Josephine Kay Psyche 1 sep 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Vroeger was alles beter: waarom nostalgie soms zo lekker voelt

‘10 dingen die je herkent als je een 90’s kid bent.’ De best gelezen artikelen op menig site beginnen met een soortgelijke kop. Want, een verlangen naar vroeger (toen alles beter was) voelen we allemaal. Wie mist de good old days zonder echte zorgen, toen het meest stressvolle dat je meemaakte de discussie was met vriendinnen over of je een Backstreet Boy-, Take That- of Spice Girls-fan was?

De nieuwe generatie teens kent geen wereld zonder social media en filters. De duckfaces die via #selfies worden gedeeld op Snapchat zijn alledaagse handelingen en je aanwezigheid op een feestje bevestig je met een like van een event op Facebook. Zo simpel is het.

Verlangen naar vroeger

Ik hoor vaak om me heen van begin dertigers dat ze deze nieuwe ontwikkelingen maar onzin vinden. ‘Snapchat? Ja, doei, moet ik daar ook al aan beginnen? Facebook kost me al te veel tijd en moeite, laat staan dat gedoe om een goede foto te vinden voor Instagram.’ En ook al begrijp ik deze opmerkingen ergens, voel ik ook lichtelijk dat dit afkeuren van het ‘nieuwe’ voortkomt uit het verlangen naar vroeger. Naar ‘hun vroeger’.

Ook interessant: Dit is waarom geur soms kraakheldere herinneringen kan triggeren

Maar ‘hun’ vroeger is niet het vroeger van iedereen, zoals van onze opa’s en oma’s. Degenen die zich druk maken om de overstap naar Snapchat doen me sterk denken aan de opa’s en oma’s van nu die de overstap naar een dvd-speler totale onzin vonden. ‘Die videorecorder doet het toch ook prima? Wat een onzin, ik begin er niet aan.’ Deze generatie verlangt dus weer naar ‘hun vroeger’ zonder dvd-spelers en inmiddels Netflix-achtige services.

Nostalgie als ontsnappingsroute

Waar komt dit sterke verlangen naar het bekende, het vertrouwde, het verleden vandaan? Stijn Depoorter verwoordt het mooi in zijn stuk over nostalgie: “In het land der volwassenheid is nostalgie een dankbare ontsnappingsroute voor wie even genoeg heeft van realiteit, prestatiedrang of kopzorgen.

Voor mij is het een veilige cocon waarin ik even schuil voor het heden en teruggrijp naar de fenomenen uit mijn jeugdjaren: een tijd waarin Twix nog Raider heette en je bij wedstrijden een gele briefkaart moest opsturen in plaats van iets te liken of sharen op Facebook. Jeugdsentiment is de tas warme chocomelk na een winterse wandeling op krakende sneeuw; het is comfort food voor de ziel, iets vertrouwds in een onzekere wereld.”

Simpelere tijden

Misschien verlangen we allemaal naar een tijd waarin alles (voor ons gevoel) beter en veilig was. Dit fenomeen werd in 1998 omgedoopt tot de ‘reminiscence bump’ door onderzoekers Rubin en Berntsen. Deze ‘bump’ zorgt ervoor dat volwassenen (van elke leeftijd) de jaren van hun eigen jeugd heel goed herinneren én hier een warm en fijn gevoel aan koppelen.

Must read: Waarom onthouden we niet alles? En wanneer sneuvelen herinneringen?

Het bijzondere aan dit geheel is dat onderzoeken aantonen dat mensen zich het minst gelukkig voelen tijdens hun tienerjaren. Denk zelf maar terug. Was je helemaal happy met je veranderende lichaam? Misschien had je acne, was je heel onzeker over of meisjes of jongens je leuk vonden, wilde je bij de populaire groep horen en vond je naar school gaan en huiswerk maken ook niet altijd even ‘cool.’ Om zomaar een paar random voorbeelden te noemen. Waarom denken we dan weemoedig aan deze tijd terug?

Reminiscence bump

Het schijnt, volgens onderzoek van Gluck & Buck, dat de ‘reminiscence bump’ vooral van toepassing is op gelukkige herinneringen. Als we de 30 zijn gepasseerd en terugdenken aan vroeger, worden de pijnlijke of verdrietige momenten weggestopt en minder voelbaar.

We herschrijven als het ware deze tijd, zodat het beter past bij hoe we ons nu in the present moment voelen. Heel logisch eigenlijk: het liefst herinner je je de positieve momenten en vergeet je de moeilijke en minder leuke momenten.

Identiteit

Als je met je gedachten weer terug gaat in de tijd, connect je als het ware met je jongere zelf. Zonder geheugen en herinneringen van wie je was, verlies je een deel van je identiteit. De dingen en gebeurtenissen (positief en negatief) uit je verleden hebben je immers gevormd.

Daarom is het fijn om hieraan terug te denken, omdat het onderdeel van jezelf is, onderdeel van wie je nu bent geworden. Daarom kan bijvoorbeeld het spelen van golden oldies enorm comforting zijn.

Comfort food for the soul.

Meer psychologie?

• Boodschap voor piekeraars: waarom nadenken nooit levensproblemen oplost
• Must see video: hoe corona de wereld (hopelijk) voor goed verandert
• Een simpele manier om problemen makkelijker op te lossen