Redactie Psyche 4 mei 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Hoe om te gaan met een leeg gevoel

‘Waar doe ik het allemaal voor?’ Het is een gedachte die als een verkoudheid opkomt, eerst sluimerend en nog makkelijk te negeren, maar af en toe ontwikkelt die verkoudheid zich tot een zware griep en kan je er niet meer omheen. De gedachte heeft zich in je hoofd genesteld: het leven lijkt doelloos. De dingen waar je normaal ‘gewoon’ plezier uit haalde, trek je nu in twijfel. Alles voelt als tijdverspilling, maar tegelijkertijd voelen weinig dingen belangrijk genoeg om je er volledig op te storten.

Dit gevoel van leegte wordt al door mensen gevoeld en beschreven zolang we bestaan (zo gaf de Russische schrijver Tolstoj al tips om zingeving te vinden): het is in die zin een van de meest menselijke gevoelens om doorheen te gaan. Wees dus ook niet direct bang dat je te maken hebt met een depressie. Een gevoel van leegte en doelloosheid is iets wat iedereen van tijd tot tijd meemaakt en waar we allemaal, soms lang en soms kort, mee te maken zullen krijgen.

Streven naar een doel

Wij mensen willen het gevoel hebben dat we een doel hebben in het leven. Vaak zoeken we dat doel in externe factoren zoals zakelijk succes, en eerlijk gezegd is dat vaak ook een prima dagelijkse motivator.

Lees ook: Wil je gelukkig en succesvol zijn? Wees dankbaar

Soms komen we er echter achter dat datgene waar we zoveel waarde aan hechten ineens niet zo waardevol blijkt te zijn als we dachten. Wie jaren werkt om hogerop te komen en er dan achterkomt dat er niets wezenlijks verandert, zal zich gedesillusioneerd voelen, wat een leeg gevoel veroorzaakt.

Gevoel van leegte

Het bovenstaande voorbeeld is heel praktisch, maar we kunnen om ontzettend veel redenen overmand worden door een gevoel van leegte. Bijvoorbeeld bij grote veranderingen (zowel positief als negatief) in ons leven of juist het gebrek daaraan.

Onze eerste drang is om dit lege gevoel te willen bestrijden: het voelt onprettig en we willen zo snel mogelijk weer door met ons leven, maar hoe harder we proberen die leegte niet te voelen, hoe meer focus we er op leggen en hoe lastiger het wordt het gevoel los te laten.

Op zoek naar zingeving

De leegte kan, zo onverwacht als ze verscheen, ook ineens weer opgevuld worden. Je kunt er weken mee zitten, tot je op een middag ineens niet meer weet waar je je nu ook al weer zo druk om maakte.

Maar als het lege gevoel lang aanhoudt kan het ook helpen om zelf actief op zoek te gaan naar zingeving.In 2008 begon Maria Popova met haar blog Brainpickings. Een blog waarop zij levensvragen probeert te doorgronden door middel van voornamelijk literaire bronnen. Of zoals ze het zelf een stuk beter verwoordt:

Lees ook: Mini-Ikigai: leer deze praktische truc voor een leven vol zingeving

“Brain Pickings is my one-woman labor of love — a subjective lens on what matters in the world and why. Mostly, it’s a record of my own becoming as a person — intellectually, creatively, spiritually — and an inquiry into how to live and what it means to lead a good life.”

Zingeving is één van de belangrijkste thema’s die Popova behandelt op haar blog. In 2015 maakte zij een filmpje, A Writer’s Journey: Lessons Learned From a Search for Purpose, waarin ze vertelt wat zij heeft geleerd van 7 jaar lezen, schrijven en leven.

Doe niets alleen voor de status

Ik wil graag één van haar punten uitlichten omdat ik denk dat het een grote oorzaak van het ‘onbestemde’ gevoel is. Dat inzicht is het volgende: probeer nooit iets te doen voor alleen prestige, geld, status of goedkeuring.

Dit is aan de ene kant makkelijk praten: wie zijn huur wil betalen en wil eten zal moeten werken, ook als het een rot baantje is. Toch snijdt Popova’s observatie zeker hout.

De dingen die volgens haar nooit de enige motivatie voor iets mogen zijn, geven ons inderdaad over het algemeen geen voldaan gevoel. Wel in eerste instantie, als we het geld op ons rekening gestort krijgen, de 1000 likes aantikken of ons gezicht in de krant zien, maar uiteindelijk blijken dit niet de dingen die het leven de moeite waard maken.

Waarom? Durfkapitalist en essayist Paul Graham zegt er iets wijs over:

Verbondenheid maakt gelukkig

Prestige, geld en status zijn zaken die we vaak vanuit onszelf niet willen bemachtigen, maar waarvan we wel in de illusie leven dat we ze zouden moeten willen.

Het cliché lijkt weer waar: om het gevoel te hebben zinvol te zijn, moet je je verbonden met iets voelen. Om je persoonlijk verbonden met iets te voelen moet die motivatie uit jezelf komen, en geld, status en goedkeuring zijn externe factoren, ook al lijkt die grens soms te vervagen.

Benieuwd geworden naar de andere observaties van Popova? Bekijk Popova’s filmpje.

Zingeving vinden

• Hoe is het om in God te geloven als jonge vrouw in Amsterdam?
• Ben je echt gelukkiger met kinderen, of slaat die beredenering nergens op?
• Even niet over sport; ben jij mentaal wel fit genoeg?