Redactie Psychologie 28 nov 2019, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Met deze 5 tips van een psycholoog leer je pijnlijke gevoelens omhelzen

Moeilijke gedachten, gevoelens en omstandigheden zitten in het basispakket van het leven. Vechten of vluchten heeft geen zin, zegt psycholoog Gijs Jansen. Hij heeft zich gespecialiseerd in Acceptance & Commitment Therapy (ACT). Binnen ACT leer je om de pijnlijke dingen van het leven juist actief te omhelzen. Want het onderdrukken van pijnlijke gevoelens werkt júíst averechts. 

Het idee achter deze therapie is dat je mag denken wat je denkt, mag voelen wat je voelt en mag zijn wie je bent. Die kennis geeft enorm veel ruimte en lucht.

Denken en voelen wat je wilt

Worstelen we niet allemaal met onze angsten en moeilijke gedachten? Waarschijnlijk krijg je dan ook weleens het goedbedoelde advies om de situatie om te denken. Want als je maar hard genoeg positief denkt, dan komt alles goed. Maar, is dat wel zo?

ACT draait niet om positief denken, maar geeft juist ruimte voor de zware dingen in het leven. Je hoeft niets te veranderen, maar vergroot als het ware je psychologische flexibiliteit om effectiever om te kunnen gaan met de grillen van het leven. Want dat is uiteindelijk de kunst. Pijnlijke dingen niet onderdrukken, maar juist onderzoeken en omarmen.

Dat doe je door te kijken naar de onderliggende processen zoals controle, vermijding en het onderzoeken van je waarden.

Zo ga je aan de slag met ACT

Psycholoog Gijs Jansen schreef onlangs het boek ‘Uit liefde voor jezelf‘ dat boordevol tips staat met ACT-technieken. Op Bedrock deelt hij er alvast 5:

1. Sta stil

Wat komt er in jou op als je even stilstaat en naar je leven kijkt? Maak even contact met je hoofd en kijk eens goed naar je lijf. Misschien beginnen je gedachten gelijk al te zeuren dat je dik of lelijk bent. Dus als dit gebeurt, merk dat dan op.

Kijk vervolgens om je heen en merk op waar je bent. Denk aan het leven dat je leidt en aan de mensen om je heen die dat leven vormgeven. Welke mensen zijn daarin echt belangrijk voor je?

En kijk vervolgens ook naar de dingen die je doet, of het nu je werk is, je hobby’s, de zorg voor je kinderen, of het reizen naar verre landen. Er kunnen dingen bij zitten die heel fijn voelen, of dingen die heel pijnlijk zijn. Wat het ook is: probeer er even contact mee te maken.

2. Pijn hoort erbij

Het is volkomen logisch dat we liever geen vervelende dingen willen voelen. De neiging om ten strijde te trekken tegen angst en pijn is invoelbaar en logisch. De simpele vraag is alleen of wat we doen ook werkt. Kennelijk is het zo dat lastige gedachten, gevoelens en omstandigheden wél in het basispakket van het leven zitten. Zelfs als iets heel positief is, kan het nog steeds heel eng voelen.

Je kunt knetterverliefd zijn op iemand en tegelijkertijd bang zijn om iemand kwijt te raken. Je kunt die geweldige baan heel erg graag willen en in je broek poepen voor het sollicitatiegesprek. Wat als je dus bij voorbaat weet dat je altijd lastige dingen tegen zult komen in je leven? Als de pijn van het leven er toch wel is, dan heeft het dus ook weinig zin om die pijn te ontkennen.

Lees ook: Emotionele pijn: hoe ga je ermee om én wat is het precies?

3. Positief denken werkt niet

Wist je dat een gemiddeld brein zo’n 70 procent van de tijd negatief is? Dit komt doordat onze hersenen van oudsher vooral op gevaar en angst reageren. Dit was vroeger logisch, omdat er veel echte gevaren op de loer lagen. Maar de echte beren van toen zien we nu alleen nog in de dierentuin.

Hoewel we dus feitelijk een behoorlijk veilig leven leiden in deze moderne tijd, denkt ons hoofd nog steeds vooral aan gevaar, aan overleven, en aan voorzichtig zijn. Je zou dus kunnen zeggen dat ons brein van nature een beetje een neuroot en een zwart­kijker is. Daar dan met positieve gedachten van proberen te winnen is eigenlijk onbegon­nen werk.

Vind je vast ook interessant: Dit is wat je moet weten over (omgaan met) stress

4. Losser leven

Ben jij bereid om buiten je comfortzone te treden? Om heel even bewust contact maken met dat wat je liever niet wilt denken, voelen en ervaren? Bestel een keer iets wat je nog nooit hebt gegeten. Kom te laat zonder excuses te maken. Koop zonder goede reden iets voor jezelf. Laat gevoelens van verveling toe, in plaats van je telefoon te pakken.

Het kan ook groter: laat een keer wél tranen of een scheldkanonnade toe als je daar behoefte aan hebt. Dit soort acties zijn vaak eng, maar zorgen ervoor dat je wat losser in het leven komt te staan. Als je merkt dat je de vrijheid hebt om moeilijke gedachten en gevoelens toe te laten, en dat niet alles altijd volgens de regels hoeft te gaan, dan geeft dat lucht.

5. Onderzoek je diepste dromen

Je bent niet je gedachten, leert ACT ons. Maar wie ben ik dan, als ik mijn gedachten niet ben? Ga op onderzoek uit. Wat vind jij oprecht belangrijk? Als je vrij zou zijn, als je geld genoeg zou hebben, en als alles mag: wat zou er dan veranderen in je leven?

Het erkennen van je diepste verlangens kan een geweldige impuls zijn voor verandering. Maak bijvoorbeeld een top 3 van jouw grootste dromen. Zogenaamd onhaalbaar en zo over the top mogelijk. Door ze de ruimte te geven, plant je een zaadje en wie weet waar je uit gaat komen!

Deze tips komen uit het nieuwe boek van Gijs Jansen, Uit liefde voor jezelf, dat is verschenen bij Uitgeverij Thema. Gijs Jansen is ACT-opleider en supervisor, heeft een eigen praktijk en werkt als e-coach voor Psychologie Magazine. Hij is auteur van tien boeken over ACT, waaronder Denk wat je wilt, doe wat je droomt, De vonk van verbinding en Laat los. Meer informatie lees je op boekvangijs.nl.

Meer Bedrock

• Gedachten trainen als een sixpack: zo doe je dat
• Dit is de impact van negatieve gedachten op je brein (en hoe je dit traint naar positieve)
• How To Handle: Gedachten (voor alle piekeraars)