Sophie Golbach Psyche 13 nov 2021, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Wat we van schilder Rembrandt kunnen leren over de liefde

Liefde is een complex onderwerp, waar we maar niet over uitgepraat kunnen raken. Verschillende mensen hebben verschillende meningen, die we allemaal proberen te navigeren. Zo dacht Rembrandt, één van de meest succesvolle Nederlandse schilders, dat iedereen liefde nodig heeft, ongeacht of we vinden dat diegene het verdient.

Kijken we beter naar Rembrandts eigen leven, dan wordt het duidelijk waar die mening vandaan komt.

Zelfportret

Wie Rembrandt is, hoeven we je natuurlijk niet te vertellen. De schilder, geboren in 1606, werd al immens succesvol toen hij nog maar een twintiger was. Met het fortuin wat hij daardoor verdiende, had hij een extravagant en buitensporig leven.

De 6 verschillende liefdes volgens de oude Grieken

Dit fijne leventje was echter van korte duur. Er kwam een einde aan toen Rembrandt vijftig was en bankroet ging. Zijn huis, samen met alle mooie spullen die hij had verzameld, moest hij verkopen. Wat volgde was een zelfportret, waarop hij uitstraalde dat hij wist dat hij geen medeleven verdiende vanwege de fouten die hij zelf had gemaakt.

Financieel was het moeilijk voor Rembrandt, en op het schilderij was duidelijk te zien dat hij wist dat hij alleen zichzelf de schuld kon geven.

Return of the Prodigal Son

Een ander schilderij van Rembrandt, de Prodigal Son, is ook iemand die extravagant leefde. De Son gaf al zijn vaders geld uit aan alcohol en vrouwen, en ook hiermee bedoelt Rembrandt eigenlijk zichzelf. Iemand die zichzelf te schande heeft gemaakt.

We kunnen leren scherper te denken door naar kunst te kijken

Op het schilderij wordt de Son, wanneer hij terugkeert, warm ontvangen en niet met het soort afkeuring waarvan je zou denken dat hij het verdient. In plaats van die veroordeling, krijgt hij de liefde en de vergeving die hij nodig heeft. Dit vormt dan ook de basis voor Rembrandts visie op de liefde.

De liefde volgens Rembrandt

Wat houdt de liefde volgens de schilder dan precies in? Dat is eigenlijk in één zin samen te vatten: wie liefde goed begrijpt, begrijpt dat het juist bestemd is voor zij die het het minst verdienen.

Om dat verder uit te leggen, kunnen we kijken naar Rembrandts bescheiden schilderij Christ Preaching. In tegenstelling tot Galilea of Jeruzalem, wordt er een klein straatje in een Nederlandse stad op het schilderij afgebeeld. De boodschap dat iedereen vriendelijkheid moet tonen wordt op het doek verkondigd. Er is te zien hoe Christus dit vertelt aan zijn publiek.

Waarom alles valt of staat met vriendelijkheid (een nuchtere benadering van spiritualiteit)

Deze boodschap kan je samenvatten in een paar woorden: I love you. Opvallend: deze boodschap is gericht, zoals te zien op het schilderij, aan mensen die we normaal juist niet als vriendelijk beschouwen. Dieven, oplichters en harteloze werkgevers staan op het doek afgebeeld, en krijgen deze boodschap van liefde te horen.

Vandaag zouden we bij zulke mensen ook kunnen denken aan de eigenaar van een krant die kiest voor winst in plaats van waarheid, of iemand die er plezier uit haalt om anderen van streek te maken.

Rembrandts essentiële opvatting is dat iedereen liefde nodig heeft. Als we wachten met vriendelijk zijn totdat iemand onze vriendelijkheid verdient, zullen we soms nog een hele lang tijd blijven wachten.

Wat we van de Dalai Lama kunnen leren over leven met compassie