Lisanne de Vaan Psyche 13 mrt 2017, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Verschillende vormen van liegen (en wat je kunt doen om eerlijker te zijn)

Iedereen liegt wel eens. De meesten van ons zijn dan misschien geen hardcore leugenaars, maar we verbuigen soms wel de waarheid, of vertellen een ‘leugentje om bestwil’. En komt dat niet een beetje op hetzelfde neer? Denk je nu ‘het zal wel dat andere mensen vaak liegen, maar ik doe dat echt nóóit’, dan schort er waarschijnlijk iets aan je zelfkennis. Volgens onderzoek gepubliceerd in de Journal of Personality and Social Psychology liegen mensen gemiddeld in een op de vijf dagelijkse interacties. Aan de hand van een dagboek hielden 147 studenten bij hoe vaak ze een leugen vertelden op een dag. Meer dan de helft van de studenten gaf aan twee leugens per dag te vertellen. De andere helft zei slechts een keer per dag een leugen te hebben verteld.

Tot 200 leugens per dag

Of we de zelfrapportage van deze studenten kunnen vertrouwen valt te betwijfelen. Volgens Pamela Meyer ligt het aantal keer dat we liegen namelijk een stuk hoger. De auteur van ‘Liespotting: Proven Techniques to Detect Deception’ beweert in haar TedTalk dat we tussen de 10 en 200 keer liegen. Per dag dus.

In veel van deze gevallen zal het gaan om echte leugens, kleine en grote. Maar er zijn ook nog andere vormen van liegen. Lisa Firestone – klinisch psycholoog, en auteur van onder andere Creating a Life of Meaning and Compassion geeft enkele voorbeelden van de vele manieren waarop mensen liegen.

Manieren waarop je kunt liegen

Welke herken jij?

We vertellen alleen onze kant van het verhaal

Wanneer je net ruzie hebt gehad met je partner en hierover praat met een goede vriendin, vertel je dan het hele verhaal of alleen jouw kant van het verhaal? Misschien laat je een klein, maar belangrijk detail achterwege. Of misschien herformuleer je de woorden wel die je tijdens de ruzie naar het hoofd van je partner hebt geslingerd. Niemand hoeft te weten dat je als een viswijf tekeer ging toch?

Ook interessant: Hoe voorkom je communicatieproblemen in je relatie? We vroegen het een expert

Wat je in zo’n situatie volgens Firestone doet, is dat je de controle probeert te houden over de reactie van de ander. Maar het is belangrijk om na te denken over hoe deze subtiele aanpassingen van invloed kunnen zijn op de reactie en houding van deze persoon. Wil je een oprecht advies of wil je gewoon horen wat je wil horen? En kun je eigenlijk wel waarde hechten aan deze reactie als je weet dat je de uitkomst ervan strategisch gemanipuleerd hebt? In feite krijg je een advies dat gebaseerd is op foutieve, weggelaten informatie.

We laten minder gewenste details achterwege

Geïrriteerd vertel je aan een vriendin dat je deze week al drie keer naar de sportschool bent geweest, en nog stééds geen grammetje vet hebt verloren. Maar wat je niet vertelt is dat je gisteravond op de bank een half pak Oreo koekjes weg hebt zitten werken. Oeps.

Volgens Firestone heeft iedereen wel eens een moment waarop ze minder gewenste details weglaten. Waarom we dit doen? Ze benoemt meerdere redenen. We hebben bijvoorbeeld het idee dat de weggelaten details er niet toe doen, laten details weg vanuit zelfbescherming, of hebben de intentie om iemand anders zijn gevoelens te sparen.

Must read: De simpelste en nummer één tip voor betere communicatieskills

Dit laatste is het geval als je aan je partner vertelt over de leuke avond die je had in de kroeg, maar het deel over je ex die je tegen het lijf liep weglaat.

Toch zou je dit soort voorvallen beter wel kunnen vertellen, stelt Firestone. Ongeacht of je iets te verbergen hebt of niet; het weglaten van belangrijke feiten zal je een verkeerd gevoel geven. Het creëren van een omgeving waarin je open kunt zijn over dit soort dingen daarentegen, zal een gevoel van wederzijds vertrouwen promoten en eerlijke communicatie bevorderen.

We overdrijven de situatie

Volgens Firestone kunnen onzekerheden die mensen hebben over zichzelf ertoe leiden dat mensen proberen om een bepaald beeld van zichzelf te behouden. Maar het probleem is: als je alles overdrijft en jezelf niet op een eerlijke manier vertegenwoordigt, dan voelt het alsof je aan het sjoemelen bent. En dat kan je gevoel van eigenwaarde verder pijn doen. Leg daarom de nadruk op je goede punten of vaardigheden, maar blaas de boel niet compleet op. Dit laatste kan tot problemen leiden als mensen erachter komen dat je daden niet matchen met je woorden.

Eerlijkheid duurt het langst

Betrap je jezelf erop dat je ook wel eens details achterwege laat, de boel overdrijft of alleen jouw kant van een verhaal vertelt? En wil je in de toekomst graag eerlijker zijn? Volgens Firestone moet je starten met eerlijk zijn naar jezelf. “Stop met het luisteren naar je kritische, innerlijke stem.

Tip: Spelletjesfanaat? Onderzoek verklaart waarom eerlijke mensen soms valsspelen

Het wegmoffelen van de waarheid is vaak het gevolg van het luisteren naar een innerlijke coach die niet aan onze kant staat. Deze stem instrueert je om jezelf te beschermen door dingen te zeggen als ‘je kan alleen worden geaccepteerd als je het juiste ding zegt of jezelf niet helemaal onthult.’ Door deze innerlijke criticus te leren kennen, kun je het scheiden van je echte standpunt en er tegenin treden.”

Hierna kun je starten met eerlijker en directer zijn tegen de mensen om wie je geeft. “Vind manieren om jezelf te uiten en om sensitief te zijn. De waarheid is misschien niet altijd gemakkelijk om te horen, maar op de lange termijn zal je er veel meer vertrouwen en respect mee verdienen van de mensen wiens mening je op waarde schat.”

Meer over liegen?

• Waarom we minder vaak moeten liegen (zelfs als dat iemands gevoelens kwetst)
• Zo speel je het eerlijkheidsspel en leer je jezelf (en anderen) écht kennen
• Een leugenaar spotten? Dat is makkelijker dan je denkt, volgens deze TED Talk