Annemarie Hartsuiker Psyche 10 okt 2024, 07:11

Leestijd: 5 minuten

Susan Smit over de rol van vrouwenhaat en genderongelijkheid in heksenvervolging

“Heksenvervolging is de enige grootschalige historische moordpartij waar we nog steeds grapjes over maken,” zegt Susan Smit in een interview met BEDROCK. “Dat is vreemd, zeker als je de overeenkomsten ziet tussen de heksenvervolgingen van vroeger en hedendaagse kwesties zoals de beperkingen op abortus, het wijdverspreide seksueel misbruik en de grootschalige moord op vrouwen.”

Heksenvervolging kostte in voorgaande eeuwen rond de honderdduizend slachtoffers, maar ligt niet alleen in het verleden. Het komt nog steeds in maar liefst 44 landen voor, zoals Nigeria, Ghana en India. Susan Smit, moderne heks en auteur van ‘De wijsheid van de heks’, schreef het voorwoord voor het boek ‘Heksen’ van Marion Gibson.

Heksenvervolging is vrouwenhaat

In het boek ‘Heksen’ deelt Gibson de verhalen van dertien vermeende heksen vanuit hún perspectief. Ze toont ook hoe heksenjachten door de eeuwen heen zijn ingezet als instrument om vrouwen en andere gemarginaliseerden klein te houden. Hekserij en vrouwenhaat zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Gelukkig zijn er ook steeds meer moderne heksen die de voorchristelijke religie juist als ecofeminisme zien en daarover gaan we in gesprek met Susan Smit.

Hoe wordt hekserij vandaag de dag gezien?

“Gelukkig steeds meer als een mooie, oeroude spirituele stroming in plaats van iets negatiefs. Hekserij vindt zijn oorsprong in de voorchristelijke natuurreligie in Europa. Op alle continenten waren er natuurreligies. De Native Americans in Amerika, de Massai in Afrika, de Aboriginals in Australië en natuurlijk ook in Europa. Alleen zat het christendom daartussen en heeft zijn eigen uitvinding, die van de duivel als een soort anti-god, deze mooie traditie lelijk gemaakt en letterlijk gedemoniseerd.”

Waarom is hekserij iets voor vrouwen?

“Het spreekt in het bijzonder vrouwen aan omdat je intuïtie eert, je eigen band met het hogere versterkt, de wijsheid van het lichaam erkent en de kracht van de natuur omarmt.”

Hoe blijkt die gelijkwaardigheid in hekserij??

“Heksenvervolgingen waren een instrument om mondige vrouwen, losbandige vrouwen, vroedvrouwen en kruidenvrouwen verdacht te maken door hen in verband met de duivel te brengen. Deze duivel zou vooral vrouwen, die gevoeliger waren voor verleiding, in zijn macht krijgen door gemeenschap met hen te hebben. Vrouwen werden gezien als seksuelere, lichamelijkere, dommere en zwakkere wezens dan mannen.

85 procent van alle slachtoffers die op de brandstapel belandden was vrouw en dit werkte als een afschrikwekkend middel om vrouwen de mond te snoeren. En om vrouwelijke netwerken te doorbreken, want alleen al samenkomen met alleen maar vrouwen kon aangewezen orden als een heksensabbat. Als je genderongelijkheid wilt aanwakkeren en vrouwen wilt ontkrachten, moet je lasterlijke verhalen de wereld in helpen. En dat terwijl mannen en vrouwen in de Oude Religie, waarin hekserij zijn oorsprong vindt, juist gelijkwaardig aan elkaar.’

Zijn er bepaalde rituelen die je maandelijks terug laat keren? 

“Ik hou altijd erg van de nachten rondom volle maan. Dan laad ik mijn stenen op in de vensterbank en schrijf mijn dromen op. Verder leg ik soms een kaart uit een orakel, mediteer vaak en vier de acht jaarfeesten op mijn eigen manier door me goed bewust te zijn van de seizoenen. Vanaf het uitkomen van mijn eerste boek, Heks, in 2001, wandel ik op het heksenpad en doe steeds minder rituelen. Waar het voor mij om gaat is contact maken met de levende natuur en me verbinden met de goddelijke bron.

Hoe belangrijk is de maan voor heksen?

“De maan staat voor de vrouw in de Oude Religie, de zon voor de man. De vrouw heeft immers een menstruatiecyclus, een maanstonde, en is daardoor verbonden met de maan. De maan heeft vier fasen. De wassende maan, volle maan, afnemende maan en donkere maan (waarna er nieuwe maan komt). Ze dragen allemaal een bepaalde energie met zich mee en staan ook symbool voor alle dingen die opkomen, bloeien, in verval raken en uiteenvallen.

Er is niets aan deze cyclus dat slecht is: afscheid en een nieuw begin, opbloeien en afsterven hoort bij alles wat bestaat. In je eigen leven kan dat een grote troost zijn. Niets blijft hetzelfde, alles is in beweging en dat is oké.”

Heb je een mooi heksenritueel voor de BEDROCK-lezer?

“Loop eens door het park in je buurt of door het bos en ga zitten bij een boom die je aanspreekt. Ga tegen de stam zitten met je rug en probeer waar te nemen hoe de boom aanvoelt. Stel je hart open en maak eens contact. Wordt er een gevoel of een sfeer in je overgedragen? Val je in een stemming of krijg je een emotie? Probeer te ervaren hoe de boom in volmaakt evenwicht is, met zijn of haar wortels, stam en takken. Dank tenslotte de boom door liefde te sturen en misschien iets achter te laten: een bloem, takje of steen.”

• Dit is hoe de moderne heks zich voorbereid op de winter.
• Zo weet je of je een moderne heks bent.

Lees meer over de heksenvervolging in ‘Heksen’, €24,99 via Bol.com

Over Susan Smit

Susan Smit (1974) was tien jaar internationaal fotomodel, studeerde af in Culturele Studies, met als hoofdvak Nederlandse Taal- en Letterkunde, aan de Universiteit van Amsterdam. In 2001 verscheen Heks. Een magische reis door de westerse spiritualiteit, dat nog steeds in druk is. Met de historische roman Vloed brak ze door naar het grote publiek. Erna volgden bestsellers als Gisèle, Tropenbruid, De heks van Limbricht en De wijsheid van de heks.

Ze schrijft columns, is een veelgevraagd spreekster en bespreekt boeken in Happinez. Ze is voorzitter van de Stichting Nationaal Heksenmonument. Op 15 oktober verschijnt De tweede helft van je leven. De kracht en wijsheid van de vrouw. www.susansmit.nl

Vrouwencirkels: dit gebeurt er als vrouwen samenkomen