Maaike Kooijman Psyche 22 sep 2021, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Ja, je kunt ook té veel vrije tijd hebben (volgens onderzoek)

Denken we niet allemaal weleens: ach, zou ik maar vast met pensioen zijn? Een tripje naar Spanje in april, naar het strand op een woensdag, elke dag vers brood bakken… Sounds like heaven. Toch is er ook iets als te véél vrije tijd, als we de wetenschap moeten geloven.

Zie het zo: na vier of vijf dagen werken heb je enorm veel behoefte aan een dagje – of, je weet wel, drie – lezen onder een dekentje op de bank. Maar als je zes dagen op die bank spendeert, of zelfs langer, ga je je op een gegeven moment slechter voelen.

Tijd om te ontspannen

Begrijp ons niet verkeerd: als je vrije tijd toeneemt, neemt je welzijn (of in ieder geval: hoe je die beoordeelt) in eerste instantie toe. Maar op een gegeven moment is de max daarvan bereikt. Als je dan méér vrije tijd hebt, neemt je welzijn op een gegeven moment weer af, zegt het onderzoek.

Aan het onderzoek deden maar liefst 21.736 Amerikaanse burgers mee. Zij gaven een beschrijving van wat ze deden op elk moment van een bepaalde dag, en hoe ze zich voelden.

Goed om te weten: de onderzoekers telden ‘vrije tijd’ in deze dagen niet zomaar als het aantal uren dat je niet werkt, maar als de tijd waarin je óók geen klusjes doet, of iets anders productiefs. Ze bedoelen dus alleen de vrije tijd die je besteedt aan dingen die ontspanning en plezier als voornaamste doel hebben.

Hoe veel vrije tijd is te veel?

De wetenschappers ontdekten dat het welzijn samen met de vrije tijd toenam tot een uur of twee. Mensen die minder dan twee uur vrije tijd hadden of namen, voelden zich vooral gestrest.

Bij mensen die meer dan vijf uur vrije tijd hadden, nam het echter af. Die mensen voelden zich onproductief. En ondanks dat productiviteit geen indicatie is voor zelfwaarde, geeft het mensen wel het gevoel dat ze een doel hebben in het leven, en dat maakt gelukkig.

De ‘perfecte balans’ tussen vrije tijd en productieve (werk)tijd ligt dus waarschijnlijk ergens tussen die twee en vijf uur, afhankelijk per persoon natuurlijk.

Je kan elk moment van de dag productief zijn en andere mythes over productiviteit ontkracht

Écht vrije tijd

Naast het analyseren van de dagen van de deelnemers, deden de onderzoekers ook nog andere experimenten. Voor één daarvan vroegen ze deelnemers bijvoorbeeld hoe ze het zouden vinden om 15 minuten, 3,5 uur of 7 uur vrije tijd per dag te hebben, voor langer dan zes maanden.

De resultaten zijn nu natuurlijk geen verrassing meer: zowel de mensen die zich 15 minuten voorstelden als de mensen met 7 uur, schatten hun welzijn lager in dan de mensen die een ‘gebalanceerde hoeveelheid’ van 3,5 uur per dag zouden hebben. Dat gold trouwens wel vooral als ze die tijd besteedden aan leuke hobby’s, in plaats van gewoon Netflixen.

Het ‘langer dan zes maanden’ is hier natuurlijk wel de cruciale factor: een vakantie van een paar weken is alleen maar goed voor je innerlijke rust.

Vakantiestress: de paradox van op vakantie gaan

Haal het meeste uit je vrije tijd

Over vakantie gesproken: hier halen we er graag even een ander onderzoek bij. Vorig jaar concludeerden wetenschappers namelijk al dat je je beter voelt tijdens je werkweek als je je weekenden niet als ‘gewone weekenden’ beschouwt, maar als kleine vakanties. Zo’n simpele shift in mindset kan dus al een heleboel verschil maken in het ‘benutten’ van je vrije tijd.

Daarnaast helpt het natuurlijk als je in je me-time geen energie besteedt aan andere verplichtingen. Die pottenbakworkshop is toch een stuk minder leuk als jij in je hoofd alleen maar bezig bent met hoeveel wasjes je nog moet draaien.