Malu Kirschbaum Maatschappij 28 feb 2023, 08:47

Leestijd: 6 minuten

Janneke (43): waagt dagelijks haar leven in de strijd tegen drugs, wapens en mensenhandel

In het Caribisch gebied is afgelopen jaar een recordhoeveelheid drugs onderschept. Dit is dankzij de Kustwacht in samenwerking met de Koninklijke marine. Een van de vrouwen die elke dag haar leven waagt bij het bewaken van de gevaarlijkste kustlijn van Nederland is Janneke Mebius.

We spraken met haar op Curaçao over haar persoonlijke missie, haar meest indrukwekkende acties en het leven op een eiland.

Helikopterpiloot van het Search en Rescue team

Janneke (43) werkt al elf jaar als helikopterpiloot bij de Kustwacht Caribisch Gebied. Onder dit gebied valt Curaçao, Aruba en Bonaire. Haar functie is momenteel Search en Rescue Commander en daarnaast organiseert ze de trainingen voor jonge piloten. Verder draait ze gewoon mee met de diensten.

Hoe ziet zo’n dienst eruit?

“In principe heb je vierentwintig uur dienst. Je begint altijd om twaalf uur en werkt tot de volgende dag twaalf uur. Je gaat dan wel naar huis om te slapen, maar staat stand-by. In principe moet je in die vierentwintig uur altijd klaar staan om te gaan. Dat doe je een paar dagen en dan ben je daarna weer een paar dagen vrij.

De vluchten die we hier maken zijn om drugs en wapens op te sporen, maar ook illegale visserij, immigratie en vervuiling. Daarnaast zoeken en redden we mensen in nood en doen we controles. Dan kijken we of er geen mensen illegaal voor anker liggen op een rif en laten we weten dat we er zijn (showing the flag).”

Heb je altijd al in Curacao willen wonen?

“Nou nee, ik ben hier gekomen omdat ik als marinevlieger werkte en voor drie jaar werd uitgezonden, maar na die drie jaar wilde ik helemaal niet meer weg. Ik had inmiddels mijn huidige man ontmoet en het eilandleven beviel me heel goed, dus toen ben ik gaan solliciteren bij het bedrijf wat nu Kustwacht Caribisch Gebied is.”

Wanneer wist je dat je wilde gaan werken als helikopterpiloot?

“Ik wilde eigenlijk altijd dierenarts worden, maar daarvoor werd ik uitgeloot. Vliegen leek mee ook erg leuk, dus toen ben ik een opleiding tot verkeersvlieger gaan doen. Alleen stortte de markt na 9/11 helemaal in en kon ik nergens een baan krijgen. Dus toen ben ik, lichtelijk noodgedwongen, naar de marine gegaan.

Daar werd ik versnelt opgeleid tot Search & Rescue helikopterpiloot. Eerst vloog ik vanaf Den Helder, daarna vanaf de schepen (o.a. naar Somalië) en later vanuit de Cariben. Achteraf gezien is dat wel een hele goede keuze geweest, want ik heb een super leuke tijd én een geweldige opleiding bij Defensie gehad.”

Wat is nu jouw persoonlijke levensmissie?

“Search en Rescue is het leukste om te doen. Dat is waar ik de meeste voldoening uit haal. Zelf op pad gaan en weten dat als wij er niet zouden zijn, dat het een stuk minder veilig zou zijn. Het is een soort van ambulance in de lucht. Niet helemaal hetzelfde als een traumahelikopter, maar wel te vergelijken.

Je wordt ervoor getraind om het land te beschermen en mensenlevens te redden. Zeker het werk bij Search en Rescue is echt wel heel bijzonder, want je maakt een hoop dingen mee. Niet allemaal even leuk, maar als het goed gaat is het wel heel dankbaar werk.”

Wat is de ideale missie?

“We hadden vorige week een ideale missie. Er was iemand op een containerschip, die dacht dat hij iemand in het water had gezien. Hij lag zelf voor anker, dus kon er zelf niet heen. Het was een beetje een vaag verhaal en het was al via een aantal kanalen gegaan en vaak klopt het dan aan het einde niet meer helemaal.

Maar we zijn er toch heen gegaan en hebben we een zoekpatroon opgezet. Uiteindelijk vonden we twee vissers die aan een jerrycan hingen. Hun boot was gezonken en ze lagen al zes uur in het water. Die mannen hebben echt ongelofelijk veel geluk gehad. Het had niet veel langer moeten duren, want ze waren al erg zwak. Tja, dáár doe je het voor, want dan heb je gewoon wel twee levens gered.”

Wat is het meest indrukwekkende wat je hebt meegemaakt?

“Het verschilt heel erg van drugs pakken tot mensen uit het water halen. Maar Somalië vond misschien wel het meest indrukwekkend, omdat je daar wat meer met geweld te maken hebt. Daar zat ik een keer op een marineschip dat beschoten werd door piraten.

Die zaten al zó lang op zee, dat ze zeeblind waren geworden en alleen een silhouet van een schip zagen. Ze hadden helemaal niet door dat wij van de marine waren, dus ze wilden ons schip kapen! Totdat ik met de helikopter van het schip af vloog. Dat was geen Search en Rescue, maar ik vond het wel heel indrukwekkend.”

Zijn de drugsmissies niet het spannends?

“Ja, daar gaat ook heel veel criminaliteit mee gepaard. Je vangt nooit alleen drugs; het gaat altijd in combinatie met wapens en mensenhandel. En het is natuurlijk wel beetje een kat en muis spel. Soms moeten we een drugsboot achtervolgen met de helikopter en mogen ze ons nog niet zien. Dus dan gaan we heel hoog boven de wolken vliegen, in de hoop dat ze ons niet horen.

En als ze drugs overboord gooien, plaatsen we vaak rookbommen in het water om de pakketten te lokaliseren, zodat de marine ze uit het water kan vissen. Al heb ik ook wel eens ontzettend veel pakketten gevonden omdat allemaal meeuwen er op zaten. Die zaten uit die coke te pikken, helemaal high te worden, waardoor ik precies kon zien waar de pakketten in het water lagen.

Was je vroeger ook al altijd op zoek naar avontuur?

“Ja, als kind was ik al niet snel bang. Dit werk trekt wel een bepaald type mensen, veel thrill-seekers. Ik denk al snel ‘we gaan ervoor!’ en ik kan dingen ook wel makkelijk relativeren. Zo is de kans dat je op Curaçao doodgaat in een auto veel groter dan dat je doodgaat op een missie.

Maar dingen veranderen wel. Ik heb inmiddels twee kleine kinderen en zal de spanning nu iets minder snel opzoeken. Al probeer ik wel het goede voorbeeld te geven en ze af en toe in het diepe te gooien. Mijn oudste zoon zei laatst dat hij piloot wilde worden, dus ik vroeg hem of hij dan in een helikopter of een vliegtuig wilde vliegen. Toen zei hij: “In een vliegtuig natuurlijk! Helikopters zijn voor meisjes.”

Hoe is het om als vrouw in zo’n mannenwereld te werken?

“Ik vind het altijd wel fijn, mannen zijn lekker duidelijk. Je moet gewoon je mannetje staan. Er zijn nu twee vrouwen in ons team van dertig en dat mogen er van mij wel meer worden. Maar ik denk toch dat dit werk vrouwen afschrikt. Gelukkig komen er bij Defensie steeds meer vrouwen, dus hopelijk stromen die op een gegeven moment ook door naar ons.

Ik heb hier als vrouw alles bereikt wat ik wilde bereiken, maar er zijn vrouwen in de wereld die niet mogen stemmen of worden opgesloten omdat ze ongewenst zwanger zijn van hun vader. Dus ik geef graag het goede voorbeeld. En zolang er nog geen gelijke rechten voor mannen en vrouwen zijn, vind ik dat we dat daarvoor moeten strijden en dat ook als bedrijf moeten blijven promoten.”

Serie over de kustwacht op National Geographic

Wil je meer weten? Op National Geographic kun je elke zondag om 21:00 uur kijken naar ‘Kustwacht Caribisch Gebied‘, een serie waarin het team je meeneemt in de meest indrukwekkende en spannende situaties op en rondom het maritiem gebied. Ze delen hun persoonlijke verhalen en laten zien hoe cruciaal en risicovol hun werkzaamheden zijn om de veiligheid van dit gebied te kunnen waarborgen.

Wat hebben succesvolle leiders met elkaar gemeen?