Josephine Kay Voeding 30 jun 2019, 06:00

Leestijd: 6 minuten

Slimme mensen diëten niet (want afvallen begint in je hoofd)

Bijna iedereen heeft weleens een keer gepoogd te diëten, of het nu een crash-dieet of sappenkuur was om éven een paar kilo voor de vakantie kwijt te raken of een poging tot consequent op je eten letten met de Sonja Bakker- of South Beach-methode. Best bijzonder, als je bedenkt dat “de dieetindustrie de enige winstgevende bedrijfstak ter wereld is met een mislukkingspercentage van 98 procent”, aldus de Federal Trade Commission. Waarom vallen zoveel mensen elke keer weer voor de laatste rage op dieetgebied? Blijkbaar gaan de alarmbellen niet bij iedereen rinkelen als er een nieuw aloë vera-pilletje op de markt komt waardoor je in negen dagen maar liefst vier kilo kunt afvallen. Want wie wil dat nu niet, vier kilo lichter de deur uitstappen? Dan vergeten we even voor het gemak de gezondheidsrisico’s die verbonden zijn aan een kledingmaat minder in een week. Daarbij is een dieet volgen niet eens leuk. Zoals Charlotte Markey in haar boek ‘Slimme Mensen Diëten Niet’ opmerkt: “Ik heb iemand die aan het lijnen is nog nooit ‘Ik voel me geweldig!’ horen zeggen. En toch blijven we het doen.”

Waarom doen we het?

Om (zo snel mogelijk) af te vallen is het voor de hand liggende antwoord. Charlotte Markey vervolgt: “We worden gemotiveerd door het resultaat (een flink aantal kilo’s eraf) dat we hopen en vaak verwachten te bereiken. We verbeelden ons dat we slanker, aantrekkelijker, gezonder en gelukkiger zullen worden. Dit zijn sterke prikkels en de dieetindustrie weet dat.” Maar waarom leiden de meeste diëten niet naar dit gewenste resultaat? En werkt een dieet niet averechts?

Dit vind je vast ook interessant: Het antwoord op: is leven als een oermens (volgens het paleodieet) écht gezond?

Markey schrijft over een onderzoek dat in de Tweede Wereld Oorlog werd uitgevoerd. “Het betrof principiële dienstweigeraars…Deze mensen gingen ermee akkoord om gedurende een halfjaar deel te nemen aan een ‘hongerdieet’. Het opmerkelijkste aan deze studie was wat er als gevolg van hun participatie aan het onderzoek veranderde in hun psychische toestand. Ze raakten geobsedeerd door eten. Ze gingen veel vaker aan eten denken dan in de tijd voordat ze meededen aan de studie. Sommige deelnemers begonnen zelfs te dromen over eten. De deelnemers merkten op dat ze niet in staat waren zich te concentreren op normale activiteiten. Verder bleven ze meer op zichzelf en werden ze depressief en prikkelbaar. Ze verloren hun belangstelling voor seks en ten minste één persoon ging zich naar verluidt te buiten aan zelfverminking. Met andere woorden, ze werden heel erg chagrijnig.” Goed, geen zin in seks en zelfverminking, maar wél een paar kilo’s lichter. Je moet er wat voor over hebben, hè?

De ‘ik begin maandag’-mantra

Maandag ga je alles anders doen, maandag begin je aan je healthy lifestyle. En normaal gaat dat wel eventjes goed. Vol frisse moed plunderen we de supermarkt, en verlaten we deze met alleen groenten, bonen, noten en fruit in ons boodschappentasje. De kasten en koelkast staan vol gezonde tussendoortjes en iedereen om je heen weet dat ze geen appeltaart onder je neus moeten schuiven. “Maar het merendeel van ons doorloopt tijdens een dieet een cyclus, soms aangeduid als het ‘valsehoopsyndroom,’ waardoor we ons slechts tijdelijk hoopvol en goed voelen.”

Lees ook: Bedrock Talks: de nieuwe podcast over voedingstrends en voeding als medicijn staat nú online

Daarna staan we op een feestje en nemen we toch een bitterbal, of gaan we uit eten en grijpen we naar een stukje brood, besmeerd met roomboter, uit het broodmandje. Dan komt het schuldgevoel naar boven borrelen. ‘Had ik maar meer wilskracht getoond op dat feest, of alleen maar soep besteld in dat restaurant.’ Maar volgens Markey is de “verantwoordelijkheid nemen voor een fout meestal prijzenswaardig. Maar dat hoeft niet zo te zijn bij het volgen van een dieet. Het is waarschijnlijk – zelfs zeer waarschijnlijk – dat het met je dieet fout ging vanwege het dieet zelf, niet vanwege jou. Als je dieet geen ruimte laat voor een onregelmatige agenda of veranderende levensomstandigheden, kun je er donder op zeggen dat er niets van terechtkomt.”

De oplossing

Maar wat is dan de oplossing en hoe kun je het volhouden om consequent gezond te eten, zonder in extremen te treden? Volgens Markey is er voor elk probleem een oplossing.

Stemming en eten

• Probleem: als ik moe ben, heb ik zin in eten. Wanneer ik opgewekt ben, heb ik zin in eten. Wanneer ik down ben heb ik zin in eten.
• Oplossing: bedenk eerst of je een emotionele eter bent. Zo ja, kun je op meerdere manieren voorkomen dat je steevast naar een chocoladereep grijpt als er bepaalde gevoelens door je lijf gieren. Attendeer jezelf erop dat je de neiging hebt om troost te zoeken in eten, en mijd voedsel en zoek je heil in andere bronnen van troost: je vrienden, familie, lichaamsbeweging, een goed boek, lekker een bad nemen of de hond uitlaten.

Dit vind je misschien ook leuk: Waarom je niet altijd afvalt als je op dieet bent

Geestelijke vermoeidheid

• Probleem: Hoeveel besluiten neem je op een dag? Je staat er waarschijnlijk niet vaak bij stil, maar elke dag dien je talloze routinematige keuzes te maken – bijvoorbeeld beslissen wat je ’s morgens gaat aantrekken of nagaan welke route je zult nemen wanneer je naar huis rijdt. Zo kan het komen dat je aan het eind van een dag geestelijk moe bent en je sneller geneigd bent om naar een ongezonde snelle hap te grijpen.
• Oplossing: Het is belangrijk om jezelf goede eetgewoontes aan te leren die je kunt volhouden. Ga aan de slag met je drankconsumptie, snacks, zoetigheid en maaltijden. Bedenk goede ontbijt- en lunchopties die gezond zijn en die je regelmatig kunt eten als je moe bent en weinig inspiratie hebt. Hetzelfde geldt voor de avondmaaltijden. Bedenk gerechten die makkelijk in elkaar te zetten zijn en weinig tijd kosten. Zo heb je altijd een go to meal als je geestelijk vermoeid bent en hoef je je daar in ieder geval níet druk om te maken.

Leer gezond eten lekker te vinden

• Probleem: Misschien is dit voor je gevoel wel het grootste probleem. Want, ongezond eten is toch zoveel lekkerder dan een stengel selderij?
• Oplossing: Er is niks mis mee als je ongezond eten lekker vindt en je er af en toe aan te buiten gaat. Maar wil je op een gezond gewicht blijven, dan dien je op zoek te gaan naar een paar voedingsmiddelen die je lekker vindt, gezond zijn, relatief weinig calorieën bevatten én voedzaam zijn. Let op, het is wel belangrijk dat je deze vervangers wel écht lekker vindt. Denk bijvoorbeeld aan een rijstwafel met hummus en sambal als tussendoortje. Lekker, maar toch gezond.

Meer tips en tricks? In Charlotte Markey’s ‘Slimme Mensen Diëten Niet’ gaat ze in veel meer detail in op de verschillende problemen en oplossingen.

Meer lezen

• Kun je met je mind je lichaam genezen?
• Zo ontwikkel je een gezond lichaamsbeeld bij je kinderen (en bij jezelf)
• (Nachtelijk) snacken is misschien ongezonder dan we denken, zegt de wetenschap

Luister nu ook naar Bedrock

Geef jij om ook het welzijn van de wereld en wil je graag bijdragen een mooiere plek? Dan is onze nieuwste podcast Bedrock Talks een perfecte match voor jou! Rosa en Lisanne interviewen in de derde aflevering klimaatjournalist van de Correspondent Jelmer Mommers.

Spoiler: Jelmer vertelt waar de opwarming van de aarde mee begon, dat het niet te laat is en vooral: wat wij kunnen doen. Want dat we iets kunnen doen, dat is zeker. Maar dat we dat nú moeten doen, is nog niet het gesprek van de dag.

Tip: Luister en volg Bedrock Talks via Spotify en iTunes & Apple Podcasts!