Tanja Terstappen Psychologie 5 jun 2023, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Dit is het oplichterssyndroom (en zo kom je er vanaf)

Veel mensen, vooral talentvolle vrouwen, kampen met een raar soort onzekerheid. Ze wéten dat ze goed zijn in hun werk en gewaardeerd worden voor wat ze doen, maar toch zijn ze bang om door de mand te vallen. Ze vinden dat ze eigenlijk niet zo goed zijn als anderen denken. Herkenbaar? Kan zijn dat je last hebt van het imposter syndrome, ook wel het oplichtersyndroom in het Nederlands.

Ergens voelt het alsof je mensen voor de gek houdt, dat ze je ophemelen terwijl je zelf helemaal niet zo zeker weet of je wel zo goed bent als ze denken. Je prestaties zijn goed, maar dat is vast gewoon toeval. Je hebt succes, maar je vertelt er niet echt over.

Het komt waarschijnlijk door externe factoren dat het opeens zo goed gaat. Toeval, geluk, je netwerk… Je begint nooit over salarisverhoging, want ben je dat wel waard? Het oplichterssyndroom zorgt ervoor dat je constant twijfelt aan je eigen kunnen.

Je bent niet alleen

Je bent niet de enige, het oplichterssyndroom is een veel voorkomend fenomeen. Veel mensen hebben de angst om door de mand te vallen. Vooral hoogopgeleide vrouwen hebben er last van.

Lees ook: Hoe je dealt met onduidelijkheid en onzekerheid tijdens (en na) corona

“Je vlucht of je vecht,” vertelt bedrijfskundige en coach Vreneli Stadelmaier aan de Volkskrant. “In dat eerste geval maak je jezelf onzichtbaar. Je gaat iedere uitdaging uit de weg en behaalde successen bagatelliseer je.”

F*ck die onzekerheid

Dat kan je carrière dus behoorlijk in de weg staan. Of je slaat door de andere kant op: “De lat enorm hoog leggen, perfectionistisch zijn en absoluut geen fouten willen maken. Een fout is namelijk hét bewijs dat je het inderdaad toch niet kunt.” Een enorme druk die je werk niet bepaald leuker maakt, je gevoeliger maakt voor stress en zelfs een burn-out.

Ook interessant: Feeling stressed? Deze impact heeft stress op je spijsvertering

Vreneli deed er onderzoek naar onder 600 vrouwen en liet zien dat zo’n 65 procent in haar carrière belemmerd wordt door eigen onzekerheid. Ze schreef er het boek ‘F*ck die onzekerheid’ over en startte het coachingsbureau SheConsult, waar ze hoogopgeleide vrouwen helpt het syndroom te overwinnen.

Tips om het oplichterssyndroom te tackelen

Ook onderzoekers van Ashridge Business School Dr. Megan Reitz en Fiona Dent doken in het imposter syndrome. Uit het onderzoek kwamen vijf tips om je onzekerheid te tackelen.

1. Ga in tegen de innerlijke twijfel. Herken je onzekerheid als een stemmetje en ga er de dialoog mee aan: waar komt dit stemmetje vandaan en wat wil het precies? Ga ermee in discussie en geef het tegenargumenten waarom je wél geloofwaardig en goed genoeg bent.
2. Stressgevoel hoort er een beetje bij als je een drukke baan hebt. Het is een lichamelijke reactie als je teveel op je bord hebt en het gevoel dat je het niet helemaal aankunt. Zoek daarom genoeg ontspanning, letterlijk lichamelijke ontspanning, zodat je meer controle hebt over je denken en handelen.
3. Wees dapper. Ga er gewoon voor. Grijp een nieuwe kans aan en laat je niet weerhouden door dat stemmetje dat zegt dat je het niet kan. Beter een kans proberen wél te benutten, dan een kans laten lopen.
4. Vraag een coach om hulp. Wees niet bang om hulp te vragen als je ergens mee zit of twijfelt aan jezelf. Een coach of een zelfhulpboek (zoals dat van Vreneli) kan je nét dat beetje extra zelfvertrouwen of inzicht geven.
5. Mindfulness kan een fijne manier zijn om gedachten en angsten te laten voor wat ze zijn. Het wordt steeds vaker in het bedrijfsleven toegepast om om te gaan met stress.

De beste tip van Dr. Megan Reitz is misschien nog wel om er gewoon voor uit te komen dat je onzeker bent: “Veel succesvolle zakenmensen zeggen gewoon dat ze bedenkingen hebben bij hun succes en bang zijn vroeg of laat ‘ontdekt’ te worden. Sheryl Sandberg van Facebook bijvoorbeeld, heeft gezegd: ‘Er zijn nog steeds dagen dat ik wakker word en me een bedrieger voel.’

Iedereen die met het oplichterssyndroom kampt moet er niet te zwaar aan tillen, twijfel is onderdeel van het menselijk wezen. Dat accepteren is al een hele belangrijke stap.”

Meer psychologie?

• Zo werkt emotie-eten in quarantaine-tijd (de psychologie achter je eetgedrag)
• Heb je een dipje? Zo werkt ons psychologische immuunsysteem
• Volgens psychologen kan je je EQ vergroten op deze 5 manieren