Rosa Bertram Maatschappij 29 mrt 2025, 10:30

Leestijd: 8 minuten

Nicolette Kluijver in Kenia voor de olifant: “ik ben mijn hart aan olifanten verloren”

Presentatrice Nicolette Kluijver zet zich graag in voor een betere wereld. Zo heeft ze in Kenia al veel inspirerende vrouwen ontmoet: van rangers tot armbandenmakers én onlangs reisde ze af naar het Oost-Afrikaanse land voor het beschermen van wilde dieren en hun leefgebieden. Vanuit Kenia vertelt ze aan BEDROCK waarom ze daar is.

Al langere tijd zet Nicolette zich in als ambassadeur voor de non-profit-organisatie International Fund for Animal Welfare (IFAW) dat opkomt voor het welzijn van mensen en dieren samen. Hoogstpersoonlijk bezoekt Nicolette Kluijver de lokale gemeenschappen in onder meer Kenia die dringend hulp nodig hebben.

Afrikaanse olifanten hebben dringend bescherming nodig

Het moge duidelijk zijn: de Afrikaanse olifanten hebben dringend bescherming nodig. Door het verlies van hun leefgebieden, de dreiging van stroperij en de impact van klimaatverandering staan de dieren voor grote uitdagingen. Als dierenliefhebber en ambassadeur voor IFAW zet Nicolette zich daarom in om bewustzijn te creëren over de situatie en het belang van natuurbehoud.

Wat is jouw missie daar in Kenia?

“Jaren geleden ben ik mijn hart aan olifanten verloren. Het zijn zulke prachtige oerdieren, ze zijn sterk en ontzagwekkend maar ook lief en gevoelig. Zelf heb ik in mijn leven veel meegemaakt, en één ding weet ik daardoor heel zeker: ik wil mijn leven meer betekenis geven en mijn steentje bijdragen. Dat doe ik onder andere als ambassadeur voor IFAW, en mijn missie daarbij is om jullie ook verliefd te laten worden op de olifant!”

“Een paar jaar geleden ben ik met IFAW naar Zimbabwe geweest, om weesolifantjes Moses en Beatrix te ontmoeten, en nu ben ik naar Kenia geweest. Daar helpt IFAW om olifanten en andere wilde dieren te beschermen en te zorgen voor een afname van mens-dier-conflicten. Sommige mensen gaan tot stroperij over om brood op de plank te krijgen, en anderen komen in conflict met wilde dieren door vergeldingsacties wanneer vee wordt aangevallen door leeuwen of gewassen worden opgegeten door olifanten. Een alternatieve bron van inkomsten is dus van levensbelang voor zowel dieren als mensen, vandaar dat IFAW in Kenia lokale gemeenschappen daarin ondersteunt, zoals de vrouwengroepen die ik heb ontmoet.”  

“Ik wil aandacht vragen voor de situatie in Kenia en elders in Afrika, en hoe belangrijk het is om olifanten te beschermen en dit werk te ondersteunen. Als mensen zijn wij nauw verbonden met de natuur en dieren om ons heen, en als we de dieren helpen, helpen we onszelf ook.”

Hoe staat het ervoor met de Afrikaanse olifanten?

“Meer dan 300.000 olifanten leven in de savanne in Afrika, die zich uitstrekt over de helft van het continent. Slechts tien procent van hun enorme leefgebied is beschermd. Omdat er ook zo’n half miljard mensen in ditzelfde gebied wonen, en dit er steeds meer worden, is er ook een steeds groter risico op conflicten tussen mensen en dieren. In sommige gebieden gaat het redelijk met de populaties olifanten, maar in andere gebieden worden olifanten bedreigd door stroperij en verlies van leefgebied.”

“Gemeenschappen zoals de Maasai leven al honderden jaren in goede harmonie samen met wilde dieren, maar dit wordt steeds lastiger door de groeiende bevolking en verstedelijking, en doordat door klimaatverandering er steeds langere en hevigere periodes van droogte zijn en water voor zowel mensen als dieren steeds schaarser wordt. Deze natuurlijke hulpbronnen moeten worden gedeeld door mensen en dieren, wat zorgt voor conflicten. Wilde dieren zoals olifanten hebben ruimte nodig om te kunnen overleven, en de mens wil zich ook kunnen blijven ontwikkelen.”

“In Kenia, tussen Amboseli National Park en het Tanzaniaanse Mt Kilimanjaro National Park ligt een strook land dat bekend staat als de Kitenden Corridor. Dit land is enorm belangrijk voor de Maasai en de ruim 2.000 olifanten waarmee ze die ruimte delen. Olifanten en andere wilde dieren trekken de hele dag rond, en kennen daarbij niet de grenzen zoals de mens ze bedacht heeft. Zij lopen al eeuwen via bepaalde routes op weg naar waterbronnen, plekken waar voedsel te vinden is en om een partner te vinden. Door een gebrek aan ruimtelijke planning, waardoor landschappen versnipperen, komen wilde dieren steeds dichter bij mensen in de buurt – omdat elk levend wezen voedsel en water nodig heeft en op zoek gaat naar dezelfde bronnen.”

“Daarom blijft IFAW zich inzetten voor het beschermen en verbinden van gebieden zodat olifanten vrij en veilig kunnen rondtrekken en de verschillende populaties weer tot een gezond aantal kunnen groeien. Door mijn liefde voor olifanten wil ik IFAW hier graag bij steunen, ook omdat ze mij hebben laten zien dat als je de olifant beschermt, je gelijk ook het hele natuurgebied beschermt en daarmee allerlei andere dieren die daar ook leven.”

Er is daar veel corruptie, zo zouden de beveiligers van parken worden omgekocht door stropers. Hoe kan stroperij worden tegengegaan als het onderdeel is van een groter probleem?

“Corruptie is er in elk land, in Kenia, maar ook in Nederland. Het kan inderdaad voorkomen dat mensen worden omgekocht, maar het tegendeel is ook waar: IFAW heeft voorbeelden van mensen die stroper waren en vervolgens boer of wildlife ranger zijn geworden. Binnen de nationale parken zijn rangers van de overheid werkzaam; buiten de parken zijn wildlife rangers uit lokale gemeenschappen werkzaam. Deze ‘gemeenschapsrangers’ worden door IFAW getraind en helpen niet alleen om wilde dieren te beschermen, maar ook om mensen zich ervan bewust te maken dat een levend wild dier uiteindelijk veel meer oplevert dan een dood dier.”

“Dagelijks gaan alle rangers eropuit om te patrouilleren en rapporteren ze elke verdachte activiteit. Ze worden daarbij geholpen door de lokale gemeenschappen, waardoor het informatienetwerk wijdverspreid is. Als er een auto ergens niet hoort, als er sporen van telefoonlijnen of andere vallen worden ontdekt, of als er ergens personen rondhangen die niemand kent – dan wordt dat via de lokale tamtam gedeeld en kunnen de verschillende rangerteams in actie komen. De samenwerking tussen de wildlife rangers en de lokale gemeenschappen is door de jaren heen heel sterk geworden, waardoor stroperij in en rondom Amboseli National Park enorm is afgenomen.”

“IFAW pakt stroperij niet alleen aan door rangers in te zetten, alternatieve bestaansmiddelen te bieden, samen te werken met lokale gemeenschappen en wilde dieren meer ruimte te geven, maar langs de hele keten van de illegale handel. Zo volgen we de handelsroute en werken we aan het verwijderen van advertenties van wilde dieren op online platforms, lobbyen we voor betere regelgeving voor wilde dieren en maken we mensen bewust van de negatieve effecten van de handel op dieren om uiteindelijk ook de vraag te verminderen.”

Welk verschil is er tot nu toe gemaakt?

“Wat ik zo mooi vind aan het werk van IFAW is dat het verschil dat zij maken tastbaar is. Voor hen telt elk individueel dier, maar ook de mens die met die dieren samenleeft. In en rondom Amboseli National Park zie je ontelbaar veel dieren en ook grote kuddes olifanten die elke dag heen en weer lopen via bepaalde routes. Het gaat hier goed met deze fantastische wilde dieren omdat IFAW al jarenlang samenwerkt met de overheid en de lokale gemeenschappen, zoals de Maasai, om ervoor te zorgen dat de leefgebieden van wilde dieren veiliggesteld worden.”

“Zo heeft IFAW ervoor gezorgd dat er meer dan 23.000 hectare, ongeveer 238 km², is veiliggesteld voor natuurbehoud door duizenden individuele leasecontracten af te sluiten met Maasai landeigenaren. Zo wordt de natuur beschermd en kunnen de wilde dieren veilig in dat gebied leven, en heeft de Maasai een inkomen vanuit de lease waarbij ze ook hun vee nog in dat gebied kunnen laten grazen. De leaseovereenkomst omvat studiebeurzen voor studenten uit de gemeenschap, een beheerplan, projecten om in het levensonderhoud van vrouwen te voorzien en werkgelegenheid voor wildlife rangers uit de gemeenschap, waaronder Team Lioness – de eerste volledig vrouwelijke wildlife ranger-eenheid in Kenia.”

“Het is misschien moeilijk voor te stellen vanaf de bank in Nederland, maar als je daar in het landschap staat en de verhalen hoort, dan gaat het enorm leven. Dat had ik ook toen ik de vrouwengroepen sprak – Team Lioness is al uitgegroeid tot een groep van zeventien jonge vrouwen, die elk inspirerende rolmodellen zijn. Ik heb meegelopen met één van hun patrouilles waarbij we verse sporen van leeuwen tegenkwamen. Het was heel gaaf om te zien hoe ze gelijk in actie kwamen, probeerden te lokaliseren waar de dieren zich op dat moment bevonden en meteen de omringende dorpen een seintje gaven dat er leeuwen in de buurt waren. Helaas hoorden we later in de avond dat de leeuwen alsnog vee hadden gedood, maar gelukkig waren er geen mensen bij betrokken.”

“Ik heb met eigen ogen gezien hoe de conflicten tussen mensen en wilde dieren heel reëel zijn en dat het ontzettend belangrijk is dat we samen met de lokale bevolking naar oplossingen zoeken. Zij leven met hun vee naast de wilde dieren en moeten zeggenschap hebben over welke activiteiten wel of niet voor hen en voor de dieren werken. De stem van de vrouwen moet daarin ook gehoord worden. De Maasai hebben diep respect voor dieren, zowel wilde dieren als vee, en zijn zeer bereid om gezamenlijk te kijken wat er gedaan kan worden. Ik ben enorm onder de indruk van alle mensen die ik heb gesproken en hoe hun levens vervlochten zijn met die van de wilde dieren en de natuur.”

En wat kunnen mensen vanuit huis doen?

“De wilde dieren in Nederland zijn natuurlijk heel anders dan in Afrika, maar ook hier moeten we kijken naar manieren waarop we kunnen samenleven – als mensen zijn wij namelijk zelf ook afhankelijk van het behoud van de natuur. Koop bijvoorbeeld producten van bedrijven die verantwoord omgaan met natuurlijke hulpbronnen, en als je op vakantie gaat, kies dan voor een reisorganisatie die duurzaam toerisme steunt.”

Bijzonder en confronterend: Mandy regelt kraampakketten voor kansarme zwangere vrouwen in Afrika.

Wat je wilt weten vóór je als vrouw gaat soloreizen (van Afrika tot Brazilië)