Josephine Kay Psyche 8 apr 2016, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Posttraumatisch succes: als een trauma je helpt veel meer uit je leven te halen

Jesse Billauer was een van de meest succesvolle junior surfers ter wereld. In 1996, een maand voordat hij pro-surfer zou worden, stortte zijn wereld in elkaar. Hij werd head first in een zandbak gesmeten door een grote golf en brak zijn nek. Binnen enkele seconden werd duidelijk: hij zou de rest van zijn leven compleet verlamd zijn. “Ik vier uiteraard dit moment niét, maar wat ik wél doe, is elke dag, maand en jaar na deze dag vieren. Omdat elke nieuwe ochtend die ik wakker word symbool staat voor mijn never give up mentaliteit. Als je niet opgeeft, kun je niet falen.”

Jesse werd vorig jaar wereldkampioen surfen voor mensen met een beperking. Daarnaast houdt hij motivational speeches voor studenten, atleten, CEO’s en kinderen.

Een klassiek voorbeeld van what doesn’t kill you, makes you stronger. Maar, klopt het echt dat je sterker kunt worden als je iets heftigs hebt meegemaakt? Of is het verhaal van Jesse een uitzondering?

Het is niet een onbekend fenomeen en veel psychologen buigen zich hierover. De Engelsen noemen het Post Traumatic Growth (PTG) en in Nederland staat het bekend onder de noemer posttraumatisch succes (PTS).

Posttraumatisch Succes

De meeste mensen hebben van een posttraumatische stress stoornis (PTSS) gehoord. Dit uit zich in een groep klachten die kunnen ontstaan na het meemaken van een traumatische gebeurtenis.

Maar ‘posttraumatisch’ en ‘succes’ is niet een veelgehoorde combinatie. Toch wordt hier steeds meer onderzoek naar gedaan. Overlevenden geven aan zich steeds meer op de kracht die ze putten uit een tegenslag te focussen, en vertalen het vervolgens naar iets positiefs in hun leven.

Vernieuwde waardering

Volgens psycholoog Richard Tedeschi, hoofdonderzoeker naar PTS bij de Universiteit van North Carolina in Amerika, bevestigen ruim 90 procent van zijn patiënten minstens één vorm van posttraumatische groei, zoals een vernieuwde waardering voor het leven.

“Uiteraard gebeurt dit niet per se meteen of zonder slag of stoot, en al helemaal niet zonder hulp. Maar, met de juiste begeleiding kun je richting een positieve verandering werken.”

Lees ook: Zo overleef je een traumatische gebeurtenis (+ het belangrijke verschil tussen levensbedreigend en niet levensbedreigend)

De meesten van ons maken minstens één traumatische gebeurtenis mee tijdens ons leven. Het is helemaal niet erg om hier kapot van te zijn, verdriet te hebben en om hulp te zoeken. “Wat juist interessant is, is de dualiteit van het effect van trauma. Eerst heeft het een verwoestend effect en zorgt het er (tijdelijk) voor dat mensen niet meer van hun leven kunnen genieten. De paradox is dat trauma hierna twee dingen met de mens kan doen. Het heeft de kracht om iets compleet kapot te maken, maar het heeft ook het effect om iets te transformeren en iets op te rakelen,” schrijft trauma therapeut Peter Levine in zijn boek An Unspoken Voice.

“Trauma is een gegeven in het leven en hoe het ons beïnvloedt hangt samen met hoe wij er mee omgaan. Het hoeft niet het einde van iets te zijn, maar kan juist leiden tot een nieuw begin.”

De effecten van trauma

Het is niet zo dat we per se moeten lijden voordat we onze roeping vinden. Maar vaak is ‘het lijden’ wel de plek waar we die vinden. Volgens Richard Tedeschi en Lawrence Calhoun zijn er vijf hoofdgebieden van veelvoorkomende groei na een trauma:

1. Sterkere persoonlijke kracht
2. Diepere relaties met anderen
3. Nieuwe kijk op het leven
4. Nieuwe waardering van het leven
5. Spiritualiteit

Groei meemaken na een trauma schijnt, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, veel vaker voor te komen dan een posttraumatische stress stoornis. Terwijl de meesten wel heftig verdriet meemaken na een trauma, komt het niet vaak voor dat dit zich ontwikkelt tot een heftige vorm van PTSS. Als dat wel gebeurt, kunnen de meeste mensen hier weer overheen komen met de juiste hulp.

Tedeschi legt uit: “Het is wel belangrijk om te weten dat niet iedereen groei meemaakt na een trauma, en we beweren al helemaal niet dat een trauma iets positiefs is. Dat is het namelijk helemaal niet. Sommige mensen zien alleen nog maar de futiliteit van het leven na een trauma, terwijl anderen juist in een ‘focus modus’ terecht komen. Maar dat is juist de paradox van groei: mensen worden kwetsbaar, maar tegelijk ook sterker.”

Kracht vinden

Een trauma wens je niemand toe, en het is daarom ook niet iets waar je een positief gevoel aan overhoudt. Maar het gaat er vooral om hoe je met trauma omgaat.

Zo zegt de boeddhistische non Pema Chodron: “Het gaat erom hoe we met onze pijn kunnen werken zodat we ons hart kunnen openen, zodat we vervolgens niet de standaard acties ondernemen die zijn gekoppeld aan lijden. We rennen weg van, of reageren op onze pijn op zo’n manier die anderen en onszelf kapot maakt. Hier zouden we mee moeten stoppen.”

Zoals Maya Angelou ooit zei toen ze het over haar jeugdtrauma’s had: “nothing will work unless you do.”

Meer Bedrock

• Netflixtip: Tell me who I am over identiteit, trauma en familiegeheimen
• Adem in. Adem uit. Hoe je met ademhaling trauma’s en spanning kunt loslaten
• Zo overleef je een traumatische gebeurtenis (+ het belangrijke verschil tussen levensbedreigend en niet levensbedreigend)