Redactie Psyche 10 aug 2016, 06:00

Leestijd: 8 minuten

Waarom het leven leuker wordt wanneer je ouder wordt

Zo leuk als het leven was toen we jong waren, wordt het nooit meer, is de gedachte. Maar uit onderzoek blijkt dat we ons zorgen maken om niets. Het leven wordt juist leuker naarmate we ouder worden. Als twintiger studeerde ik aan de London School of Economics (LSE). Het is een van de beste universiteiten ter wereld, gevestigd in een monumentaal gebouw in het centrum van de stad. In de universiteit is een prachtige oude bibliotheek die vernoemd is naar een van de oprichters van de universiteit, de Ierse schrijver George Bernhard Shaw.

Youth is waisted on the young

Ik zou graag willen zeggen dat ik dagen lang in die bibliotheek zat en genoot van alle boeken die ik er las. In werkelijkheid heb ik er niet één keer gezeten en lag ik vooral buiten in het gras, bier te drinken met mijn medestudenten.

Shaw had dat vast niet erg gevonden. Van hem is de beroemde uitspraak ‘youth is waisted on the young’. In totale onwetendheid van wat ons nog te wachten staan fladderen we door onze twintiger jaren heen om op een dag met schrik tot de ontdekking te komen dat we dertig worden.

Dertigersdilemma

En dan doemt het dertigersdilemma op. Het is de fase in je leven waarin je gaat nadenken wat je met dat leven wil. Wil je door met deze partner, met het leven zoals je dat nu leidt? Wil je verder studeren? Of misschien toch liever meubelmaker worden?

Wil je kinderen of liever konijnen? Koop je een BMW 1-cabrio of toch maar een bakfiets? Het dertigersdilemma kreeg een aantal jaren geleden die naam omdat de dertigers van nu zo veel keuzevrijheid hebben, dat het ze keuzestress oplevert.

Lees ook: Waarom jouw quarterlifecrisis doodnormaal is

Tegen de tijd dat de dertigers gekozen hebben voor kinderen, partners, woning en carrière, worden ze ineens veertig en vijftig en blijkt dat al die keuzes die ze hebben gemaakt ook verplichtingen met zich meebrengen.

De afbetaling van die BMW en de hypotheek op dat huis moeten ergens van betaald worden en hoe meer verplichtingen mensen hebben, hoe minder keuzevrijheid ze ervaren.

En veertigers en vijftigers?

Ondervinden dertigers nog stress door te veel keuzes, de veertigers en vijftigers lijken juist te lijden onder te weinig vrijheid. Bovendien hebben mensen de neiging om hun jonge jaren steeds meer te idealiseren omdat ze alles voor het eerst meemaakten en de herinneringen aan die tijd daardoor extra sterk blijven.

Afgemeten tegen een tijd met veel vrijheid en weinig verplichtingen steken de jaren halverwege het leven daarom soms matig af. Geen wonder dus dat mensen naarmate ze ouder worden steeds ontevredener worden.

Onderzoek naar leeftijd en tevredenheid

Het Sociaal Cultureel Planbureau meet sinds 1975 hoe tevreden Nederlanders zijn met hun leven en met wat ze in hun leven hebben bereikt. Hoewel Nederlanders over het algemeen redelijk tot zeer tevreden zijn, daalt de mate van tevredenheid naarmate men ouder wordt, met als absoluut dieptepunt de middelbare leeftijd, zo half veertig.

Must read: Waarom je het grote geluk nooit in de toekomst vindt

Maar daarna gebeurt er iets opmerkelijks in de statistieken. In de jaren daarna gaat dat geluksgevoel weer omhoog. En die stijging is zelfs zo sterk, dat mensen alleen maar gelukkiger worden naarmate ze ouder worden. De categorie 65 plus is zelfs het gelukkigst van iedereen en geeft het leven een dikke acht.

Toenemend geluk met ouder worden

Ook uit buitenlandse onderzoeken blijkt dat het leven beter wordt naarmate we ouder worden. Het onderzoek naar de toenemende mate van geluk met het ouder worden is relatief nieuw. Heel lang werd namelijk gedacht dat ouder worden per definitie gelijk stond aan minder gelukkig zijn. Dat ouder worden gelijk stond aan in eenzaamheid je leven slijten met een sudokupuzzel en tv kijken.

Dit vind je vast ook interessant: Waarom het leven sneller lijkt te gaan als we ouder worden

Een van de mooiste bewijzen dat het leven beter wordt naarmate we ouder worden, komt van het Cornell Legacy Project. Hoogleraar Karl Pillemer doet onderzoek naar de menselijke ontwikkeling en volgt over een langere periode meer dan duizend oudere Amerikanen. Wat zij te zeggen hebben over ouder worden? ‘Verdoe je tijd niet door je druk te maken over ouder worden.’

Groot avontuur

Opvallend is dat de meeste ondervraagden enthousiast zijn over het leven na hun vijfenzestigste. Ze omschrijven het als een groot avontuur. Ze hebben geleerd om zich minder zorgen te maken en zien overal het mooie van in. Ze kunnen relativeren en genieten van wat er is.

Terugkijkend op hun leven realiseren ze zich dat in de eerste tweederde van hun leven geluk werd bepaald door grote dingen: een huis, een carrière, kinderen, veel vrienden, grote reizen, veel geld verdienen, succes. Pas in het laatste deel van hun leven zien ze in dat geluk in kleine dingen zit. En met het wegvallen van de zorgen en de verplichtingen die ze vroeger hadden, hebben ze alle tijd om daar van te genieten.

Apen en geluk

Een paar jaar geleden kwamen onderzoekers van de Universiteit van Edinburgh met het opmerkelijke nieuws dat ook apen een u-vormige gelukscurve vertonen. Aan het begin van hun leven zijn ze heel gelukkig, daarna neemt dat af, met een flinke inzinking halverwege hun leven waarna ook zij gelukkiger worden naarmate ze ouder worden.

Must read: Waarom je na je dertigste nooit de ware bij het uitgaan tegenkomt

Dierenverzorgers uit de hele wereld, van Japan tot Amerika, hielden voor de onderzoekers jarenlang bij hoe goed zij dachten dat de chimpansees en Oerang Oetans die zij verzorgden in hun vel zaten. Naarmate de apen de dertig naderden werden ze steeds somberder, waarna er een opleving kwam en ze alleen maar gelukkiger werden. Hoe ouder de apen, hoe blijer ze zich gedroegen.

Geluk staat los van keuzestress

Het onderzoek uit Edinburgh is opmerkelijk omdat geluk blijkbaar niets te maken heeft met keuzestress rond werk, wonen en kinderen. Apen hebben ook geen zorgen om geld en vragen zich zelden af: wat wil ik nou eigenlijk met mijn leven?

En ze worden ook niet gelukkiger omdat ze in een mooi apenhuis wonen.Dat we ongelukkig worden naarmate we halverwege ons leven komen en weer opleven in het laatste deel van ons leven zou dus heel goed een biologische oorzaak kunnen hebben.

Verklaring voor de geluksdip

Alexander Weiss is psycholoog en leider van het apen-onderzoek. Ook hij heeft geen afdoende verklaring voor de dip halverwege het leven, maar wel een vermoeden. Aan het begin van je leven ben je fysiek sterk, maar mis je inzicht en kennis.

Ergens halverwege je leven vallen die fysieke en mentale kracht samen. Volgens Weiss ben je halverwege je leven in je prime, in je beste jaren. Het zou kunnen zijn dat je brein je op het dieptepunt een signaal geeft om extra je best te doen.

Juist na de moeilijkere jaren halverwege je leven heb je volgens Weiss intellectueel de meeste bagage. Als het goed is ben je nog gezond en sterk en heb je voldoende geleerd van de fouten uit het verleden om slim te handelen.

Persoonlijke groei en zelfacceptatie

Het verlies aan haren en spiervezels wordt ruimschoots goedgemaakt door persoonlijke groei, zelfacceptatie, autonomie en het hebben van een duidelijk doel in het leven. Als het goed is heb je in de eerste helft van je leven voldoende sociale contacten opgedaan waardoor je in de tweede helft een aantal goede vrienden, collega’s en familieleden om je heen hebt.

Tip: Dit is wat er gebeurt tijdens een proces van persoonlijke groei

En door de toegenomen zelfverzekerdheid en levenservaring heb je ook het idee dat je meer invloed hebt op de wereld om je heen. En het gevoel dat je invloed hebt, zo weten we uit allerlei andere onderzoeken, is een belangrijke factor voor geluk.

Zijn ouderen liever alleen?

Het lijkt een slechte tegeltjesspreuk, maar het is waar dat mensen in het laatste derde deel van hun leven liever alleen zijn. Ze prefereren een paar intimi boven vijfhonderd Facebook-vrienden. Ze vinden het niet erg om af en toe helemaal alleen te zijn.

De Zweedse socioloog Lars Tornstam doet al een kwart eeuw onderzoek naar ouder worden en onderstreept dat dit misschien wel de grootste misvatting is over ouder worden. Alleen zijn staat niet gelijk aan zielig zijn. De honderd vrienden die je in je jonge jaren hebt, maken niet gelukkiger dan de twee of drie beste vrienden met wie je je tachtigste verjaardag viert.

Je moet het meemaken om het te begrijpen

Tornstam en zijn medewerkers voerden in de loop der jaren meer dan duizend gesprekken met zeventig plussers. Daaruit concludeert hij dat succesvol oud worden een persoonlijke ontwikkeling met zich meebrengt waar jongere mensen nog geen weet van hebben. Het is bijna als een kleuter uitleggen dat hij later verliefd gaat worden of depressief. Je moet het meemaken om het te kunnen begrijpen. Ook de ouderen in het Zweedse onderzoek beschrijven hun leven als zeer positief.

De negatieve aspecten van ouder worden, worden niet door ouderen zelf onderschreven, maar komen van de waarneming van jongere mensen, die zich niet kunnen voorstellen dat ze op een dag tevreden kunnen zijn met slechts een handjevol vrienden en een hoofd vol herinneringen.

Meer over geluk?

• Endorfine boost? 8 manieren om zelf het gelukshormoon aan te maken
• Hoe een halt toeroepen aan steeds maar meer willen? Gelukspsycholoog Josje geeft tips
• Zo zorg je als millennial voor werkgeluk (ook als je géén motiverende manager hebt)