Annemarie Hartsuiker Psyche 2 aug 2023, 13:29

Leestijd: 2 minuten

Waarom reageren mensen defensief en betekent dit het einde van een relatie?

Iedereen heeft ooit weleens defensief gereageerd of te maken gekregen met defensief gedrag van een ander. Als defensief reageren een patroon wordt, kan het voor troubles zorgen. Het is voor jezelf niet fijn om steeds in de verdediging te schieten, maar je jaagt vooral mensen weg door defensief te zijn. Het belemmert je om écht te luisteren en je zet gesprekken op slot.

Volgens Amerikaanse relatietherapeut en psycholoog John Gottman is defensief gedrag zelfs een van de ‘vier ruiters van de apocalyps’, oftewel: een teken dat het einde van de relatie in zicht is. Hoewel het volkomen begrijpelijk is om jezelf te verdedigen als je gestrest bent en je je aangevallen voelt, zal defensiviteit niet het gewenste effect hebben. Door defensief te reageren lok ja alleen maar meer escalatie uit en leg je de schuld van een situatie bij de ander. Dit creëert automatisch afstand want het gesprek is in een klap voorbij.

Defensief worden als strategie werkt bijna nooit succesvol. Het is dan ook een teken dat een relatie niet soepel verloopt. Luisteren, oprecht interesse tonen en wachten met reageren geven lucht en ruimte waardoor er juist meer intimiteit ontstaat.

Defensief gedrag herkennen

Wanneer mensen defensief worden merk je dat aan:

Te veel uitleg: “Gister zou ik het klusje doen, maar toen regende het, vandaag kwam er ook iets tussendoor en morgen heb ik geen tijd hoor.”

In de slachtofferrol kruipen: “Je reageert altijd zo gemeen tegen mij!”

Tegenkritiek: “Ik zal geen alcohol meer drinken als jij beter voor jezelf gaat zorgen. Dat negeer je altijd.”

Het woord ‘maar’ gebruiken: “Dat zou ik ook doen, maar jij hebt gewoon geen geduld.”

Gelukkig is het een eigenschap waar je aan kunt werken en daarmee het patroon doorbreken. Om dit te doen, wil je de oorzaak achterhalen.

Waarom worden mensen snel defensief?

Oorzaken van defensiviteit kunnen zijn:

• Trauma’s uit de kindertijd
• Laag zelfbeeld
• Opgroeien in een onveilige omgeving
• Zelfbeeld laten afhangen van externe factoren
• Veel bevestiging zoeken
• Angsten
• Onzekerheid
• Constante stres
• Gebrek aan communicatie skills
• Een reactie uit schaamte
• Een reactie om de waarheid te verbergen
• Hulpeloosheid
• Als onderdeel van een mentaal probleem: depressie, persoonlijkheidsstoornis of een ander onderliggend iets
• Als aangeleerd gedrag

Volgens Gottman kun je defensief gedrag voorkomen door verantwoordelijkheid te nemen of te erkennen dat je de kritiek snapt. Dit begint met écht luisteren en de ander zijn verhaal af laten maken.

Uiteindelijk hoef je het niet met de ander eens te zijn, maar probeer je eens in te leven en wees eerlijk en objectief over jouw eigen aandeel voordat je in de verdediging schiet.

Egoïsme komt door te veel nadenken (in essentie is iedereen stiekem gewoon aardig)