Maaike Kooijman Psyche 26 okt 2021, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Waarom het zo moeilijk is om een ‘mental health day’ te nemen

Met één oog open log ik in op mijn mail, terwijl ik probeer te bedenken wat ik ga sturen. Het is kwart voor 9; precies een kwartier voor het college begint, waar ik eigenlijk zou moeten zijn. Ik kan schrijven dat ik ziek ben, schiet er door mijn hoofd. Of zal ik toch gaan voor het meer controversiële: ik neem een mental health day vandaag, een vrije dag voor mijn mentale gezondheid?

Uiteindelijk kies ik voor de middenweg: een vaag ‘ik voel me niet goed genoeg om vandaag te komen’. Maar waaróm is het zo moeilijk om te zeggen dat je de stress niet meer aan kunt en wilt voorkomen dat die zich op andere manieren gaat uiten?

Wel of niet ziek melden

Deels heeft dat natuurlijk te maken met de vraag of je je überhaupt gemakkelijk ziek meldt, ook als je bijvoorbeeld erg verkouden bent. Dat is afhankelijk van meerdere factoren, waaronder verantwoordelijkheidsgevoel. Zo blijkt dat leidinggevenden zich minder vaak ziek melden dan ‘gewone’ werknemers. Het ligt ook deels aan je (culturele) achtergrond: de mate van prestatiedruk die je mee hebt gekregen, als het ware.

Hoe werkt stress eigenlijk? Dit gebeurt er in je lichaam als je gestresst bent

Het ziekteverzuim verschilt ook per beroep. Mensen die in de zorg werken zijn eerder bang om anderen aan te steken, en melden zich daarom misschien sneller ziek. In het contract is vaak ook iets opgenomen over verzuim; in sommige organisaties wordt het meer ‘getolereerd’ dan in andere.

In het geval van fysieke klachten kunnen werkgevers natuurlijk relatief makkelijk controleren of het ziek melden ‘terecht’ was. Maar dat dat niet kan in het geval van mentale gezondheid, betekent niet dat we dan maar nooit een mental health day zouden mogen nemen, wat ons betreft.

Het taboe op een mental health day

Als je je inzet voor de normalisatie van mentale klachten, ken je vast het cliche: ‘Als ik mijn been breek heeft iedereen medelijden, maar een zware depressie moet ik keer op keer bewijzen.’ Maar in elk cliché zit een kern van waarheid, en dus ook in deze. Fysieke ziekte wordt een stuk meer geaccepteerd als reden voor een dagje uitzieken dan mentale klachten als stress, somberheid of extreme vermoeidheid.

Heb je last van chronische vermoeidheid? Dit is wellicht de oorzaak en wat je eraan kunt doen

Terwijl het júist heel belangrijk is om je hoofd rust te gunnen als het daarom vraagt. Zoals stresspsycholoog Thijs Launspach uitlegt: “De psychologische wetenschap zegt: hoe méér stress je opbouwt, hoe groter de consequenties. Gun je jezelf geen tijd om te herstellen van mentale klachten, dan loop je een grotere kans op een burn-out. Pas je niet op, dan kost dit je een paar maanden van je leven en je werkgever duizenden euro’s.”

Desondanks vertellen we osnzelf maar al te graag dat we ons aanstellen of zelfs lui zijn als we eigenlijk weten dat we de werkdag (en alle dagen erna) niet meer aankunnen. Dat komt niet alleen omdat het een taboe is om je mentale gezondheid boven je prestaties te stellen, maar óók omdat er niet echt richtlijnen zijn.

Wanneer is het ‘erg genoeg’?

Als we fysieke klachten hebben, weten we immers of die ‘erg genoeg’ zijn om vrij voor te nemen. Verkouden? Dan kun je gewoon (thuis)werken. Hoge koorts en/of overgeven? Dan moet je duidelijk een dag, of week, vrij nemen. Natuurlijk zit er nog een heel grijs gebied tussen, maar de basis staat.

Hoe je bepaalde ziektes kunt ‘afleren’

Voor je mentale gezondheid zijn die maatschappelijke richtlijnen er niet: alleen jíj weet wanneer je behoefte aan rust dusdanig groot is dat je je werk ervoor af moet zeggen. Die verantwoordelijkheid hebben we niet graag, zeker als het gaat om iets wat niet zichtbaar is. Niemand kan in je hoofd kijken om te zien hoe het daarmee gesteld is.

En dat in ons hoofd kijken, daar hebben we zelf ook nog weleens moeite mee. Op school wordt er maar bar weinig aandacht besteed aan onze emotionele intelligentie, waaronder emoties herkennen, en de maatschappij leert ons dat stress er nou eenmaal bij hoort als we iets willen bereiken.

Je eigen grenzen (her)kennen

Daardoor (h)erkennen we lang niet altijd dat onze hoofdpijn weleens door stress zou komen, of dat een emotionele dag er meer heeft ingehakt dan we hadden gedacht. En als we dat niet doen, komen we natuurlijk ook nooit tot de conclusie dat we baat zouden kunnen hebben bij een mental health day. 

De enige oplossing hiervoor is het (weer) gaan vertrouwen van je eigen oordeel, lichaam en gevoelens. Als je lichaam aangeeft nu echt rust nodig te hebben, is er altijd een stemmetje dat zal blijven zeggen: maar is het wel écht nodig? Toch moeten we erop vertrouwen dat het lichaam alleen maar om dingen vraagt die het ook écht nodig heeft – niet omdat we lui zijn of gewoon geen zin hebben.

Dé manier om iemands zelfvertrouwen (oprecht) op te krikken

Toch nog lastig om die mental health day te nemen? Ons zusjs NSMBL tipt om tegenover je leidinggevende, docent of wie dan ook te benadrukken dat een korte pauze op de lange termijn alleen maar zorgt voor betere prestaties. Dat is weliswaar niet per se een goede manier om de prestatiemaatschappij te ontmantelen, maar soms heiligt het doel de middelen.