Joanne Wienen Psyche 6 aug 2017, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Waarom voor jezelf opkomen belangrijk is: dit is het assertiviteitsgeheim

Assertief zijn werkt, maar de grens naar agressiviteit is dun. Coach Marja Ruijterman geeft tips om op de juiste manier op je strepen te gaan staan en legt uit waarom dat belangrijk is. Er zijn mensen die alles durven zeggen. Die met opgeheven hoofd zonder te blikken en blozen binnen een seconde de bal terugkaatsen na een nare opmerking. En die gewoon meteen aangeven dat het niet lukt om nóg een extra taak uit te voeren op werk. Maar er zijn nog meer mensen die anders in elkaar steken. Die eerst even willen nadenken wat ze eigenlijk van iets vinden voor ze hun mening geven. En die sneller geneigd zijn te doen wat iemand van ze vraagt, ongeacht of ze daar tijd, zin of geld voor hebben.

Ben je introvert of extravert?

Het één is niet per se beter dan het ander, maar het is wél belangrijk je hier bewust van te zijn. Ben je introvert of extravert? Kom je makkelijk voor jezelf op of niet? Voor een deel ligt dit aan je persoonlijkheid. Sommige mensen worden assertief geboren, zeg maar. En dan maakt het ook nog uit hoe je bent opgegroeid.

Lees ook: Dingen waar introverte mensen dus níét van houden

Coach Marja Ruijterman geeft assertiviteitstrainingen aan mensen en bedrijven en weet er alles van. “Het kan liggen aan de hiërarchie in het gezin. Was je de oudste en kreeg je al jong veel verantwoordelijkheid? Of ben je de jongste en werd er veel voor je gedaan? Hoe gingen je ouders met je om? En docenten en vrienden op school?” Kortom: veel externe factoren dus. Maar dat betekent niet dat er op het gebied van assertiviteit niets meer bij te leren valt. Integendeel, juist als je merkt dat je moeite hebt met assertiviteit, loont het om daarmee aan de slag te gaan.

Marja ziet ze namelijk regelmatig haar assertiviteitstrainingen bezoeken. Mensen die jarenlang ‘ja’ hebben geantwoord, terwijl ze eigenlijk ‘nee’ wilden zeggen. Mensen die continu boven hun kracht werken, simpelweg omdat ze teveel taken op zich nemen. “Het gevolg daarvan is dat je een soort innerlijke agressie op gaat bouwen. Je baalt van de ander, die jou vraagt om iets te doen en je baalt van jezelf, omdat je geen nee durft te zeggen.”

Over je grenzen gaan

Wat er gebeurt als je stelselmatig over die eigen grenzen heengaat, is geen prettig vooruitzicht. “Je raakt overspannen of bouwt zoveel boosheid op dat je op een dag ontploft als iemand iets onbenulligs van je vraagt,” zegt Marja. Hoe die opgebouwde agressie er ook uitkomt, het gaat voor niemand leuk zijn. Zoveel is zeker.

De oplossing is simpel: leren assertiever te zijn. Onderzoek wijst uit dat assertieve mensen minder gestrest zijn. Stress is immers een gevolg van opgekropte emoties en een overvolle agenda. Wie leert assertiever te zijn, heeft meer zelfvertrouwen, voelt zich minder snel aangevallen of gedupeerd en is bovendien beter in oplossingsgericht denken.

Lees ook: Moeite met nee zeggen op de werkvloer? Zo doe je dat op een constructieve manier

Goed, dat willen we. Maar hoe pakken we dat aan? Voor wie zichzelf jarenlang in heeft gehouden, is het namelijk zo simpel nog niet om opeens voor zichzelf op te komen. “Het gevaar is dat je kattig gaat doen. Er is een verschil tussen assertief zijn en simpelweg een grote mond hebben,” legt Marja uit. Maar wat ís assertiviteit dan precies? “Assertiviteit is zeggen wat je te zeggen hebt met respect voor de ander en voor je zelf zonder de ander of jezelf groter of kleiner te maken.”

Stel, een collega vraagt je een bepaalde taak van haar over te nemen. Stel jezelf dan eerst drie vragen. Heb ik daar tijd voor? Heb ik er zin in? En sta ik erachter? Is het antwoord op één van die vragen ‘nee’, dan weet je je antwoord. Nu is het alleen nog zaak om dit op de juiste manier aan je collega over te brengen. Het is namelijk niet alleen een kwestie van durven zeggen wat je wil zeggen, maar ook op wat voor manier je het zegt.

Adem in, adem uit

“Ademhaling is heel belangrijk. Wie ‘hoog’ ademhaalt, klinkt automatisch gejaagd. Dan diep inademen en weer uitblazen, wordt je automatisch rustiger. En wie rustig is, kan duidelijker en kalmer een boodschap overbrengen. Bovendien werkt zo’n ademhaling besmettelijk. Je gesprekspartner past zich aan aan jouw ademhaling. Is die hoog en snel, dan ontstaat er sneller een verhit gesprek. Hard tegen hard. Zeg je rustig wat je te zeggen hebt, dan zal de ander ook sneller rustig reageren.”

Knikkende knieën

Best spannend, dat voor jezelf opkomen als je het niet gewend bent. Zelfs zo spannend, vertelt Marja, dat sommige mensen een soort afkickverschijnselen vertonen. Ze krijgen rode wangen, beginnen te zweten, krijgen knikkende knieën en het hart begint sneller te kloppen. Reden voor veel mensen om toch maar weer te zwichten, want stel dat die ander merkt hoe zenuwachtig je hiervan wordt, of erger, stel dat hij of zij boos op je wordt. “Het is belangrijk om uitgebreid stil te staan bij de manier waarop je blokkeert op momenten dat het erop aan komt. Dan kun je jezelf daarop voorbereiden. Dus, ook al word je rood, alsnog ga je gewoon zeggen wat je wil zeggen. Zo stap je over grenzen geen. En wie het een keer doet, merkt dat je het gewoon overleeft als je dat doet. Zelfs als een ander boos op je wordt, stopt de wereld niet met draaien. Blijf gewoon rustig ademhalen.”

Je moet het echt willen. Mensen denken vaak: ach, ik kan het wel aan. Maar kan je het aan? Of durf je gewoon geen nee te zeggen? Als je merkt dat je overspannen begint te raken en ‘s nachts ligt te malen, dan móet je wel. En dan kan je wel pilletjes van de dokter krijgen, maar dat is geen duurzame oplossing.

Marja Ruijterman is trainer, coach en spreker.

Meer lezen

De crux van voor jezelf kiezen.

Luister nu ook naar Bedrock

Bestaat ware liefde? Is het huwelijk niet achterhaald? Is een open relatie helemaal van nu? En is polyamorie een duur woord voor vreemdgaan? In de nieuwste Bedrock Talks interviewen Rosa en Lisanne seksuologe en relatietherapeut Nynke Nijman over de vrije liefde.

Spoiler: helaas laten Walt Disney en Holly Wood ons niet bepaald een weerspiegeling van werkelijke relaties en seks zien. Maar, wat moeten we dan wél geloven? Je hoort het in de vierde aflevering van Bedrock Talks!

Tip: Luister de nieuwe aflevering aan het begin van elke volgende maand en volg Bedrock Talks via Spotify en iTunes & Apple Podcasts! Leuk als ons laat weten wat je ervan vond in de reviews!