Rosa Bertram Betere wereld 20 aug 2020, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Hoe blijf je positief ondanks de opwarming van de aarde? Zo voorkom je klimaatangst

Smeltende ijskappen, afgebrande en weggekapte bossen, verstoorde ecosystemen, uitgestorven diersoorten en een steeds opvallender veranderend klimaat. Voor de generaties die nu en hierna opgroeien ziet de wereld er niet al te rooskleurig uit als je kijkt naar de cijfers op het gebied van klimaatverandering. Hoe zorg je dat je niet wegkwijnt bij het idee van de opwarmende aarde en alle gevolgen vandien?

Wie in de afgelopen jaren ook maar één krant of (online) magazine heeft opengeslagen, weet: we hebben onszelf flink de penarie ingewerkt. De aarde is wereldwijd al 1,1 graad opgewarmd – wat gigantisch veel is op wereldniveau – en daar willen we kosten wat het kost geen graad bij om ergere gevolgen voor het leven op aarde te voorkomen.

Klimaatverandering

Het is dus niet zo gek dat er mensen zijn die angstig of depressief worden van deze gedachten, zoals Greta Thunberg. De 17-jarige Zweedse activiste stopte met naar school gaan tot de wereld wakker zou worden en haar ogen zou openen voor het grote klimaatprobleem waar we wereldwijd mee kampen.

Lees ook: Helpt jouw duurzame levensstijl mee het klimaat te redden, of hou je jezelf voor de gek?

En met succes. Thunberg is inmiddels uitgekozen tot persoon van het jaar, wordt door wereldleiders uitgenodigd om mee te praten over het klimaat en werd hét gezicht van de klimaatstaking.

Klimaatangst: hoe gaan we ermee om?

Een geweldig voorbeeld natuurlijk, maar als het even kan, willen we het liefst voorkomen angstig of depressief te worden (daar is zelf een woord voor: klimaatangst). Volgens de Amerikaanse psychiater Frank Clark hebben we twee afweersystemen die ons daarbij onbewust ‘helpen’.  We ontkennen of minimaliseren een probleem. Zo ook bij de klimaatcrisis.

De Amerikaanse psychotherapeut Markesha Miller vertelt aan MindBodyGreen dat ze inderdaad een cognitieve dissonantie ziet tijdens de klimaatcrisis. Dat is het vermogen van onze hersenen om twee tegenovergestelde gedachten, overtuigingen of houdingen aan te houden.

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

In de praktijk houdt dat bijvoorbeeld in: wéten dat de aarde en de lucht worden vervuild, maar wél vlees blijven eten, producten met palmolie blijven kopen en rond blijven rijden in een vervuilende auto.

Volgens de psychotherapeut is dit te verklaren aan het feit dat wanneer je doet alsof het probleem niet bestaat, je ook niet hoeft te dealen met de moeilijke emoties, acties of veranderingen die gepaard gaan met het erkennen van het probleem. Maar ja, daar heeft natuurlijk niemand iets aan.

Ook lezen: Het is bewezen: met dit dieet kunnen alle 10 miljard mensen duurzaam én gezond eten in 2050

Zo word je een klimaatoptimist…

Hoe zorg je dat je wel erkent dat er een probleem is zonder dat je daar dieptriest van wordt en straks met een depressie op de bank zit? Word een klimaatoptimist: simple as that.

Optimistisch zijn ten opzichte van de klimaatverandering gaat niet alleen om het erkennen van de klimaatcrisis en de daarbij horende uitdagingen, maar het gaat ook om het kiezen voor oplossingen.

… en bescherm je je mentale gezondheid

Gelukkig zijn daar volgens experts een aantal manieren voor waarbij je jezelf beschermt tegen klimaatangst en tegelijkertijd kunt vechten tegen de klimaatcrisis, maar: op een gezonde en proactieve manier.

Dit zijn ze:

1. Focus op waar je wél controle op hebt

Als je focust op grote zaken waar je geen invloed op hebt, dan voelen we dat we weinig tot geen controle over de situatie hebben. Dat voelt deprimerend. Logisch. In plaats daarvan kunnen we beter focussen op dat waar we wél controle op hebben. Bijvoorbeeld het zetten van kleine stappen.

Welke dagelijkse gewoonten kan jij aanpassen om groener te leven? Wat kun jij doen om je omgeving misschien ook te stimuleren? Hak je grote taken op in kleine stukjes. Begin klein en neem elke dag een stapje. Revoluties gaan immers niet over één nacht ijs.

2. Blijf geïnformeerd, maar weet ook wanneer te veel te veel is

Hoewel het goed is om op de hoogte te blijven van hoe de wereld er momenteel voorstaat, is het ook goed om te weten wanneer het genoeg is. Wanneer je lichaam langdurige intense stress ervaart (wat niet ondenkbaar is als je dagelijks deprimerende docu’s kijkt en artikelen leest), schiet je cortisol omhoog (het stresshormoon).

Eén van de gevaren van het langdurig ervaren van stress, is dat je besluitvorming en geheugenverwerkingssysteem worden aangetast.

Beperk je nieuwsinname daarom tot een bepaald limiet, laten we zeggen 30 minuten per dag (dit cijfer mag je natuurlijk zelf bepalen). Of misschien kies je er liever voor om in de ochtenden maximaal één artikel te lezen over het klimaat en duurzaamheid.

3. Neem soms pauze van de klimaatcrisis

Je hoeft echt niet élke dag full focus bezig te zijn met het klimaat. Een dagje pauze nemen, maakt je heus niet meteen een slecht persoon. Gun jezelf rust en zorg goed voor jezelf, zodat je je morgen juist sterker voelt.

Must read: Hoe je uitlegt hoe belangrijk (en echt) klimaatverandering is

Klimaatpsycholoog Renée Lertzman richtte Project InsideOut op waarbij activisten en klinisch psychologen worden samengebracht. Volgens haar is het leren over de klimaatcrisis zelfs een vorm van trauma. En daarin hebben we allemaal een max in wat we aankunnen en hoeveel we kunnen opnemen. Soms pauze nemen en wegstappen van het trauma betekent niet dat je er minder om geeft, maar het is een manier om je hersenen te beschermen.

4. Praat erover

In moeilijke situaties is het belangrijk om te praten over je gevoelens. Je komt er dan achter dat je niet de enige bent en anderen dit even moeilijk vinden. Zie praten over dat je verdrietig wordt van de klimaatverandering, als een manier om jezelf te helpen. Je hoeft het niet alleen te doen. 

Door te praten over het feit dat je kampt met angsten gerelateerd aan het klimaat, help je het gesprek over mentale gezondheidsklachten gelinkt aan het klimaat juist op gang komen.

Lertzman vertelt hierover aan MindBodyGreen: “Als deze gevoelens en angsten aan het licht komen, kunnen we uiteindelijk een persoonlijk milieu-actieplan uitwerken dat haalbaar is, impact heeft en er één is om naar uit te kijken.”

Kamp je met depressieve gevoelens of angsten vanwege de klimaatcrisis? Neem dan contact op met je huisarts. 

Meer over het klimaat

• Eindelijk: een optimistische documentaire over het klimaat (kijk ‘m deze week gratis!)
• Dit moet hét klimaatdecennium worden en zo kan jij helpen
• Hoe wij mensen ziek worden door klimaatverandering