Lisanne de Vaan Psychologie 7 aug 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Ben je slim en werkloos? Dit is wat dat met je doet

Twintig-something, een diploma op zak en gemotiveerd om aan de bak te gaan. Genoeg mensen die in dit plaatje passen. Alleen het vinden van een baan is nog niet zo makkelijk. En dat betekent dat er afgestudeerden zijn die jong, slim én werkloos zijn. Afgezien van het financiële plaatje, wat doet dat met je zelfvertrouwen?

Socioloog Judith Elshout interviewde tientallen werklozen en kwam tot de conclusie dat het hen veel moeite kost om hun eigenwaarde niet te verliezen. In een interview met het Parool zegt zij het volgende: “We leven in een prestatiesamenleving, waarin het idee bestaat dat je succes in eigen hand hebt. Als je faalt, is dat je eigen schuld. Dit doet veel met het gevoel van eigenwaarde van werkloze mensen. ‘Ben ik dan niet goed genoeg?’ wordt de overheersende emotie.”

Ligt het aan mij?

Vorig jaar verscheen haar proefschrift ‘Roep om respect, over behoud van zelfrespect in een veeleisende samenleving.’ Waar ze naar keek is hoe mensen hun werkloosheid ervaren, hoe zij ermee omgaan en wat dit betekent voor hun zelfrespect.

Het probleem, zo stelt Elshout, is dat als al dat solliciteren steeds maar niets oplevert, mensen gaan denken dat het aan henzelf ligt. Ze vergelijkt het met een relatie: “Als je steeds wordt afgewezen, ga je geloven dat er iets mis met je is. Op dat moment gaan mensen op zoek naar andere manieren om die afstand te overbruggen. In plaats van naar werk te blijven zoeken, passen ze hun verwachtingen aan.”

Ook lezen: Werken in duurzaamheid? 3 tips om een baan met betekenis te vinden

Een hoog IQ, maar geen baan

Aan de capaciteiten van deze afgestudeerden ligt het vaak niet. Zelfs hoogbegaafden, een groep met veel potentie, zitten vaak werkloos thuis.

Zo meldt Trouw dat naar schatting een derde van de hoogbegaafden in Nederland thuis zit. Dat zijn rond de 100.000 mensen. Een veel groter deel dan dat je zou verwachten van een groep mensen met een IQ waar je u tegen zegt. Hoe komt het dat mensen met een meesterbrein thuis zitten en niet hun hersens laten kraken op de werkvloer?

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Reden van falen

Het Instituut hoogbegaafdheid Volwassenen (IHBV) deed onderzoek naar dit fenomeen en wat blijkt? Het is niet zo dat hoogbegaafden geen baan kúnnen krijgen. Het ligt vooral aan hunzelf. Ze vinden het werk al snel een sleur en ervaren een gebrek aan uitdaging.

Wat ze wél willen is een veelzijdige baan met grote zelfstandigheid en doorgroeimogelijkheden. Maar het vinden van een dergelijke baan blijkt niet zo makkelijk als gedacht. In het rapport noemen de thuiszitters allerlei negatieve eigenschappen van zichzelf als reden van falen. Voorbeelden van antwoorden zijn ‘te perfectionistisch’, ‘veeleisend’ en ‘niet precies weten wat bij me past’.

Dat, én de moordende concurrentie zorgt ervoor dat jonge, slimme mensen soms zonder baan zitten. Zit je zelf in een soortgelijke situatie? Wellicht kunnen de volgende tips je helpen om je beter te voelen.

Je bent niet wat je doet

Veel mensen ontlenen hun identiteit volledig aan het beroep dat ze uitvoeren. Vraag je iemand om iets over zichzelf te vertellen dan gaat het al heel snel over zijn of haar werk. Op zich logisch, want je baan is een groot onderdeel van je leven. Maar onthoud wel: je bent niet wat je doet.

Je waardigheid als persoon is niet gekoppeld aan bezigheden op de werkvloer. Er bestaat namelijk ook nog een persoon náást het werk. Een hele lieve vriendin bijvoorbeeld, of een fanatieke sporter.

Blijf groeien

Lukt het allemaal nog niet met het vinden van een baan, probeer er dan voor te zorgen dat je in de tussentijd niet stilstaat. Gebruik de vrije tijd die je hebt juist om te groeien als persoon. Geen idee waar je moet beginnen? Laat je leiden door je interesses en je nieuwsgierigheid.

Lees een goed boek, kijk een documentaire of verdiep je bijvoorbeeld in de politiek. Door meer kennis op te doen over een bepaald onderwerp of iets nieuws te leren zal ook je zelfvertrouwen een stukje groeien.

Maak jezelf nuttig

Het woord ‘werkloos’ heeft nogal een negatieve bijklank. Zo hebben veel mensen het idee dat werkloze mensen niets doen, of lui zijn. Maar dat is lang niet altijd het geval. Ook al heb je nog geen baan (of zit je in between jobs), dan nog kun je iets waardevols doen als je dat wil.

Er is altijd een manier om jezelf nuttig te maken. Help bijvoorbeeld een vriend, of meld je aan als vrijwilliger. Je maakt er niet alleen anderen heel erg blij mee, maar het geeft ook jou een positief gevoel.

Blijf optimistisch

Het leven heeft nou eenmaal pieken en dalen. De kunst is om op een moment dat het even tegenzit positief te blijven. Laat de negatieve gedachten in je hoofd niet de overhand nemen, maar blijf optimistisch. Eén van de manieren om optimisme, hoop en vreugde te bevorderen is om onze gedachten bewust te vullen met positieve self-talk.

Meer over werk?

• Flexwerken is vrijheid, blijheid (tot je een hypotheek nodig hebt)
• Dit zijn de leukste groene plekken om te flexwerken in Nederland
• Zo schadelijk kan een stressvolle werkomgeving zijn