Winnie Verswijvel Psychologie 21 nov 2019, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Wanneer perfectionisme een depressie kan verbloemen

Depressie is een ernstig fenomeen, dat staat buiten kijf. Maar heb je er weleens bij stilgestaan dat perfectionisme nét zo ernstig kan zijn? Meerdere wetenschappelijke studies bewijzen namelijk dat perfectionisme in nauw verband staat met depressie. Toch vinden we perfectionisme doorgaans helemaal niet zo problematisch.

Moet je aan de alarmbel trekken als je jezelf een perfectionist vindt? We leggen het uit.

First things first

Perfectionisme is een persoonlijkheidstrek die gekenmerkt wordt door het constant streven naar volmaaktheid, het zichzelf stellen van te hoge normen en het buitensporig negatief reageren op fouten en tegenslagen.

Lees ook: Perfectionisten opgelet: 5 tips tegen perfectionisme

Depressie is een stemmingsstoornis. Die uit zich in een negatieve affectieve toestand variërend van ongelukkig en ontevredenheid tot een extreem gevoel van verdriet, pessimisme en moedeloosheid. Deze toestand verstoort het dagelijks functioneren, bijvoorbeeld door veranderde eet- of slaapgewoonten, gebrek aan energie of motivatie, concentratieproblemen of terugtrekking uit sociale activiteiten.

Depressie door perfectionisme

In de wetenschappelijke literatuur wordt depressie vaak in verband gebracht met perfectionisme. Maar hoe zit dat dan precies?

Ten eerste is het zo dat perfectionisme meermaals gelinkt wordt aan stemmingsstoornissen (zoals depressie), OCD, eetstoornissen en andere gezondheidsproblemen. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat perfectionistische mensen ook daadwerkelijk een psychische stoornis gaan krijgen, maar wel ligt de kans – statistisch gezien – iets hoger.

Ten tweede is aangetoond dat perfectionisme zelfs nog kan toenemen bij mensen met een depressie, angststoornis of eetstoornis. Hierdoor is het moeilijker om te herstellen van een psychische stoornis én werkt het de ontwikkeling van bijkomstige aandoeningen in de hand.

Perfectionisme maskeert depressie

Perfectionisme is dus een onmiskenbare risico- en instandhoudingsfactor voor psychische aandoeningen. Daarom pleiten onderzoekers ervoor om perfectionisme veel serieuzer te gaan nemen (zowel in dagelijks leven als in therapiecontext) dan momenteel het geval is.

Tip: I Am Maris op Netflix: een inspirerend voorbeeld van omgaan met psychische problemen

Perfectionisme wordt vaak namelijk als synoniem gezien voor een heleboel positieve eigenschappen: ambitieus, volhardend of gepassioneerd. Daarnaast heerst er een algemene overtuiging dat perfectionistische mensen beter werk leveren (als ouders, als sporters of op de werkvloer).

Maar mensen die met zwaar perfectionisme kampen, weten ook dat de keerzijde er vaak eentje is van depressieve gedachten en obsessief gedrag. Perfectionisme is dus een typische persoonlijkheidstrek waarmee (opkomende) depressies gemaskeerd kunnen worden.

Perfectionisme aanpakken

Net daarom is het belangrijk om aandachtig om te gaan met perfectionisme – zowel bij jezelf als in je omgeving. Perfectionisme-expert Sarah Egan vertelt in een artikel aan BBC dat het vooral een kwestie is van bewijzen dat perfectie niet altijd de standaard is.

Als je ervan overtuigd bent dat je dagelijks nog twee uur extra werk wil leveren voor je baan om goed te zijn in je werk, probeer dan eens om dat niet te doen. Meestal ontdek je vanzelf wel dat dit geen verschil maakt, en dat de extra uren vrije tijd zelfs maken dat je productiever bent de volgende dag.

Dit proces gaat hand in hand met het minder kritisch reageren op eigen en andermans fouten. Hoe dan ook is minder perfectionistisch zijn work-in-progress. Maar iedere vorm van zelfkritiek die je omzet in een aardige gedachte, is een stap in de goede richting!

Meer over psychisch lijden?

• Leven met 4 psychische stoornissen: Daniel (28) leert er nog steeds mee omgaan
• Maak jij psychische stoornissen belachelijk zonder dat je het doorhebt? (misschien op deze manieren)
• Te weinig jongeren praten over psychische klachten