Redactie Psyche 1 dec 2018, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Hoe onbewuste reacties en (voor)oordelen je gedrag besturen – tip: open je hart

Laatst liep ik in Rotterdam naar de supermarkt en daar stond een vrouw. Een zwerver. Naast de ingang. Op een vriendelijke manier zei ze mij gedag en vroeg mij of ik nog wat euro’s kon missen. In een flits zag ik dat haar gehele gezicht was verbrand. In een haast, negeerde ik haar en liep ik vlug door. Maar nog geen 3 stappen verder stopte ik. Ik schrok er een beetje van, van mezelf. Van mijn reactie.

Waarom negeerde ik deze vrouw en sloot ik me af voor deze vrouw terwijl ze mij gewoon een vraag stelde, vriendelijk lachte en niks verkeerds deed?

3 onbewuste menselijke reacties op een situatie

Op dat moment moest ik denken aan wat ik heb geleerd bij Shambhala – een Boeddhistische leer die ik volg. Hier heb ik geleerd dat een mens binnen enkele seconde een situatie beoordeelt. Daarbij zijn er 3 mogelijk opties:

1. We vinden een situatie, ding of persoon leuk
2. We zijn onverschillig naar de situatie, ding of persoon.
3. We hebben een afkeer voor de situatie, ding of persoon.

Dit proces voltrekt zich binnen een paar seconde in ons hoofd, vaak onbewust. Nadat we hetgeen in ons hoofd in een hokje hebben gestopt – ‘halleluja voor het hokjes denken’– en hebben gecategoriseerd, volgen ons gevoel en uiteindelijk ons gedrag hierop. Ons hart blijft open wanneer we iets leuk vinden, energie stroomt en ons gedrag is leuk en aardig. We sluiten ons af, ons hart blijft koud en onze houding is afwijzend wanneer we iets niet leuk vinden.

Shambhala heeft mij geleerd te voelen wanneer dit proces zich in je lijf afspeelt. Hier even bewust bij stil te staan. Je voelt het namelijk haarfijn aan wanneer je je afsluit. Je voelt het in je lijf, maar vooral in je hart. De energie blokkeert, stroomt niet meer. En dit geeft een onaangenaam gevoel.

De Berlijnse muur van oordelen

Ik werd me, terwijl ik daar stil stond, bewust van de Berlijnse muur die ik omhoog had getrokken en van mijn pijnlijke gesloten en negerende houding jegens deze vrouw. Akelig vond ik het. Waar het vandaan kwam? Een beetje angst door haar verbrande gezicht, een beetje schuldgevoel,  een beetje schrik, een beetje van alles denk ik.

Tegelijkertijd hoorde ik de vooroordelen in mijn hoofd die ik heb meegekregen vanuit mijn omgeving: ‘ze kan toch werken’, ‘als je geld geeft, koopt ze er toch drugs van’, ‘in Nederland hoef je niet op straat te leven’. Maar ik kénde deze vrouw helemaal niet, ik wist haar verhaal niet en ze verdiende het al helemaal niet dat ik haar negeerde en net deed of ze niet bestond.

https://www.bedrock.nl/oud-worden-vieren/

Met een nieuwe open, frisse onbevooroordeelde blik

Gevoed door dit bewustzijn liep ik met een open houding, ontvankelijk en vriendelijk lachend terug naar haar. Ik besloot om naast haar te gaan zitten, haar écht even te zien, naar haar verhaal te vragen. Samen hebben we zeker een half uur op het stoepje gezeten, pratend van mens tot mens. Ik luisterde naar haar en keek in haar ogen, zoveel en zo lang mogelijk. Mijn vooroordelen verdwenen als sneeuw voor de zon, mijn zelf gecreëerde Berlijnse muur werd afgebroken. Ik zag haar uiterlijk niet meer. Ik zag haar, een mens met een ziel. Exact hetzelfde als ik. Ik zag in haar ogen de strijd die ze moest leveren en nog steeds levert, iedere dag weer. Hoe stoer, dacht ik, dat ze door blijft gaan, op haar manier haar beste beentje probeert voor te zetten. Ze vecht voor overleving, een beetje eten en een dak boven haar hoofd. Hoe krachtig moet je zijn als mens, om iedere dag je schaamte aan de kant te zetten, de vernederingen te incasseren en de negerende blikken te verdragen.

Het pijnlijke besef – waar zou ik staan als ik haar was?

Waar zou ik zelf staan als ik in haar schoenen stond? Waar zou ik zelf staan als ik niet het geluk had te zijn geboren in een warm nest waarin er altijd in mijn basisbehoeften is voorzien en ik onvoorwaardelijke liefde en steun kreeg? Waar zou ik zelf staan als ik geen sociaal vangnet van familie en vrienden zou hebben die mij hebben opgevangen in tijden dat ik dat zelf niet meer kon, dat ik depressief was en het even zelf niet meer zag? Waar zou ik zelf staan als ik de verkeerde vrienden was tegengekomen, mijn gezicht helemaal was verbrand, de maatschappij mij zou zien als ‘minder’, ik nooit meer een baan zou kunnen krijgen? Waar zou ik staan als ik elke dag genegeerd en geschoffeerd zou worden? Waar zou ik staan als mensen mij zouden veroordelen vanwege mijn uiterlijk? Zou ik dan op het rechte pad kunnen blijven?

De les – laat ongemakkelijke gevoelens als pijn en verdriet toe

Verdriet overmant me, het verdriet om dit mens te zien lijden, verdriet dat ik niks écht voor haar kan doen. Ik kan alleen wat eten voor haar kopen en naar haar luisteren. Open en met geduld. Tegelijkertijd ben ik dankbaar en is zij dankbaar, dankbaar voor dit echte menselijke contact, het gesprek, het oogcontact en de knuffel die we delen.

Helder zie ik nu waarom ik me wilde afsluiten. De les is duidelijk. Afsluiten is de makkelijke manier, de makkelijke manier om je niet te laten raken, de makkelijke manier om geen pijn, verdriet en andere ongemakkelijke emoties en gevoelens te ervaren. Maar willen we niet allemaal ons rauwe hart voelen. Zijn puurheid, echtheid en voelen niet juist de reden van ons bestaan?

“Daar zie ik dan dit lijden en verdriet
Nee de dood zelf is het niet
Mededogen, de pijl in je hart, geraakt worden – dat gun ik mij, jou en iedereen.
Zodat je kan leven, voelen en ervaren en niet vastzit in een hart van steen.”

Dit artikel is geschreven door Marit Bijl. Ze schrijft graag over de realiteit, persoonlijke groei en dingen die ze in het dagelijkse leven tegenkomt.

Meer lezen over vooroordelen?

• Benieuwd naar je onbewuste vooroordelen? Doe de test!
• Aardig ben je natuurlijk al, maar zo word je nóg aardiger
• Hoe je de perfecte eerste indruk kan maken (tijdens een date, sollicitatie of feestje)