Annemarie Hartsuiker Psyche 13 jul 2024, 13:11

Leestijd: 4 minuten

Lisanne (31): ‘Door perfectionisme werd ik alles behalve de beste versie van mezelf’

Ik dacht lang dat ik geen last had van perfectionisme, puur en alleen omdat ik regelmatig steekjes laat vallen. Ik maak genoeg typefouten bijvoorbeeld, en ben vaker wel dan niet te lui om iets driedubbel te checken of tot laat in de avond door te werken. Eigenschappen die me niet heel toepasselijk leken voor de typische perfectionist. Ik heb wel grote ambities, maar ik ben meer het type laissez-faire, zo had ik mezelf wijsgemaakt. Een perfectionist laat immers geen i zonder punt zitten en zegt geen etentje met vrienden af om door te werken op kantoor. Toch?

O boy, little did I know…

Perfectionisme gaat niet over de beste zijn

Hoe ouder ik werd en hoe beter ik mezelf en de wereld om me heen leerde kennen, hoe meer ik doorkreeg dat de vork net iets anders in de steel stak dan ik mezelf vertelde. Ik laat me bijvoorbeeld sterk drijven door een behoefte om leuk en aardig gevonden te worden en als ik ergens aan begin, moet het vooral andermans goedkeuring wegdragen in plaats van die van mezelf.

Krijg ik feedback op mijn werk? Dan voelt dat al snel als een persoonlijke aanval. En als ik een fout maak, weet m’n innerlijke criticus van geen ophouden. Soms vind ik het zelfs lastig om te herkennen wat m’n eigen behoeftes zijn, omdat ik zo gefocust ben op wat de ander vindt en wil.

De verzonnen verwachtingen van anderen

Thomas Curran is hoogleraar psychologie ​​aan de London School of Economics en onderstreept die gevoelens. In een artikel van The New York Times vertelt hij dat het type perfectionisme dat de laatste jaren het sterkst toeneemt, is geworteld in de overtuiging dat anderen van je verwachten dat je perfect bent.

Niet dat anderen dat daadwerkelijk doen, maar dat idee praten we onszelf aan. Waar dat vandaan komt? De toenemende druk van studie en werk, verwachtingen van ouders en – hoe kan het ook anders – social media en haar influencers, zegt de hoogleraar.

Het hamsterwiel in je hoofd

Het idee dat anderen je perfect moeten vinden terwijl je het gevoel hebt dat je tekortschiet of niet goed genoeg bent, leidt volgens Curran tot een hamsterwiel van perfectionisme: het moet altijd beter, we strooien met zelfkritiek alsof het confetti is en halen geen lol of trots uit de dat wat wel goed gaat.

Autsj. Herkenbaar wel. Als ik de puntjes niet helemaal lekker op die spreekwoordelijke ‘i’ staan, knaagt dat gevoel van tekortschieten aan me en zwaait de innerlijke criticus met de scepter. En staan ze er wel op? Dan ben ik even tevreden, maar vervliegt dat gevoel al snel.

Bij perfectionisme is het nooit genoeg

De maatschappij bombardeert ons van links en rechts met de boodschap dat het altijd beter kan. Fitter. Mooier. Succesvoller. En er is altijd wel iemand te vinden die verder is dan jij. Het is nooit genoeg en al zou het genoeg zijn, dan dient het volgende zich alweer aan. Een marathon rennen, leren beleggen, een boek schrijven, een side-hustle starten; iedereen om je heen doet dat immers toch ook?

Het is niet of, of of, maar en, en, en, wat zorgt voor een constant gevoel van ontevredenheid met wie we zijn en wat we hebben, dat schrijft de Britse psychoanalyticus Josh Cohen in The Economist.

“Perfectionism makes for a thin life, lived for what it isn’t rather than what it is.” – Josh Cohen.

Het gevolg? Een onvervuld leven waar de focus ligt op wat er ontbreekt in plaats van het waarderen van wat er wel is, aldus Cohen. We zijn zo bezig met de ideale versie van onszelf te worden, dat we gewoon vergeten om tevreden te zijn met het moment en de persoon die we nu zijn.

De perfecte versie van jezelf bestaat niet

Hoe hard je ook je best doet, de perfecte versie van jezelf – wat dat überhaupt moge betekenen – bestaat niet. En als ik mag kiezen tussen tevreden met gemiddeld of onvervuld met het beste, dan weet ik het antwoord wel.

Zo, dan ga ik nu even de typefoutjes uit dit artikel halen met ChatGPT. Dat scheelt weer een discussie met m’n innerlijke criticus.

Dit artikel is geschreven door Lisanne van Marrewijk. Lisanne is freelance schrijver en vindt dat het internet wel wat realiteit kan gebruiken. Daarom maakt ze een nieuwsbrief over imperfectie, de kritische stem in je hoofd, kwetsbaarheid en boven alles: mens-zijn. Want het leven gaat niet over rozen. En da’s oké. Doodnormaal zelfs. Je moet het alleen even leren omarmen. Abonneer en voeg wat imperfectie toe aan je inbox (wordt ‘ie leuker van).

Wanneer scheiden een goed idee is