Liesbeth Woertman Welzijn 7 feb 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Een reflectie: waar komt het bedachte schoonheidsideaal toch vandaan?

Dun, knap, perfect… We geven de media graag de schuld van het schoonheidsideaal waar we maar niet aan kunnen voldoen. Maar, verrassend genoeg, blijkt uit onderzoek dat de Nederlandse vrouw misschien wat dunner zou willen zijn, maar in vergelijking met andere landen zijn we helemaal niet per se ontevreden met ons uiterlijk.

In 2007 kwam de documentaire ‘Beperkt Houdbaar’ van Sunny Bergman uit, over haar worsteling met het schoonheidsideaal en de cosmetische industrie.

Het bedachte schoonheidsideaal

Op de website behorend bij die documentaire stond een interessante enquête waarop de respons hoog was: 31.401 vrouwen en 5750 mannen vulden hem in.

Een kanttekening: het gaat hierbij niet om een representatieve steekproef, maar om mensen die zelf hun weg naar de site vonden. Een vergelijking met CBS-gegevens wijst uit dat de mensen die deze enquête invulden hoger opgeleid en minder religieus waren, en vaker met een eetstoornis kampten.

Lees ook: De docu Embrace op Netflix helpt het onbereikbare schoonheidsideaal de wereld uit

In de enquête konden respondenten aan de hand van vrouwenlichamen aangeven op welke tekening ze dachten dat ze leken én op welke ze zouden willen lijken. 69 procent van de vrouwen zou dunner willen zijn (gecorrigeerd met respondenten die daadwerkelijk overgewicht hadden).

Dat betekent overigens niet dat die vrouwen ook ontevreden waren. Ook de cosmetische veranderingswens van Nederlandse vrouwen bleek niet hoog. Betrouwbare cijfers over het aantal cosmetische ingrepen zijn er niet in Nederland, maar het is duidelijk dat we niet in de buurt komen bij landen als Brazilië en Zuid-Korea.

Er wordt gewezen naar media: is dat wel terecht?

Voor de oorzaak van een bedacht schoonheidsideaal wordt vaak naar de media gewezen, vooral naar tv-programma’s en modebladen die hun publiek bombarderen met beelden van beeldschone, dunne, gephotoshopte vrouwen. Maar het aandeel van de media moet gerelativeerd worden.

Uit onderzoek komt naar voren dat mensen die veel televisiekijkers een negatiever lichaamsbeeld hebben. Jonge meisjes met een negatief zelfbeeld voelen zich nog slechter na het zien van programma’s als Holland’s Next Top Model. Terwijl als je een redelijk positief zelfbeeld hebt, die programma’s veel minder invloed hebben.

Directe omgeving

Wat van groter belang is voor de vorming van het lichaamsbeeld, is de directe omgeving. Het meest nabije voor een meisje is haar moeder, die als rolmodel fungeert. Een moeder die veel met haar uiterlijk bezig is, vertelt zonder woorden dat uiterlijk belangrijk is voor vrouwen. Commentaar en kritiek op het uiterlijk van een meisje door ouders en/of leeftijdsgenoten, draagt bij tot een negatief lichaamsbeeld.

Ook interessant: Zo krijg jij een gezonde moeder-dochterrelatie

Uitsluitend als je moederziel alleen op een eiland zit, zou je geen idee hebben of je mooi of lelijk bent. We ontkomen er niet aan dat mensen zich met elkaar vergelijken.

Maar jezelf vergelijken met de allermooisten is niet verstandig. Wat veel gezonder is, en waardoor je een veel positiever lichaamsbeeld opbouwt, is jezelf horizontaal vergelijken. Dat wil zeggen: met mensen om je heen, van dezelfde leeftijd.

Een kanteling

Vrouwen zijn altijd erg afhankelijk geweest van hun uiterlijk. We werden voor een groot deel daarop beoordeeld en uitverkozen door mannen. Pas sinds kort is dat aan het kantelen.

In Nederland hebben veel vrouwen nu een opleiding en zijn economisch onafhankelijk. Daardoor komen beelden van vrouwelijkheid en mannelijkheid in beweging. Het zijn niet langer alleen de mannen die het voor het kiezen hebben. Eén gevolg is dat mannen de afgelopen jaren steeds meer aandacht en geld aan hun uiterlijk besteden.

Tip: Deze vrouwen wil je volgen op social media voor meer body positivity in je leven

Maar de processen voltrekken zich nog erg langzaam; het eeuwenoude beeld van vrouwelijkheid is niet zomaar uit onze breinen gewist. Doordat vrouwen steeds vaker studeren en werken, zal de mate waarin het uiterlijk onze identiteit bepaalt afnemen.

Als de vergelijking wordt gemaakt met landen waar traditionelere sekseverhoudingen heersen, blijkt dat we in Nederland best al een eindje op de goede weg zijn.

Uit een onderzoek dat beautymerk Dove liet uitvoeren, komt bijvoorbeeld naar voren dat vrouwen uit Mexico, Argentinië, Brazilië en Saoedi-Arabië vaker cosmetische chirurgie overwegen dan vrouwen uit Europese landen, Japan en zelfs de Verenigde Staten.

Dus, vrouwen: kijk naar wat je knappe lichaam allemaal kan. Vergelijk jezelf met vrouwen van je eigen leeftijd én in je directe omgeving, dan word je nóg tevredener.

Op www.psychologievanhetuiterlijk.nl vind je meer artikelen van Liesbeth Woertman.

More body positivity

• Dit is de makkelijkse tip voor meer body positivity (+ 5 Instagram-accounts die je moet volgen)
• Megan Jayne Crabbe over body positivity: “Jij hebt de wereld meer te bieden dan een platte buik”
• Met deze tips leer je van je lichaam houden zoals het is