Maaike Kooijman Betere wereld 3 jan 2022, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Waarom geloven sommige mensen niet in klimaatverandering? (en wat daar niet aan klopt)

Klimaatverandering vindt plaats door menselijk toedoen. Dat is een stelling waar de meeste mensen niet van op zouden kijken, maar andere mensen kun je er flink mee tegen het been schoppen. Maar waaróm geloven sommige mensen niet in klimaatverandering?

Denk bijvoorbeeld aan één van Trumps (vele) tweets: “In the East, it could be the COLDEST New Year’s Eve on record. Perhaps we could use a little bit of that good old global warming that our country, but not other countries, was going to pay TRILLIONS OF DOLLARS to protect against.”

Strekking: het is koud buiten, dus opwarming van de aarde bestaat niet. En dat van iemand die vier jaar lang de president van misschien wel het machtstige land ter wereld was.

‘De temperatuur heeft altijd al geschommeld’

Er zijn een heleboel redenen waarom mensen niet in klimaatverandering geloven, maar veruit de meest gebruikte – en ook rationelere dan ‘de wetenschap liegt ons voor’ – argument is dat de temperatuur op aarde altíjd schommelt, en dat mensen dan ook weinig te maken hebben met de opwarming van de aarde. Dat betekent dus dat men wel gelooft in klimaatverandering, maar niet in het idee dat de mens daaraan bijdraagt.

Radboud Universiteit zoekt (klimaat) influencers

En op zich is het waar, dat de temperatuur altijd al heeft geschommeld. Tijdens een ijstijd daalt de wereldgemiddelde temperatuur bijvoorbeeld meer dan 4 graden. De laatste ijstijd was zo’n 12.000 jaar geleden.

Die natuurlijke schommelingen zijn aan meerdere dingen te wijten, zoals vulkaanuitbarstingen, continentenverschuivingen, de baan van de aarde om de zon en andere natuurverschijnselen als El Niño. Tot aan 1950 waren deze oorzaken de belangrijkste oorzaken van de temperatuurveranderingen op aarde.

Opwarming van de aarde door de mens

En kleine stijging van de temperatuur is dan ook niet zo zorgwekkend, maar de stijging gaat nu veel harder dan natuurlijk is. Het KNMI schrijft: “Het blijkt dat de temperatuur in Noord-Amerika en Europa na de laatste ijstijd eerst gedurende duizenden jaren gestegen is, daarna tijdens de laatste 2000 jaar gedaald is en sinds de laatste ruim honderd jaar ongekend snel stijgt.” Zeker in Europa en Noord-Amerika is de gemiddelde temperatuur het hoogst sinds de laatste ijstijd.

De temperatuur steeg dus nog nooit zo snel als nu, en daar is maar één breed geaccepteerde verklaring voor: de mens. En specifiek: de industriële revolutie. Vanaf omstreeks 1960 wordt de gemiddelde temperatuur veel beter voorspeld door menselijke handelingen dan door natuurlijke processen en gebeurtenissen. Er zijn “harde bewijzen dat de CO2-concentratie in de lucht in geen 800.000 jaar (en hoogstwaarschijnlijk zelfs 60 miljoen jaar) zo hoog is geweest als nu”, schrijft de Wageningen Universiteit.

Hoe jouw klimaatkeuzes wel degelijk aanstekelijk zijn voor anderen

Het IPCC schrijft dat de kans meer dan 90 procent is dat in ieder geval het grootste deel van de opwarming van de aarde in de afgelopen tientallen jaren is veroorzaakt door de toename van broeikasgassen (door verbranding van fossiele brandstoffen en toename van landbouw) en het kappen van bomen, die CO2 juist opnemen.

Klimaatverandering en CO2-uitstoot

In principe zijn CO2 – en andere broeikasgassen – nodig om de aarde warm te houden, schreven we al eerder. Als al het zonlicht meteen weer teruggekaatst zou worden, zou het namelijk extreem koud zijn op onze planeet. Broeikasgassen zorgen ervoor dat niet alles wordt teruggekaatst, maar dat een deel van de warmte wordt vastgehouden rondom de aarde.

Wat is dan het probleem? Nou, basically dat er op het moment te veel CO2 wordt uitgestoten. En als er meer moleculen zijn die warmte vasthouden, stijgt de gemiddelde temperatuur dan ook. Volgens het meest recente rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC, de klimaatwerkgroep van de VN) zorgt een verdubbeling van de hoeveelheid CO2 voor 2,5 en 4 graden Celsius opwarming tot 2100 in opzichte van het pre-industriële tijdperk.

Wees juist géén perfecte klimaatactivist (een pleidooi)

Welk deel van de klimaatverandering komt door de mens?

Op globalwarmingindex.org vind je allerlei grafieken over de opwarming van de aarde. Hierin zie je ook het verschil tussen de – waarschijnlijke – natuurlijke temperatuurschommelingen en de opwarming die door de mens wordt veroorzaakt. Die komt dus grotendeels door de uitstoot van CO2 en andere broeikasgrassen. De specifieke getallen daarbij kun je overigens ook op de website bekijken.

Een ander argument voor deze theorie is dat de landen waar de industriële revolutie eerder op gang kwam, ook een hogere temperatuur ervaren. Sinds het begin van de industriële revolutie nam de gemiddelde wereldtemperatuur met zo’n 0,8 graad Celsius toe, maar in Noordwest-Europa (de landen met de meeste industrie) wel 1,5 graad. Volgens het KNMI is gemiddelde jaartemperatuur in Nederland met ruim 2 graden Celsius toegenomen sinds 1901. Hoe meer CO2 in de lucht, hoe warmer het over het algemeen dus wordt.

En al die kou dan?

Maar hoe komt het dan dat er in sommige gebieden alsnog strenge winters zijn, en op andere plekken juist hevige hittegolven? In tegenstelling tot Trumps tweet, is kou geen teken dat de opwarming van de aarde niet bestaat. Klimaatverandering gaat namelijk juist gepaard met de toename van extreme natuurverschijnselen, waaronder droogte, orkanen en bosbranden, maar ook extreme regenval en kou.

Die kou wordt onder andere veroorzaakt door de poolwervel, een groot lagedrukgebied dat zich doorgaans alleen boven de polen bevindt. Als deze wervel verzwakt, kan die echter ook ‘uitzakken’ over bijvoorbeeld Noord-Amerika, waardoor het ook daar kouder wordt. Deze verzwakking is wederom te wijten aan de opwarming van de atmosfeer.