Joanne Wienen Psyche 27 nov 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Be better, not bitter: je bent niet wat je overkomt, maar hoe je ermee omgaat

Unsplash

What doesn’t kill you makes you stronger, wordt weleens gezegd. Maar sommige mensen worden niet stronger, maar blijven eindeloos zwelgen in boosheid en bitterheid. Terwijl echt niemand – zijzelf incluis – daar vrolijk van wordt.

We maken allemaal dingen mee waar we geen controle over hebben. Dat is inherent aan het leven. Een onverwachts ontslag, een pijnlijke break-up, goede vrienden die je onbegrijpelijk hard kwetsen, ziekte of een ongeluk. Situaties die ervoor zorgen dat je in een diep dal terecht komt en je daar verward, boos en verdrietig achter laten.

Maar waar de één daar harder, better, faster en stronger weer uitkomt, blijven anderen hangen in die negatieve gevoelens. Ze raken verbitterd, geketend door een altijd knagend gevoel van verongelijktheid.

Mijn schuld, jouw schuld

Hoe kan de een sterker uit de strijd komen, terwijl de ander tien jaar later nog steeds woedende comments over het aangedane onrecht achterlaat in de krochten van het wereldwijde web. Een van de redenen daarvoor is de controle-factor, zegt psycholoog Carsten Wrosch van de Concordia University.

Zodra iemand het gevoel krijgt dat de schuld voor de situatie niet bij henzelf maar bij een ander ligt, is de kans om verbitterd te raken groter. Ze blijven zich afvragen waarom dit nou juist hen moest overkomen.

Lees ook: Kan jij écht verdrietig zijn? Zo omarm je jouw verdriet (om verder te kunnen)

In het hoofd schreeuwt een allesoverheersende stem continu ‘het is niet eerlijk’. Best begrijpelijk, maar verder helpt het je niet. Naast dat verbitterde mensen over het algemeen niet het meest plezierige gezelschap zijn, heeft al die negativiteit ook een slechte invloed op je gezondheid. Het stresshormoon cortisol neemt sterk toe, met als resultaat een verzwakt immuunsysteem.

Hulp gevraagd

Niet alleen die controle-factor speelt mee in de vraag waarom de een veerkrachtiger is dan de ander. Zo ontdekte psycholoog David Blom dat mensen die onveilig-gehecht zijn, sneller verbitterd raken. Zij zijn bang om goedkeuring en steun te verliezen en daardoor sneller geneigd hun slachtofferschap en hulpbehoevendheid op te blazen in de hoop dat anderen zich over hen ontfermen, vertelt Blom in Psychologie Magazine.

De big five

Ook persoonlijkheid speelt een rol. In zijn onderzoek keek Blom naar de 5 persoonlijkheidsdimensies uit de Big Five-theorie.

Neuroticisme (de neiging om te reageren met negatieve emoties)
Extraversie (de neiging tot een hoge mate van sociale betrokkenheid en energie)
Zorgvuldigheid (de neiging tot zelfdiscipline en plichtsgetrouwheid)
Openheid voor ervaring (de neiging tot intellectuele nieuwsgierigheid, waardering voor kunst en gevoeligheid voor schoonheid)
Vriendelijkheid (de neiging om een goede omgang met anderen te waarderen).
De combinatie van hoog neuroticisme met lage vriendelijkheid zorgt ervoor dat mensen vatbaarder zijn voor verbittering.

Werk aan de winkel

Verbitterd zijn, dat wil je niet. Maar wat kun je ertegen doen? Wie eenmaal verbitterd is geraakt, zal aan de slag moeten om die negatieve spiraal te verbreken. En dat is moeilijk.

Verbittering is namelijk verslavend, vertelt Blom in Psychologie Magazine. Het is makkelijker te blijven hangen in de gedachte dat je zelf geen verantwoordelijkheid draagt voor een penibele situatie dan de stap nemen om dat patroon los te laten.

Stel nieuwe doelen

Uit het eerdergenoemde onderzoek van Carsten Wrosch blijkt dat het helpt om jezelf nieuwe doelen te stellen. Leg je neer bij de situatie, hoe ellendig of oneerlijk ook. Kijk in plaats van achterom vooruit.

Dit zal je helpen je los te weken van de verbittering. Zoek een nieuwe baan als je ontslagen wordt, ga met open blik weer daten na een verbroken relatie of leer een nieuwe taal.