Annemarie Hartsuiker Psyche Vandaag, 06:37

Leestijd: 4 minuten

Alles over traumasensitief opvoeden voor kinderen met een trauma

Als een kind, om wat voor een reden dan ook, een trauma heeft, wil je als (pleeg)ouder er alles aan doen om een veilig nest te bieden. Kinderen met trauma’s kunnen op jonge leeftijd al veel meegemaakt hebben en soms weet je dit niet eens. Denk maar aan pleeg- of adoptiekinderen die elders al een verleden hebben. Je kunt dan nooit weten welke onverwerkte trauma’s deze kinderen in een rugzak meebrengen. Traumasensitief opvoeden biedt dan uitkomst. Alleen hoe werkt dat eigenlijk?

Een psycholoog legt uit.

Traumasensitief opvoeden betekent dat je een kind met een trauma opvoedt met aandacht voor wat het kind nodig heeft. Bij traumasensitief opvoeden daalt het stressniveau van het kind en kan het trauma herstellen, stelt psycholoog en orthopedagoog Anneke Vinke op Pleegzorg.nl.

Traumasensitief opvoeden hier moet je op letten

Elk kind en trauma is anders, maar dit zijn een paar basis ‘regels’ waar je op kunt letten:

1. Zorg voor een veilige basis

Bij traumasensitief opvoeden is een veilige basis prioriteit. Het kind komt met een rugzakje en heeft veel onverwerkte emoties. Om dit te kunnen verwerken is het belangrijk dat het kind hier alle ruimte voor krijgt. Rust reinheid en regelmaat zijn sleutelwoorden voor dit proces.

Vinke legt uit: ”Kinderen die traumatische ervaringen hebben meegemaakt, kunnen soms relaties nog niet goed aangaan. Ze wijzen je af, kunnen nog niet getroost worden, raken overstuur van aanraking.

Het is belangrijk om te weten dat het kind niet op jou als persoon reageert, maar simpelweg de relatie nog niet kan gebruiken om zich veilig te voelen. Als (pleeg)ouder moet je geduldig zijn, afstand bewaren, voorspelbaar zijn, zelf gereguleerd zijn en het kind zo veel mogelijk controle geven.”

2. Emoties reguleren en kinderen betrekken

Het opbouwen van positieve relaties en emoties die daarbij horen is erg belangrijk voor getraumatiseerde kinderen. Een positieve relaties bouw je op door samen dingen te doen en je kind te betrekken in de beslissingen. Bak bijvoorbeeld samen koekjes of een taart en laat je kind de volgorde bepalen hoe jullie het gaan maken. Of laat het kind één dag per week bepalen wat jullie eten en ga samen boodschappen doen en koken.

Leer het kind ook dat anderen mensen ook te vertrouwen zijn. Hiermee doorbreek je het patroon van negatieve ervaringen.

3. Werk aan het beheersen van emoties

Getraumatiseerde kinderen kunnen de meest heftige dingen hebben meegemaakt: seksueel misbruik, geweld, alcohol- of drugsverslavingen en veel ruzies en onrust in huis.

Vinke legt uit: “Getraumatiseerde kinderen kunnen overspoeld raken door heftige emoties uit het verleden. Ze kunnen bijvoorbeeld enorme driftbuien hebben en niet meer voor rede vatbaar zijn. Dat komt doordat een deel van de hersenen minder goed ontwikkelden in een traumatische omgeving. Dit is het deel dat voor het beheersen van emoties en impulsen zorgt.”

Gelukkig zijn onze hersenen, en zeker die van kinderen, flexibel en kunnen we nieuwe positieve verbindingen maken in het brein. Door emoties toe te staan en deze te verwerken kunnen kinderen leren om hun emoties te reguleren en om weer rustig te worden.

Vinke: “Wordt het kind heel boos? Dan kun je bijvoorbeeld afspreken dat het kind op zijn eigen kamer mag gillen en schreeuwen en in een kussen mag slaan.”

4. Samenwerken met de biologische ouders

De biologische ouders van een pleegkind zullen altijd een belangrijke rol, misschien op afstand, in zijn of haar leven hebben. Het is daarom een goed idee om als pleegouders een goede band met de biologische ouders op te bouwen.

Uit cijfers van Pleegzorg Nederland blijkt dat 58 procent van de kinderen langer dan één jaar bij het pleeggezin woonde. Het aantal kinderen dat korter dan één jaar in een pleeggezin woonde was in 2021 42 procent. Als de band tussen alle ouders goed is, is de overgang voor het kind ook makkelijker te maken.

5. Psycho-educatie

Tot slot haalt Vinke psycho-educatie aan als belangrijk punt. Psycho-educatie houdt in dat je je eigen problemen herkent door er meer informatie over te krijgen en er meer over te leren.

Het helpt bij het beter omgaan en het verwerken van trauma’s. Deze educatie is niet alleen voor het kind, maar ook voor de verzorgers en andere volwassenen om het kind heen.

“Een getraumatiseerd kind ziet meestal geen verband tussen zijn traumatische ervaringen en gedragsproblemen. Door het kind uit te leggen wat voor gevolgen een trauma kan hebben, leren ze zichzelf beter begrijpen. Begrijpt het kind zijn eigen gedrag beter? Dan is het gemakkelijker om hulp te accepteren,” aldus Vinke.

Meer over trauma

• Dit is hoe je door lucide dromen een trauma kunt verwerken.
• Waarom iedereen ‘trauma-informed’ zou moeten zijn voor een gelukkiger leven.
• 5 tips van een therapeut om met collectief trauma en verdriet om te gaan.
• Wat is traumabinding? En hoe weet ik of ik in een traumaband zit?

Mindful parenting: manieren om dieper te verbinden met je kind