Annemarie Hartsuiker Psyche 25 jun 2024, 10:09

Leestijd: 5 minuten

Omgaan met overkritische mensen in jouw innercircle doe je zo

Ken je dat? Je deelt iets dat je hebt meegemaakt en je krijgt in plaats van een positieve reactie een kritische noot. Ook als dat niet nodig is. Overkritische mensen hebben, zoals de naam het al zegt, overal kritiek op.

Bijna iedereen kent een persoon die té kritisch is, ook ik omring me met sommige mensen die altijd vinden dat iets beter had gekund. Ik hoop zelf van harte dat ik niet zo’n overkritische houding heb, vooral omdat het mij mateloos irriteert als iemand áltijd commentaar heeft. Het weerhoudt mij zelfs van het delen van emoties.

Overkritische mensen zijn lastig

Kritiek is goed, daar leer je van. In mijn geval zie ik het zelfs als waardevolle lessen waardoor je groeit als persoon. In mijn carrière heb ik gaandeweg geleerd om kritiek te ontvangen en om dit zelfs enorm te waarderen. Tijdens mijn eerste baan als moderedacteur heb ik veel geleerd van mijn destijds eindredacteur. Waar je eerst denkt, het is míjn tekst, waarom moet er zoveel veranderd worden, leer je langzaam maar zeker dat een extra stel ogen een gift zijn om jouw schrijfstijl constant te verbeteren. Het is een leerproces waar ik nog steeds dankbaar voor ben. En ik denk dat dit geldt op ieder vlak in het leven.

Toch zijn er ook vormen van kritiek waar ik nog steeds niet tegen kan. Overkritische mensen zijn namelijk in staat om iets dood te maken voordat het bestaat. Want wanneer je onnodig strooit met kritiek, is de kans groot dat je iemand klein houdt. De verwachting dat iets niet gaat lukken of toch niet goed genoeg is, zaait onzekerheid en geeft geen vertrouwen.

Je doet het nooit goed genoeg

Voor overkritische mensen is het nooit goed genoeg. Of het nu gaat over de kleding die je draagt, jouw uitstraling of bepaald gedrag, kritiek komt in verschillende vormen. Er is een groot verschil tussen opbouwende en afbrekende kritiek. Destructieve kritiek is meestal ongegrond en niet of slecht beargumenteerd. Soms heeft deze vorm van kritiek zelfs enkel het doel om negativiteit te creëren.

Het kan een ouder zijn die vindt dat je nooit goed genoeg presteert, dat je je te sexy kleedt of die zich bemoeit met de opvoeding. Maar ook een collega die werkelijk commentaar heeft op álles wat je doet.

Deze vormen van kritiek kunnen je onzeker maken en daarom is het belangrijk om zelf te focus te blijven houden op succesdenken. Je bent namelijk genoeg zoals je bent en pas niet als je bepaalde dingen bereikt. Mij helpt het om te blijven kijken naar wat wél lukt in plaats van naar alles wat niet lukt. Dit succesdenken zorgt voor motivatie en positiviteit. Ik voel me krachtiger als ik zelfs de meest negatieve kritiek in iets positiefs weet om te zetten. Zeker als je net als ik perfectionistisch bent aangelegd, kan dit lastig zijn. Wanneer de kritiek van ver komt, raakt het je minder. Is het iemand in jouw innercircle die eigenlijk altijd slecht onderbouwde kritiek geeft? Dan kan het zorgen voor gevoelens van onzekerheid en frustratie.

Omgaan met overkritische mensen

Ten eerste: onthoud dat kritiek gewoon een slimme afleidingsmanoeuvre is. Iemand beoordeelt jou zodat hij of zij zichzelf niet hoeft te beoordelen. Als iemand met compassie naar fouten van een ander kan kijken en dingen wel benoemd, maar er niet negatief over oordeelt, geeft dat al een heel ander gevoel. Iedereen heeft namelijk imperfecties. Het is de kunst om met liefde naar deze imperfecties te kijken. Niemand is perfect!

‘There is a crack in everything, that’s how the light gets in’ Leonard Cohen

1. Neem de tijd om kritiek te begrijpen

Een automatische reactie op kritiek is voor veel mensen ‘ja maar’. Terwijl dit vaak nergens op slaat, want je hoeft je niet te verdedigen als je kritiek krijgt. Wanneer een collega zegt dat je niet genoeg diepgang hebt, vraag dan wat hij of zij bedoelt met ‘diepgang’. Ga niet af op jouw eigen interpretatie waardoor je meteen in de verdediging schiet. Laat de kritiek op je inwerken en vraag om toelichting. Vaak is dit heel verhelderend.

2. Is het een probleem om op te lossen?

Als je weet waar de kritiek over gaat, is een tweede stap bedenken wat je kunt doen om iets beter te doen. Is de kritiek gegrond of ongegrond? Kan jij iets anders doen of is het de ander die zout op iedere slak legt? Luister eerst voordat je begint met praten, maar zeg wél wat jij denkt in deze situatie.

3. Ontwapen de ander

Je hoeft het niet eens te zijn met kritiek om gevoelens van een ander te erkennen. Als iemand anders bepaalde emoties ervaart, is dat zijn of haar gevoel. Daar kan niemand iets aan veranderen. Erken deze gevoelens, maar sta boven de gevoelens van een ander. Bedenk je dat dit vaak voorkomt uit onzekerheid, schaamte, frustratie of verongelijktheid. Het is niet aan jou om deze emoties bij iemand anders aan te pakken.

4. Zorg voor zelfvertrouwen

Het is de kunst om zelf stevig in jouw schoenen te staan zodat je kritiek kunt incasseren. Kritiek krijgen is hartstikke normaal en iedereen krijgt het. Zorg dat je genoeg zelfvertrouwen hebt en assertief genoeg bent om voor jezelf op te komen. Leer om grenzen aan te geven en daardoor ook beter om te gaan met kritiek. Op deze manier voorkom je dat je in de ‘niet goed genoeg‘ – modus schiet.

Waarom laten we vrouwen niet sporten zonder alsmaar kritiek te uiten?