Joanne Wienen Psyche 3 feb 2021, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Heftig: dit is de invloed van social media op tienermeisjes

De Amerikaanse journaliste Nancy Jo Sales onderzocht het gedrag van tienermeisjes op sociale media en eh ja… haar conclusies zijn niet best. Een van haar bevindingen: seksisme is op social media aan de orde van de dag.

Voor haar grootschalige onderzoek trok Sales 2,5 jaar lang door 10 verschillende Amerikaanse staten. Ze sprak met meer dan tweehonderd meisjes tussen de dertien en negentien jaar. Alles om die ene onderzoeksvraag te kunnen beantwoorden: wat spoken Amerikaanse tienermeisjes precies uit op sociale media, en waarom?

Haar bevindingen in een notendop: vrijwel elk meisje – ongeacht afkomst, opleidingsniveau en woonplaats – krijgt in ieder geval te maken met seksisme. En dat heeft veel invloed op hun mentale weerstand, stelt Sales.

Alles draait om het plaatje

Tieners zijn massaal op zoek naar aandacht en bevestiging. Ze willen ergens bij horen en deel uitmaken van een groep. Dat is niet nieuw en iets wat hoort bij de puberteit. Wel is het nieuw dat populariteit vandaag de dag op te hangen is aan social media-cijfers. Tieners houden elkaar dan ook nauwlettend in de gaten. Hoeveel volgers heeft Lisa? Hoeveel likes krijgt die foto van Carmen?

Ook lezen: Je telefoon meer mindful gebruiken? Volgens deze neurologen doe je dat zo

Social media als Facebook en Instagram draaien grotendeels om beeld. Context – of überhaupt tekst – is ondergeschikt aan het mooie plaatje. Nergens anders dan op social media wordt er zoveel waarde toegekend aan het uiterlijk. Niet zo gek dat jonge meiden denken dat ze hun seksualiteit en aantrekkelijkheid in de strijd moeten gooien om aandacht en bevestiging te krijgen.

Stuur naaktfoto’s

In het eerste hoofdstuk omschrijft Sales hoe een 13-jarig meisje via Instagram door een random dude wordt gevraagd om naaktfoto’s te sturen. Haar enige reactie: ‘yes, hij vindt me aantrekkelijk’. Dat geeft wel aan op welke wijze het zelfbeeld van tienermeisjes wordt aangetast. Social media leert ze dat ze zichzelf vooral als lustobject te grabbel moeten gooien als ze leuk gevonden willen worden.

Beauty, no brains

Terwijl een foto van een wiskundetrofee misschien 5 likes verzamelt, vliegen de hartjes bij een bikinifoto je om de oren. De boodschap is duidelijk: seksualiteit is belangrijker dan intelligentie of karakter. Niet voor niets begon Facebook ooit als Facemash – een rating site waarin mannelijke studenten hun vrouwelijke mede-studenten als ‘hot’ of ‘not’ konden bestempelen.

In die zin kijkt Sales niet op van de reactie van een 13-jarig meisje die via Instagram door jongens en mannen werd gevraagd om naaktfoto’s te sturen. In plaats van beledigd, geschokt of boos te zijn, was ze blij. “Ze dacht: wow, hij vindt me aantrekkelijk,” vertelt Sales.

Ook interessant: Geen fan van bellen? Zo voer je een betekenisvol telefoongesprek

Misschien wéten die meiden van binnen heus wel dat hun uiterlijk niet het belangrijkst is, laat staan zaligmakend. De maatschappij doet alleen wel heel hard haar best om het tegendeel te bewijzen.

16 jaar en sekssymbool

Tegen Humo vertelde Sales hoe ze een bloedmooi meisje met 6.000 Instagram-volgers vroeg of ze wist wie al die mensen waren. “They’re just guys’, zei ze vervolgens. Ik bekeek de reacties op haar foto’s: sommige waren in cyrillisch schrift. Mannen uit alle hoeken van de wereld zitten te kijken naar een 16-jarig meisje in uitdagende poses! Dan vraag je je toch af: waarom laten haar ouders zoiets toe? Ouders zouden hun kinderen wat meer wegwijs moeten maken in het wilde westen van de sociale media. Dat hebben ze nodig.”

Die discussie over sexy foto’s op Instagram laait zo ongeveer na elke selfie/belfie/sink shot die Kim Kardashian post weer op. Er zijn grofweg twee kampen. Mensen die sexy foto’s van zichzelf als ultiem feministisch zien én mensen die het zien als gevolg van eeuwenlang geïnstitutionaliseerd seksisme.

Sales hoort duidelijk in het tweede kamp, zeker als het op tienermeisjes aankomt.

Ze zegt: “Sommige meisjes vinden zulke foto’s ironisch genoeg een vorm van feministische zelfexpressie: ‘Het is míjn lichaam! Ik mag doen wat ik wil!’ Maar in hoeverre kan een 16-jarige zo’n beslissing nemen?”

Meer lezen over de duistere kanten van social media?

• Maakt technologie je angstig en gestresst? Op deze manier pak je de controle weer terug
• Deze tekenen laten zien dat je even afstand moet nemen van social media
• Een digital detox: dat is nogal wat voor een social media junk