Tessa Ham Betere wereld 12 okt 2019, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Waarom tampons en maandverband vol plastic en chemicaliën zitten (en welke alternatieven niet)

Plastic komt in elk gedeelte van ons leven voor, van het wegwerpplastic om onze boodschappen tot het plastic rietje waar we uit drinken in een restaurant. Je menstruatie is geen uitzondering. Sinds de 20e eeuw bevatten veel tampons en maandverbandjes plastic. Dat is zorgelijk, want een vrouw die menstrueert zal gedurende haar leven tussen de 5.000 en 15.000 (!) tampons of maandverbandjes weggooien.

Tot ik een tijdje terug Mariah van biologisch tamponmerk Yoni interviewde had ik nooit stilgestaan bij mijn tampongebruik en het plastic in de producten die ik elke maand zo’n 5 dagen lang gebruik.

Maar tampons zijn verpakt in plastic, het touwtje kan van plastic zijn en veel hebben zelfs een dun laagje plastic in het absorberende gedeelte. Maandverband bevat nóg meer plastic. Dit is een mix tussen houtpulp (74 procent) en plastic (23 procent). Hoe komt het toch dat er zoveel plastic in onze menstruatieproducten zit?

Een korte geschiedenis van menstruatieproducten

Al eeuwenlang wordt menstruatiebloed gezien als ‘slecht bloed’. Zo dachten ze in het oude Griekenland dat het bloed ongezond, zelfs giftig, was. Chris Bobel, een menstruatie-expert aan de Universiteit van Massachusetts, vertelt aan National Geographic dat rond 1850 deze gedachte de norm was geworden. Menstruatiebloed was vies en beschamend.

Op dit moment gebruikten vrouwen alledaagse items om het bloed op te vangen. Restjes stof bijvoorbeeld, of zachte stukken schors. De vrouwen moesten dit wassen en daarna op een openbare plek drogen. Niet echt fijn als de wereld zo naar menstruatie kijkt.

Lees ook: Hoe gevaarlijk zijn tampons nou eigenlijk en moeten we ons zorgen maken?

Wegwerpproducten

In 1921 kwamen er voor het eerst wegwerpproducten op de markt. Marketingcampagnes leerden de samenleving aan dat het gebruiken van deze producten de vrouw ‘modern, gelukkig en efficiënt’ zou maken. Steeds meer vrouwen betraden de werkvloer, en zij vonden het fijn dat ze niet meer bebloede stukken stof en schors mee naar huis hoefden te nemen van werk.

“Dit werd de standaard”, zegt Bobel. “Vrouwen en meisjes hebben altijd moeten buigen naar de normen van de werkplek. Ze moeten te allen tijde hyperefficiënt zijn. Je mag je lichaam je niet laten vertragen, is de boodschap.”

De komst van plastic

In de jaren 60 waren chemici bezig met geavanceerde kunststoffen als plastic te ontwikkelen en fabrikanten waren op zoek naar nieuwe markten om deze nieuwe materialen te verwerken. Je voelt ‘m al aankomen: één van die markten die ze vonden was die van menstruatieproducten.

En eerlijk is eerlijk: deze ontwikkelingen met plastic maakten het leven wel makkelijker voor vrouwen. Zo ontwikkelden ontwerpers plastic ‘vleugels’ zodat het maandverband op z’n plek bleef zonder een omslachtig gordelsysteem te hoeven gebruiken. Ook tampons konden niet aan plastic ontsnappen. Veel tampons bevatten een dunne laag van plastic die het katoenen gedeelte bij elkaar houdt.

Ook interessant: Zero waste leven tip: gebruik een menstruatiecup in plaats van een tampon

Cashen door onze schaamte

Toch komt de grote hoeveelheid plastic niet alleen door gebruiksgemak. Een gedeelte komt ook door de schaamtecultuur die er hangt rondom menstruatie. Verschillende merken concurreerden fel om klanten. Om op te vallen bedachten ze steeds meer manieren om de producten meer ‘discreet’ te maken. Ze begonnen ze stuk voor stuk te verpakken, zodat vrouwen ze ‘ongegeneerd’ van hun bureau naar het toilet konden vervoeren.

In 2013 bereikte dit een hoogtepunt toen merk Kotex een tampon op de markt bracht met een ‘zachtere stillere verpakking, om het geheim te houden’. De tampon was ontworpen om stil te kunnen uitpakken.

Lees ook: Het is tijd om te stoppen met je schamen voor je ongesteldheid #Period

Zonder twijfel hebben de plastic ontwikkelingen gezorgd voor een fijnere gebruikservaring voor vrouwen. Er is alleen één probleem: deze producten met plastic zijn de norm geworden. Nadat wij deze producten kort gebruikt hebben, blijft het afval ten minste 500 jaar bestaan.

En hoe zit het met de chemicaliën?

Gelukkig verschijnen er steeds meer duurzamere alternatieven op de markt, die ook nog eens beter zijn voor je gezondheid. Niet alleen staan de meeste vrouwen nooit stil bij het plastic in de producten die ze elke maand gebruiken, maar ook bij de chemicaliën die je in de buurt brengt van je meest intieme delen.

Het katoen wordt bestreden met pesticiden en later gebleekt met chloor. Ook worden er vaak kleur- en geurstoffen gebruikt, om het product aantrekkelijker te maken en je ‘lekker te laten ruiken’ tijdens je menstruatie. Gelukkig bevatten de alternatieven die goed zijn voor de planeet, ook geen schadelijke stoffen voor je lichaam.

Welke duurzame alternatieven zijn er?

Er zijn verschillende opties verkrijgbaar, dus kies vooral wat voor jou werkt en wat jij fijn vindt. Zo is er tegenwoordig wasbaar maandverband te koop, bijvoorbeeld van het merk Lunapads. Ook bestaan er menstruatiecups, die niet alleen goed voor het milieu, maar ook voor je portemonnee en je lichaam (geen latex of andere giftige stoffen!) zijn.

Wil je toch liever tampons en maandverband gebruiken die je wel weggooit? Ook dan zijn er duurzamere alternatieven op de markt. Niet alleen van het merk Yoni (zonder chemicaliën), die mij voor het eerst aan mijn gebruik van tampons lieten twijfelen. Maar ook Naty en Natracare zijn goede opties.

De roep om tampons en maandverband zonder plastic en chemicaliën wordt trouwens steeds groter en dat is te zien aan het aanbod. Zelfs in de Appie bij jou om de hoek zijn inmiddels verschillende duurzame menstruatieproducten te koop.

Verder lezen over je menstruatie

• Wat is menstruatie nu écht en hoe ga je ermee om? Jip Isabel legt uit
• Waarom je het vaker over je vagina moet hebben
• De oorzaak van menstruatiekrampen en hoe je er vanaf komt (met natuurlijke middelen)