ook omdat we dan grotere dromen als een huis, mooie reis of kind kunnen realiseren.

Geld mag dan niet gelukkig maken, het zorgt wel voor meer keuzevrijheid en daardoor voor minder stress, blijkt uit onderzoek. Zelfs een klein beetje spaargeld kan er al voor zorgen dat je een stuk beter slaapt ‘s nachts. Rationeel gezien weten we dus dat we moeten sparen. Toch wil dit in de praktijk vaak niet lukken.

Maakt geld eigenlijk gelukkig? Een gelukspsycholoog vertelt

Uit onderzoek van de Rabobank in 2018 blijkt dat ruim een derde van de 20 tot 45 jarige Nederlanders minder dan 3.000 euro spaargeld op hun rekening heeft staan. Zelfs het Nationale Instituut voor Budgetvoorlichting (het Nibud) geeft het toe: de mens is niet gemaakt om te sparen. Maar hoe komt dat eigenlijk?

Waarom is sparen zo lastig?

Hal Hershfield, een psycholoog aan de UCLA Anderson School of Management vroeg zich hetzelfde af: waarom besteden mensen hun geld vandaag ten koste van hun toekomstige welzijn? In andere woorden: hoe kan het dat de huidige versie van jezelf niets geeft om de toekomstige versie van jezelf?

Om antwoord op deze vraag te krijgen, ondervroeg Hershfield met zijn team de deelnemers van zijn onderzoek, terwijl hij tegelijkertijd keek welke delen van de hersenen oplichten bij het beantwoorden van de vraag. Hij kwam erachter dat de hersenen actiever zijn bij het beantwoorden van vragen over zichzelf, dan vragen over een ander.

Dat is natuurlijk nog niet heel verrassend. Maar hier komt de clue: wanneer de deelnemers vragen over hun toekomstige zelf beantwoordden, was de hersenactiviteit te vergelijken met de momenten waarop ze vragen over anderen moesten beantwoorden. Hershfield ontdekte dat als we aan onszelf in de toekomst denken, onze hersenen dit zien als een compleet ander persoon.

Dat is de reden waarom we liever nu lekker uit eten gaan, dan dat we het geld opsparen voor een regenachtige dag of een toekomstig doel. We handelen uit eigen belang. Dat lekkere etentje zorgt voor bevrediging op de korte termijn. Wanneer we het geld zouden sparen, voelt dat bijna alsof we het aan een ander weggeven.

Lastig om te motiveren

Daarbij komt ook nog eens dat vooral het sparen voor een regenachtige dag nogal abstract aanvoelt. Ja, natuurlijk is een kapotte auto op het moment zelf heel concreet en een dringende behoefte. Maar voordat die auto kapot is, kunnen we onszelf moeilijk motiveren om ervoor te sparen.

https://www.bedrock.nl/dit-is-waarom-je-geld-zou-moeten-besteden-aan-ervaringen-en-niet-aan-spullen/

Tijdens de pandemie sparen mensen meer dan ooit (niet alleen in Nederland, maar bijvoorbeeld ook in de VS). Natuurlijk komt dat ook omdat we ons geld minder kunnen uitgeven, maar een grote reden is ook dat de noodzaak om te sparen opeens groter werd.

Tips om wél te sparen

Goed, we weten nu waarom het zo lastig is om te sparen. Maar veel heb je daar natuurlijk niet aan. Hoe zorg je ervoor dat het in de toekomst wel lukt om te sparen? Voor WorkJuice, het carrièrezusje van Bedrock, schreef ik de afgelopen jaren honderden spaartips en ging ik met veel mensen in gesprek over hun financiën.

Ik kwam erachter dat spaarders deze zaken anders aanpakken dan niet-spaarders:

Sparen krijgt de prioriteit

Ze storten meteen geld naar hun spaarrekening als ze hun salaris gestort krijgen (vaak door middel van een automatische afschrijving), niet aan het einde van de maand. In andere woorden: sparen krijgt de prioriteit. Het wordt als één van de vaste lasten gezien.

Inzicht in financiën

Ze hebben goed inzicht in wat er precies binnenkomt en uitgaat gedurende de maand. Dit kun je al doen door regelmatig op je bank app te kijken. Maar als je echt serieuze stappen wil zetten, pak je er pen en papier of een Excel-sheet bij en zet je van de afgelopen maanden op een rij waar je geld naartoe is gegaan.

Bewust geld uitgeven

Ze houden hun impulsen onder controle en doen niet aan ‘winkeltherapie’. Een trucje om impulsaankopen te voorkomen, is door de gewenste aankoop eerst op te schrijven. Vervolgens kun je na een periode (een aantal dagen of zelfs een aantal weken) kijken of je de aankoop nog steeds wil doen. Je zal zien dat je de aankoop tegen die tijd vaak helemaal bent vergeten.

10 simpele manieren om groener te leven én geld te besparen