Rosa Bertram Planeet 19 apr 2021, 06:00

Leestijd: 8 minuten

De schokkende duistere wereld achter de visindustrie (die alles behalve schattig is)

Het liefste zorg ik goed voor de wereld, leef ik bewust waar ik kan, maar lever ik er niet m’n halve leven voor in. Dé reden waarom ik niet 100 procent plantaardig eet en nog regelmatig nog vis eet. Want tja, een visje op z’n tijd kan toch geen kwaad als het biologisch is verkregen? Een schattig vissersbootje dat hier voor de kust in Europa of waar dan ook wat vissen uit de zee haalt. Een stuk vriendelijker dan die vleesindustrie, zou je denken. Daarnaast is een vette vis zo nu en dan reuze gezond. Helaas werd dit beeld recent rigoureus veranderd. 

Allemaal door het zien van één enkele documentaire: Seaspiracy. De documentaire – waar overigens ook kritiek op is, zoals bij elke documentaire die een groot thema aankaart – laat zien hoe de visindustrie niet alleen alles behalve schattig is, ook misschien wel het állerdomste is wat we kunnen doen als we klimaatverandering tegen willen gaan.

En dat terwijl er jaarlijks wereldwijd ongeveer 2,7 biljoen vissen worden gevangen en elke minuut 5 miljoen vissen worden gedood.

Dit en nog véél meer lessen we je niet kunnen onthouden:

De duistere kanten van de visindustrie

De visindustrie voelt relatief onschuldig en komt dan ook bijna nooit voor in de bekende rijtjes die aankaarten wat slecht is voor het milieu of dierenwelzijn. Wat er werkelijk aan de hand is, zo blijkt uit deze documentaire, is dat we simpelweg heel weinig tot niets van de industrie weten. En helaas is dat niet zonder reden.

Okay, where to start… Documentairemaker Ali Tabrizi is 22 jaar oud en gaat met zijn vriendin op onderzoek uit. In eerste instantie om uit te zoeken hoe het zit met de walvissenindustrie en Dolfinarium-achtige-praktijken. Maar al snel stuit hij op een aantal duistere bevindingen die gaan over slavernij, corruptie, geld, neppe ‘groene’ labels en nog véél meer.

Een stappenplan naar een meer eco-bewust leven

De plastic soep bestaat amper uit rietjes maar uit visnetten

Uit een recent onderzoek blijkt dat de plastic soep eigenlijk helemaal niet voornamelijk bestaat uit plastic rietjes, bekers en tasjes zoals je altijd in de media leest, zo ook op BEDROCK. Die informatie halen wij – media – voornamelijk van organisaties die zich verdiepen in het onderwerp. Maar daar blijkt iets niet helemaal pluis.

Wat blijkt nu? Uit onderzoek blijkt dat de plastic soep, the Great Pacific Garbage Patch, voor bijna de helft (!) – 46 procent om precies te zijn – bestaat uit visnetten. Waarom hebben we het dan steeds over die plastic rietjes die we moeten verbannen om de koraalriffen en ecosystemen te redden? En kijken we niet naar hoe het zit met visserijen en overbevissing?

Waarom kaas en melk eigenlijk nooit ethisch verantwoord kunnen zijn

Lang hoeft de documentairemaker niet te zoeken naar het antwoord; wanneer hij uitzoekt waar de geldstroom van de NGO Plastic Pollution Coalition vandaan komt, is het in één klap duidelijk. Zij worden gefinancierd door Earth Island Institute – de organisatie die het label ‘dolfijnvriendelijk’ beheert. Hoewel deze laatste partij dat nu ontkent, zeggen ze wel samen te werken.

Met andere woorden: de visindustrie betaalt NGO’s om het vooral over plastic rietjes etc. te hebben om de aandacht van de visserijen te houden. Ali interviewt zelfs de oprichtster van de NGO en die reageert boos wanneer hij naar de visnetten vraagt, ze wil daar absoluut géén uitspraak over doen. Die waarheid komt nu pijnlijk naar boven…

Niet zo dolphin safe 

Ook is het frappant dat de keurmerken Dolphin Safe en Marine Stewardship Council (die worden gegeven aan vismerken) helemaal niet kunnen garanderen dat hun tonijn ‘dolfijn veilig’ is. Dolfijnen worden namelijk in grote getale gevangen (en gaan dood) als bijvangst bij het vangen van tonijn. Vaak worden er zelfs véél meer dolfijnen gevangen dan de tonijn waar de boten naar op zoek zijn.

Wel zijn er ‘observers‘ die dat in de gaten moeten houden, maar die zijn eigenlijk nooit aan boord, dus gelooft Dolphin Safe de kapitein op zijn woord (?!). Ook zijn er observers in de afgelopen jaren verdwenen en vermoord.

Daar over gesproken: bijvangst

Eén van de grootste problemen in de visindustrie is dus onder andere bijvangst. Het zijn de vissen en andere zeedieren die ook worden gevangen als er specifiek wordt gevist naar een vissoort. Zo worden er bij het vissen naar tonijn meer dan het dubbele aantal dolfijnen gevangen.

De visuele ‘How to be… Plastic Free’ guide (download ‘m nú gratis)

Het WWF schrijft dat wel 40 procent van alle visvangst ter wereld niet wordt gebruikt, verspild of niet verantwoord. Hoewel deze vissen vaak worden terug gegooid in de zee, zijn deze vaak al dood. Dit gaat niet om een paar extra vissen maar miljoenen per jaar. Volgens de cijfers uit de docu gaat het om 50 miljoen haaien per jaar die worden gevangen als bijvangst, helemaal voor niks dus.

De NGO Sea Shepherd, met wie die Ali mee op tocht gaat, heeft cijfers dat alleen al voor de kust van Frankrijk jaarlijks tot wel 10.000 (!) dolfijnen als bijvangst worden gevangen. ‘Gewoon’ hier in de buurt dus…

In Japan worden dolfijnen vermoord omdat ze concurrentie zijn

Ook is te zien in de docu dat er in een dorpje in Japan, Taiji, groepen dolfijnen worden opgejaagd naar een baai waar ze worden vermoord en er een groot, rood bloedbad overblijft. Filmen is er strikt verboden en als je er naartoe afreist, word je door de politie/overheid overal gevolgd. Vreemd, zou je zeggen.

Er wordt gezegd dat ze dit doen voor het vlees van de dolfijn, maar dat wordt amper gegeten en is geen populaire vissoort. In werkelijkheid blijkt het om hele andere redenen te gaan: de dolfijnen eten anders te veel vis, de vis die de vissers zélf willen vangen.

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

We hebben haaien nodig 

Per uur worden er door de visindustrie wel 30.000 haaien gedood. Of het nu is voor haaienvinnensoep (ze worden zonder vinnen teruggegooid) of als bijvangst. 86 procent van alle bull sharks ter wereld en al 99 procent van de hamerhaaien zijn in de afgelopen 50 jaar uitgestorven. Even ter illustratie: omgerekend doden haaien gemiddeld 10 mensen per jaar.

En guess what, dat is niet alleen het probleem van de haaien, maar vooral die van onszelf. Haaien staan namelijk bovenaan de food chain in zee. Als zij uitsterven, eten de vissen daaronder alle vissen daaronder op. Wat betekent dat die #2 uiteindelijk ook uitsterft omdat er te veel medesoorten zijn die het voedsel opeten. Zo gaat dat domino-effect steeds verder door.

Waarom is dat een probleem? “Als deze haaien met uitsterven worden bedreigd, verandert de oceaan in een moeras”, zegt de Australische Paul De Gelder, die een haaienaanval overleefde, een hand en een been verloor aan een bull shark en nu vecht voor het behouden van de haai. “En raad eens wie er daardoor gaan uitsterven? Wij.”

Waarom zou je eigenlijk biologisch eten?

De zee hebben we harder nodig dan bomen in de klimaatverandering

Hoe zit dat? Haaien en ook dolfijnen zijn essentieel zijn voor de bemesting van fytoplankton. Deze vis is ontzettend goed in het absorberen kooldioxide. Dé veroorzaker van de opwarming van de aarde. Sterker nog: fytoplankton absorbeert 4 keer (!)  zoveel kooldioxide als het Amazonewoud.

Met andere woorden: we hebben de zee mét haaien en vissen nodig om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

Slavernij

Alsof dat nog niet genoeg is blijkt dat er slavernij plaatsvindt op garnalenboten en vissers er jarenlang worden vastgehouden, vermoord en bedreigd. Dat komt aan het licht in de interviews.

Je begrijpt, dat ik me rot schrok toen ik deze documentaire zag. Hoeveel redenen zijn er wel niet om deze industrie niet langer te steunen en dit zo snel mogelijk aan het licht te brengen? En dat allemaal terwijl de visindustrie relatief onschuldig lijkt.

Overigens is er ook kritiek op sommige van de claims van de documentaire-maker en zouden niet alle cijfers juist zijn. Toch is de boodschap heel duidelijk: de visindustrie is een levensechte horrorfilm.

De oplossing?

Je zou hopen dat de oplossing ligt in duurzame visserij. Maar ja hoor, ook dát komt aan bod in de documentaire: groene labels worden afgekocht (het zijn de inkomsten van de bedrijven die ze uitgeven) en daarnaast is eigenlijk elke vis die we uit de zee halen er één te veel. Op die manier verzieken we ecosysteem namelijk alleen maar verder. Het ecosysteem dat we dus zelf zo hard nodig hebben.

De oplossing ligt daarom eigenlijk alleen in het verminderen van de hoeveelheid vis die je eet. Want heb je die vis eigenlijk écht nodig? De voedingsstoffen, zoals omega-3-vetzuren, kan je evengoed uit algenolie halen, zoals we al eerder schreven. Dat is namelijk precies hoe de vis aan die voedingstoffen komt.

Het nemen van algenolie is dus sowieso een slim idee, omdat het meer geconcentreerd is en je het direct van de bron eet.

De moed zakt ervan in je schoenen als je dit leest, maar één ding is duidelijk: je hebt nu food for thought als je de volgende keer bij de visafdeling in de supermarkt staat…

Ga je liever voor plantaardige vis? Dít zijn de plantaardige alternatieven voor vis en schaaldieren.