Jeroen van Lokven Psyche 17 dec 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Waarom een universeel basisinkomen geen gek idee is

Gratis geld voor iedereen. Het klinkt misschien onrealistisch, maar dat is wat een universeel basisinkomen inhoudt. Iedereen krijgt elke maand een bepaald bedrag, zonder daar iets voor te hoeven doen en zonder enige vorm van verantwoording. Hoe zit dat precies? En waarom wordt erover gesproken?

Steeds vaker wordt er over een universeel basis inkomen gesproken. Zo pleit Rutger Bregman ervoor, wordt er steeds vaker over geschreven en passen steeds meer landen het op een kleine schaal toe.

We sommen de voor- én nadelen op.

Wat is een universeel basisinkomen?

Een basisinkomen is eigenlijk een standaard inkomen dat elke inwoner – of je nu arm of rijk, werkend of werkloos bent – krijgt van de overheid. Iedereen mag er mee doen wat hij of zij wil en er hoeft geen belasting over betaald te worden. De een zal er de huur van betalen, de ander koopt er een nieuwe computer van en nog een ander zet het op de bank.

Door iedereen te voorzien van een basisinkomen zal er nooit iemand onder de armoedegrens hoeven leven. Hierdoor is het basisinkomen een vangnet voor iedereen. Als je werkloos bent, het even niet goed gaat met je bedrijf of langer wil studeren; door het basisinkomen hoeft dit niet extreem stressvol te zijn.

Voordelen van een universeel basisinkomen

Het basisinkomen heeft daarom een hoop voordelen:

Basisinkomen stimuleert om te werken

Het klinkt misschien raar, maar een universeel basisinkomen zorgt ervoor dat mensen eerder bereid zijn om te gaan werken. Althans, dat is het idee. Dit komt doordat de werkloosheidsuitkeringen die veel landen nu hebben, niet aanmoedigen om te werken.

Op dit moment krijgen werklozen een maandelijks bedrag om van te leven. Wanneer ze beginnen te werken, wordt de uitkering lager. Elke euro die ze verdienen door hun baan, wordt er van de uitkering afgetrokken. Dit kan ervoor zorgen dat je uiteindelijk een hele maand werkt en net zo veel geld verdient als je van je uitkering kreeg.

Must read: Ben je slim en werkloos? Dit is wat dat met je doet

Een basisinkomen zou hiervoor een oplossing zijn. Elke euro die je verdient door te werken, komt bovenop je basisinkomen. Hoe meer je werkt, hoe meer geld je krijgt (iets wat bij het huidige uitkeringssysteem niet het geval is).

Stimuleert de economie

Een universeel basisinkomen kost veel geld. Maar tegelijkertijd stimuleert het de economie, omdat de mensen met lagere inkomens ineens meer kunnen besteden. Hierdoor zal het bbp waarschijnlijk gaan stijgen.

Minder armoede

Verschillende landen over heel de wereld zijn aan het experimenteren met een vorm van een universeel basisinkomen. Bij deze experimenten is te zien dat een basisinkomen voor meer gelijkheid, minder armoede, lagere gezondheidskosten en minder criminaliteit zorgt.

Universeel basisinkomen bevordert geluk

Tot op zekere hoogte maakt geld gelukkig. Wanneer je continu bezig bent met ‘hoe je je huur gaat betalen’ en ‘of je wel genoeg geld voor eten hebt’, zal dit een hoop stress opleveren. Het basisinkomen neemt die stress weg.

Must read: Hoe geld ons wél gelukkig kan maken

Nadelen van een universeel basisinkomen

Maar uiteraard heeft een basisinkomen ook een aantal nadelen:

Hoge kosten

Laten we beginnen bij het probleem dat een basisinkomen ongelofelijk veel geld kost. Als ons land maandelijks €1000 zou overmaken naar iedere volwassene, dan zou Nederland jaarlijk 160 miljard euro kwijt zijn. Hoewel dit bedrag de bestaande uitkering zou uitsluiten, blijft het toch een enorme som geld.

Daarnaast zit er een gevaar aan het overzetten van alle uitkeringen naar een basisinkomen. Een hoop mensen zullen hierdoor nog slechter af zijn dan ze voorheen waren.

Mensen gaan minder werken

Een grote angst bij een basisinkomen is dat mensen minder gaan werken. Uit een groot basisinkomen-experiment van Canada in 1970 bleek inderdaad dat 1 procent van de mensen stopte met werken en de gemiddelde werknemer 10 procent minder ging werken.

Lees ook: Sollicitatiegesprek? Deze psychologische trucjes kunnen je helpen

Toch zijn die cijfers niet per se negatief. De meerderheid van die 1 procent bleef thuis om te zorgen voor hun kinderen. De meerderheid van die 10 procent werd besteed aan het vinden van een betere baan of het volgen van een nieuwe studie.

Is een universeel basisinkomen noodzakelijk?

Los van de voor- en nadelen denken veel mensen dat een universeel basisinkomen noodzakelijk gaat worden. Dit denken ze doordat er de komende jaren veel banen gaan verdwijnen door automatisering. Om die reden pleitte zakenman en ex-presidentskandidaat Andrew Yang voor het basisinkomen in Amerika.

In een podcast met Sam Harris zegt Yang dat “er de komende jaren zo veel banen zullen verdwijnen door technologische innovatie, dat er geen banen meer over zullen blijven om de werklozen op te vangen. Mensen zullen wel een basisinkomen moeten krijgen, om te kunnen blijven leven.”

Over de hele wereld beginnen overheden zich te interesseren in het idee van een basisinkomen. Vandaar dat er al in veel landen experimenten plaatsvinden. Rutger Bregman heeft er een interessant boek over geschreven: Gratis geld voor iedereen. In dit boek gaat hij dieper op het idee in.

Food for thought!

Lees verder:

• Een gegarandeerd basisinkomen dé oplossing voor armoede: het proberen waard
• Het boek waar iedereen het over heeft: De meeste mensen deugen