Joanne Wienen Psyche 17 mei 2017, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Waarom narcistisch zijn best oké is (er kleven voordelen aan)

Zijn we als samenleving nou echt zo enorm narcistisch geworden de afgelopen decennia? En hoe erg is dat eigenlijk? Het zorgt namelijk óók voor actie. We worden massaal narcistisch. Door de bliksemopkomst van nieuwe technologieën en verworven vrijheden in de afgelopen decennia zijn we als samenleving verworden tot een leger zelfingenomen kwallen.

Tenminste, zo lijkt het soms. De media komt bijna dagelijks met soortgelijke statements of voorbeelden van het toegenomen narcisme. Meestal haal ik bij dit soort berichten mijn schouders op. Het zal wel met dat narcisme, denk ik dan. Ik merk er immers weinig van.

Zijn we écht narcistisch geworden?

Toch begint het er sterk op te lijken dat we als samenleving écht narcistischer zijn geworden. Zo haalt klinisch psycholoog Jan Derksen in de Volkskrant een Amerikaans wetenschappelijk onderzoek aan dat dat suggereert en is er in Nederland indirect bewijs voor gevonden.

Lees ook: Narcisme: als zelfliefde doorslaat in zelfobsessie

“We deden een groot onderzoek onder leraren, politiemensen, trambestuurders, huisartsassistenten en vroegen ze om hun klanten te karakteriseren, zonder zelf het woord narcisme te gebruiken. Uit de analyse blijken mensen eigengereider dan twintig jaar eerder, kritischer, minder gevoelig voor autoriteit, overtuigder dat ze voorrang verdienen, egocentrischer, extraverter, minder sociaal angstig,” zegt hij in een interview in de Volkskrant.

Dat komt grotendeels overeen met narcistische kernmerken, zoals extreme arrogantie, egocentrisme, grootheidswaan, gebrek aan empathie, alleen bevestiging tolereren én anderen als pion zien.

Stijgende lijn

Er lijkt inderdaad een stijgende lijn te zijn op het gebied van narcisme de afgelopen generaties, maar het gaat dan wel vooral om relatief ‘onschuldige’ eigenschappen. Gemakzucht, assertiviteit, impulsiviteit en het gericht zijn op uiterlijke en materiele zaken.

Hoewel dat natuurlijk geen eigenschappen zijn die de schoonheidsprijs verdienen, is het niet zo dat we als samenleving de heftigere kenmerken hebben overgenomen. Met andere woorden, we zijn niet massaal mensen aan het misbruiken, minachten en afstoten.

De positieve kant

Wanneer er wetenschappelijke onderzoeken verschijnen die stellen dat we met z’n allen narcistischer worden, gaan natuurlijk alle alarmbellen rinkelen. Want dat is toch niet iets wat we moeten willen? Think again. Derksen schrijft in zijn boeken en artikelen regelmatig dat narcisme niet alleen als iets negatiefs moet worden gezien.

Tip: Filmhuis Cinetree tipt ‘A Strange Love Affair with Ego’: een intieme docu over narcisme

“De ironie is dat grootheidswaan ook een sterke motor is voor dadendrang. Ik ben ervan overtuigd dat zonder narcisme mensen minder ondernemend en creatief zouden zijn. De hele middenklasse drijft op de wil om je te willen waarmaken, wat anderen ook zeggen. Wij werken samen met een ziekenhuis in Indonesië, een land waar narcisme veel minder gangbaar is. Dat zie je terug in het ontbreken van een solide middenklasse daar,” zegt hij.

Recept voor een ramp

Misschien is het dus beter om te zeggen dat we individualistischer zijn geworden, in plaats van narcistischer. En door dat individualisme hebben we ons ook een aantal narcistische kenmerken eigen gemaakt.

Dat klinkt misschien naar, maar het zorgt dus ook voor actie en spanning. Het hoeft dus helemaal niet zo’n groot probleem te zijn, zolang we er maar niet in doorslaan. “Je ziet het totaal mislopen als mensen de kans krijgen critici weg te werken. Een kring die alleen maar bevestigt en kritiek mijdt, is het recept voor een ramp.”

Misschien voor de zekerheid dus wel nog even leren omgaan met feedback en kritiek. Lees hier hoe.

Meer over persoonlijkheid

• Dit is wat je slaaphouding over je persoonlijkheid zegt
• Een positieve kijk op thuisblijven (is het een gratis lesje persoonlijke groei?)
• Wat zegt jouw interieur over je persoonlijkheid (laat je interieur analyseren door een expert!)