Margje Hoogland Seks 30 jan 2022, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Seksueel grensoverschrijdend gedrag: wat is het en waarom is het belangrijk dat er meer aandacht voor is?

In oktober 2017 ging de hashtag #MeToo viral op social media. De zin werd al in 2006 voor het eerst gebruikt door activiste Tarana Burke uit New York, maar door beschuldigingen van verschillende vrouwen aan het adres van Harvey Weinstein ging de hashtag in 2017 viral. Daardoor is er veel meer aandacht gekomen voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Toch hebben nog steeds te veel mensen hier mee te maken en het is tijd voor verandering. 

Door de aflevering van BOOS over ‘The Voice’ is het weer een veelbesproken onderwerp. Belangrijk, want seksueel grensoverschrijdend gedrag komt nog té veel voor en daders gaan vaak veel te lang vrij uit.

Wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag?

Misschien vraag je je af, wat is seksueel grensoverschrijdend gedrag precies? Op de site www.huiselijkgeweld.nl van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is te lezen dat het ‘bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat om gedrag of toenaderingen die seksueel van aard zijn en de grenzen van het slachtoffer overschrijden’. Dit hoeft niet per se fysiek te zijn, vervelende appjes zijn dit ook.

Must read: Waarom de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen hard nodig is

Op deze site staan ook een aantal criteria voor seksueel gedrag. Als aan al deze criteria wordt voldaan, dan is er geen grens overschreden. Is aan een van deze criteria niet voldaan, dan wordt er gesproken van seksueel grensoverschrijdend gedrag. De criteria zijn:

• wederzijdse toestemming;
• vrijwilligheid;
• gelijkwaardigheid;
• passend voor de leeftijd of ontwikkeling of leeftijd;
• passend bij de context;
• zelfrespect.

Victim blaming: wat het is en waarom is het zo kwalijk?

Grijs gebied

Deze criteria zijn vrij duidelijk, toch wordt seksueel grensoverschrijdend gedrag nog weggestopt in een grijs gebied. Dit komt bijvoorbeeld doordat een slachtoffer niet duidelijk genoeg ‘nee’ heeft gezegd. Wat stom is, want pas wanneer er duidelijk ‘ja’ is gezegd is er wederzijdse toestemming.

Hoe consent je meer van seks laat genieten

Wel is het vaak verdomde moeilijk om te bewijzen dat iemand keihard over je grens is gegaan. Helemaal wanneer het om fysiek grensoverschrijdend gedrag gaat.

Hoe vaak komt het voor?

Toch is op de site van Fonds Slachtofferhulp te lezen dat in Nederland 1 op de 8 vrouwen en 1 op de 25 mannen te maken hebben met seksueel grensoverschrijdend gedrag. In ruim 80% van de gevallen is de dader een bekende van het slachtoffer.

Volgens het Ministerie van VWS gebeurt het veel bij jongeren, vooral door leeftijdsgenoten. Door experimenteergedrag gaan ze over hun eigen grenzen of die van een ander. Gezond seksueel gedrag begint dus al bij de opvoeding: protect your daugthers “educate your sons”.

Must read: Waarom we elkaar moeten respecteren in de grenzen van fysiek contact (in de kroeg bijvoorbeeld)

Toch blijkt uit de aflevering van BOOS en de verhalen die daardoor los komen, dat het lang niet alleen voorkomt bij jongeren. Seksueel grensoverschrijdend gedrag komt voor op het werk, bij de sportvereniging of bij een talentenjacht. In die gevallen gaat het ook vaak om een ongelijke machtsverhouding.

Onder de aandacht brengen

Voor veel slachtoffers van seksueel grensoverschrijdend gedrag is het een zware tijd zijn. Het gaat bijna nergens anders meer over en dat triggert herinneringen. Toch is het belangrijk dat we het er over hebben.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is traumatiserend voor slachtoffers. Niet alleen vanwege de gebeurtenis zelf, maar ook omdat veel slachtoffers te maken hebben met victim blaming. Bij victim blaming krijgen de slachtoffers alsnog de schuld van wat hen is overkomen. En dat móet anders.

Must read: Het is vandaag Wereldmeisjesdag (en dit is waarom dat nog nodig is)

Bewustzijn creëren is ook belangrijk. Uit het interview met John de Mol kun je opmaken dat hij er niet genoeg aandacht voor heeft gehad, dat zoiets binnen zijn bedrijf kon gebeuren. Door het meer onder de aandacht te brengen, ondernemen meer bedrijven, sportverenigingen of andere organisaties belangrijke stappen om de kans op grensoverschrijdend gedrag te verkleinen.

Hoe doe je dat?

Dat zorgt er ook voor dat we anderen er op aan zullen spreken. Wanneer je in wandelgangen een collega een vervelende opmerking hoort maken naar een andere collega, dan wordt het makkelijker om hem of haar daar op aan te spreken. Én een luisterend oor te bieden aan de collega die het overkwam.

Als laatste is het super belangrijk om er over te spreken, zodat er aangifte kan worden gedaan. Mede door victim blaming durven slachtoffers zich niet uit te spreken en lopen daders vrij rond. In het geval van een machtsverhouding, durven slachtoffers zich niet uit te spreken omdat de dader te veel invloed heeft.  Toch is aangifte belangrijk om meer slachtoffers te voorkomen.

Waar kun je veilig terecht?

Door programma’s als BOOS komt er veel meer aandacht voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en hoe we naar slachtoffers kunnen luisteren en hoe we ze kunnen helpen.

Toch kan aangifte doen of melding maken wel een heel grote stap zijn, daarom zijn er ook organisaties waar slachtoffers – anoniem – hun verhaal kwijt kunnen. Deze organisaties kunnen ook helpen bij eventuele volgende stappen.

• Slachtofferhulp Nederland: bel gratis naar 0900-0101, of chat anoniem via de website: www.slachtofferhulp.nl.
• Centrum Seksueel Geweld: bel gratis naar 0800-0188, of chat anoniem via de website: www.centrumseksueelgeweld.nl.
• Mind Korrelatie: bel gratis naar 0900-1450, of chat anoniem via WhatsApp (ma-vrij tussen 09:00 en 17:30 uur) met een hulpverlener op 06-13 86 38 03 of via de website: www.mindkorrelatie.nl.