Annemarie Hartsuiker Psyche 6 dec 2022, 16:10

Leestijd: 5 minuten

Mindfulness en medicatie werken beide net zo goed om een angststoornis te verminderen

Angst is een van de meest voorkomende mentale issues in Amerika, meer dan 34 procent van de bevolking heeft in zekere mate last gehad van een angststoornis in zijn of haar leven. Nieuw wetenschappelijk onderzoek toont aan dat meditatie en het beoefenen van mindfulness een angststoornis net zo goed behandeld als medicatie. De resultaten wijzen uit dat beide methoden de symptomen die horen bij een angststoornis, verminderen.

Er zijn veel verschillende angststoornissen waar je als mens last van kunt krijgen. Voorbeelden zijn een sociale angststoornis, een paniekstoornis of een dwangstoornis. Over het algemeen kunnen we stellen dat er bij alle angststoornissen sprake is van extreme zorgen die je maar moeilijk onder controle krijgt.

Dit gaat meer dan eens gepaard met lichamelijke klachten als slapeloosheid, vermoeidheid, concentratieproblemen, irritatie, spierspanning, hartkloppingen en rusteloosheid.

Onderbouwde onderzoeken hebben al laten zien dat meditatie en andere vormen van mindfulness, erg effectief zijn om angsten te verminderen. Alleen was tot op heden niet bekend hoe deze methoden zich verhouden tegenover de standaardbehandeling met medicatie. Tot nu toe.

Meditatie en mindfulness om angsten te verminderen

De resultaten van de eerste wetenschappelijke studie die meditatie/mindfulness – met name op mindfulness gebaseerde stressreductie (MBSR) – rechtstreeks vergeleek met medicatie tegen angst, werden gepubliceerd in JAMA Psychiatry.

Uit dit onderzoek bleek dat de twee totaal verschillende methoden even goed werken als het gaat om het verminderen van de symptomen. De klinische studie volgde maar liefst 276 patiënten die gediagnosticeerd waren met een angststoornis.

De helft kreeg daarbij antidepressiva voorgeschreven en de andere helft nam deel aan een op mindfulness gebaseerd programma om stress te verminderen. Na acht weken hadden de deelnemers uit beide groepen 30 procent minder angstgevoelens dan voorheen. Deze angstgevoelens bleven gelijkwaardig afnemen in de resterende periode van het onderzoek.

Het aantal mensen met een angststoornis neemt toe

Deze resultaten komen als geroepen omdat verschillende rapporten aantonen dat angststoornissen wereldwijd zijn toegenomen. Dit wordt in verband gebracht met de pandemie, politieke en radicale onrust, klimaatverandering, inflatie en andere financiële onzekerheden.

Het nadeel van medicatie om een angststoornis te verminderen, zijn de bijwerkingen. Meer dan 80 procent van de onderzochte deelnemers ervoer ten minste één bijwerking die op de bijsluiter omschreven staat. Veelal gaat het om slaapproblemen, hoofdpijn, een verminderd libido, misselijkheid of juist een toename van angst. De mindfulnessgroep daarentegen rapporteerde slechts een enkele bijwerking: verhoogde angst bij ongeveer 15 procent van de deelnemers.

Een pil versus mediteren

Een pil nemen is makkelijk want het neemt weinig tijd in beslag. Op mindfulness-gebaseerde stress vermindering is een acht weken durend programma waar commitment voor nodig is. Deelnemers moeten twee keer in de week bijeen komen, thuis oefeningen doen en dagelijks 45 minuten mediteren.

Angsten komen eerder voort uit gedachten dan uit ervaringen

Het menselijk brein produceert een constante waterval van gedachten waarvan de meeste niks te maken hebben met onze huidige omstandigheden. Deze gedachten poppen op en gaan weer weg. Sommige gedachten vormen samen een verhaal en dit verhaal kan zo overtuigend zijn, dat we geneigd zijn om dit als waarheid aan te nemen.

We geloven wat we denken, en dat is ook bij een angststoornis het geval. Angst komt vaak niet voort uit een ervaring maar uit verschillende gedachten, en dus verhalen, die het brein zich rondom deze ervaring vormt.

Deze verhalen slepen ons mee naar het verleden of juist naar de toekomst en creëren, to-do lijstjes en wat-als scenario’s in het hoofd. Je bedenkt je wat er had kunnen gebeuren of wat er je nog te wachten staat, vandaag, morgen of zelfs volgend jaar. Typische angst komt voort uit potentiële bedreiging en het maakt niet uit of deze dreiging echt of ingebeeld is.

Er wordt een deel in het brein geactiveerd waar zich de vecht- of vluchtreactie bevindt en hierdoor worden angsten gevoed. Door mindfulness-oefeningen worden de door gedachten gegenereerde verhalen die angst veroorzaken minder krachtig. Dit komt omdat je beter onderscheid weet te maken tussen de realiteit (wat er feitelijk gebeurt) en de verhalen die het brein je vertelt.

View this post on Instagram

A post shared by BEDROCK Magazine (@bedrockmagazine)

Door het beoefenen van mindfulness leer je om meer in het moment te leven en hierdoor je bewustzijn en aandacht te sturen. Omdat je de meeste tijd in het hier en nu doorbrengt, en er eigenlijk niet zoveel aan de hand is, voel je je minder angstig.

Mindfulness vergroot ons vermogen om angst te verdragen

Natuurlijk willen we angstige gevoelens wegstoppen, maar hoe meer we dit proberen, hoe erger het vaak wordt. Om angst te overwinnen moet je de angst onder ogen komen want paradoxaal genoeg geldt dat, hoe meer we verlangen om een bepaald gevoel niet te voelen, hoe intenser het gevoel daadwerkelijk wordt.  Als gevolg hiervan leiden de meeste pogingen om angst te vermijden er alleen maar toe dat deze toeneemt en langer duurt.

Een centrale focus van mindfulness-oefeningen is om te leren het volledige scala van onze emotionele ervaringen te accepteren, hoe pijnlijk of juist positief deze ook zijn. Dus in plaats van te proberen om van angsten af te komen, is het doel om angsten beter te verdragen. Dit doe je door ze te observeren en toe te laten om er uiteindelijk vrede mee te sluiten. 

Door moeilijke en ongemakkelijke emoties te accepteren in plaats van er tegen te vechten, ontstaat er een fascinerende vorm van vrijheid: we worden ons bewust van hersenspinsels en hebben het vermogen om er doorheen te gaan. Uit onderzoek blijft dat er alternatieven zijn om angst bij de kern aan te pakken zonder medicatie met alle bijwerkingen van dien. Mindfulness gaat niet over het leren beheersen van onze gedachten en emoties; het gaat om het leren en toepassen van ons bewustzijn en de vaardigheden, zodat ze ons leven niet beheersen.

Kampt je partner met mentale problemen? Zo ben je er voor de ander