Joanne Wienen Psyche 26 apr 2019, 06:00

Leestijd: 3 minuten

In deze situaties kun je beter op je gevoel afgaan (in plaats van ratio)

Wat is beter: beslissingen nemen op basis van ratio of juist gevoel? De meeste mensen zullen het eerste antwoorden, maar dat is niet in alle gevallen waar. Ben jij iemand die snel beslissingen neemt of iemand die alle voors en tegens eindeloos tegen elkaar afweegt? Iemand die beslist op basis van gevoel of juist iemand die ratio hoog in het vaandel heeft staan? Historisch gezien – en zeker in hoger opgeleide kringen – staan rationele beslissingen hoger op de ladder dan emotionele besluiten. Ratio zou de meest betrouwbare resultaten opleveren, waar emotie toch vooral iets is waar je je niet door moet laten leiden. Maar is dat wel zo?

Psycholoog Joseph Mikels deed onderzoek naar de voordelen van beslissingen die op basis van emotie genomen werden. Hij ontdekte dat je voor complexe besluiten die je snel moet maken, beter op je gevoel kunt afgaan en voor simpelere dingen beter ratio kunt gebruiken.

Met ‘complex’ worden hier beslissingen bedoeld waarin met meerdere factoren rekening moet worden gehouden om de hele situatie te kunnen overzien.

Ratio in spoedvallen

Een chirurg die in een fractie van een seconde moet beslissen hoe hij een spoedgeval wil behandelen, bijvoorbeeld. Wanneer je iemand zou vragen waar deze arts zijn beslissing op moet baseren, zou iedereen ‘ratio’ zeggen. Maar juist in zulke situaties is intuïtie belangrijk.

Het onderbewustzijn kan namelijk superveel complexe factoren tegelijk aan, terwijl het rationele denkvermogen dit een stuk minder goed kan verwerken. Het een is dus niet beter dan de ander, maar het zijn twee verschillende manieren die je beiden in kunt zetten.

Lees ook: Rationeel denken is overrated: zo train je je intuïtie

De chirurg kan dus beter op zijn onderbuikgevoel afgaan in het genoemde voorbeeld. Net als een politieagent snel moet beslissen wat de snelste route naar een misdaadplek is. Of een voetballer die de bal in het goal wil schieten. Waar je rationeel vooral lineair denkt, heeft het onderbewustzijn geleerd in allerlei verbanden te denken. Alle ervaringen die jij in je leven hebt opgedaan, zijn in je onderbewuste opgeslagen en worden meegenomen bij zo’n snelle beslissingen.

Nieuw situaties

Daarom is het in nieuwe situaties ook beter om rationeel na te denken over de beslissing die je gaat nemen, ook al heb je maar heel weinig tijd. Wanneer jij nog nooit een berg hebt beklommen, kun je de route beter rationeel uitstippelen dan eigenwijs ‘op gevoel’ rond te gaan lopen, tenslotte.

Het onderbewuste heeft dan namelijk helemaal geen vergelijkingsmateriaal uit het verleden. Een emotionele beslissing kan dan dus behoorlijk verkeerd uitpakken. Je rationele vermogen kan je in zo’n nieuwe situatie op basis van feiten beter vertellen wat je moet doen.

Zo maak je praten over mentale gezondheid minder ongemakkelijk

Volgens Albert Jan Dijksterhuis, organisatieadviseur en hoogleraar gespecialiseerd in het onderbewustzijn en intuïtief denken, roepen mensen wel vaak dat ze rationeel beslissingen hebben genomen, maar weten we vaak helemaal niet waarom we doen wat we doen. Volgens hem baseren we onze beslissingen meer dan we zelf doorhebben op emoties en proberen we slechts achteraf deze emotionele beslissingen te rationaliseren.

Hoe het ook zij: het één is in ieder geval niet per se beter dan het ander. Sommige situaties vragen om een rationeel besluit terwijl je in andere situaties weer beter op je gevoel af kunt gaan. De enige juiste optie is dus om per situatie in te schatten wat het slimst is: gevoel of verstand.

En anders kun je je emotionele keuze altijd nog achteraf rationeel goedpraten.

Meer lezen over je intuïtie?

• Luister jij naar je intuïtie? Dat zou wel moeten, volgens de docu Innsaei
• Rationeel denken is overrated: zo train je je intuïtie
• 11 tips om je zesde zintuig te ontwikkelen