Malu Kirschbaum Welzijn 25 dec 2022, 11:29

Leestijd: 7 minuten

Long covid: wat is het en hoe kun je ermee omgaan?

We kunnen het ons al bijna niet meer voorstellen, maar een jaar geleden zaten we nog in een keiharde lockdown. Zowat alles was gesloten, bezoek werd gelimiteerd tot vier personen en men maakte zich grote zorgen vanwege de deltavariant en de omikronvariant. Inmiddels lijkt het alsof corona voorbij is, maar voor sommige mensen is dit niet het geval. Honderduizenden mensen hebben last van blijvende klachten na een coronabesmetting: long covid.

Er is helaas nog maar weinig betrouwbare informatie beschikbaar die kan helpen, maar in de Long Covid zelfhulpgids wordt alles over long covid gedeeld wat er wél is.

Wat is long covid?

De term ‘long covid’ wordt algemeen gebruikt om de aanwezigheid van symptomen te beschrijven, die langer aanhouden dan vier weken na een besmetting met covid-19. Dit overkomt naar schatting zo’n 10 procent van de mensen. Als we bedenken dat het soms maanden kan duren om van infecties zoals de griep en longontsteking te genezen, is het niet zo gek dat veel mensen zich vier weken na covid nog niet 100 procent voelen.

Na twaalf weken voelen de meesten zich beter, maar bij long covid blijven de klachten aanhouden waardoor normale, alledaagse bezigheden worden belemmerd. De symptomen lopen nogal uiteen, maar veelvoorkomende klachten zijn hevige vermoeidheid, kortademigheid, slaapproblemen, haaruitval, brainfog (zoals geheugenverlies en concentratieproblemen), pijn op de borst, duizeligheid, hartkloppingen en aanhoudend verlies van het reukvermogen, maar er zijn er nog veel meer.

Welke mensen hebben long covid?

Long covid lijkt willekeurig toe te slaan. Mensen die heel erg ziek waren van covid, zoals degenen die in het ziekenhuis werden opgenomen, hebben er last van, maar ook personen die alleen lichte symptomen hadden. Uit onderzoeken bleek soms dat ziekten zoals hypothyreoïdie of een tekort aan vitamine D in elk geval gedeeltelijk voor bepaalde symptomen verantwoordelijk zouden kunnen zijn. Maar bij veel patiënten kunnen de resultaten van standaard medische onderzoeken de grote hoeveelheid symptomen niet volledig verklaren.

Welk effect heeft Covid nu eigenlijk écht op de klimaatverandering?

Waardoor wordt long covid dan precies veroorzaakt? Waarom krijgen sommigen het wel en anderen niet? Waarom verschillen de symptomen van persoon tot persoon en hoe kunnen we voorspellen hoelang ze zullen aanhouden? Medische wetenschappers doen er alles aan om deze vragen te kunnen beantwoorden.

Er zijn theorieën aangedragen en behandelingen voorgesteld. Die worden momenteel onderzocht en uitgeprobeerd, maar het duurt gemiddeld zeven jaar voordat wetenschappelijke ontdekkingen worden omgezet in erkende medische behandelingen. We zullen dus nog even geduld moeten hebben.

Praktische adviezen en technieken

Gelukkig weet de medische wereld wel al steeds meer over long covid en lukt het ze steeds beter om de belangrijkste symptomen te herkennen. Ook weten ze dat – net als bij alle andere chronische ziekten – de patiënten het meest geholpen zijn met praktische adviezen en technieken, waarmee ze de symptomen het hoofd kunnen bieden, terwijl ze het lichaam de tijd geven om te herstellen.

Toch blijft het voor veel mensen met long covid een eenzame reis. Sommige patiënten hebben gemeld dat hun arts hun ervaringen niet heeft bevestigd. Anderen hadden na het gesprek met hun arts zelfs het gevoel dat hij hen niet geloofde. Daarbij kan long covid enorm verschillen van persoon tot persoon. Daarom moet er rekening gehouden worden met het individu en alle factoren die in iemands leven een rol spelen.

Hevige vermoeidheid

Veruit de meest voorkomende klacht bij mensen met long covid is hevige vermoeidheid. Maar liefst 63 procent geeft aan dat ze last hebben van een lege batterij, waaraan slaap niets verbetert. Zoiets als de vreselijkste jetlag en kater die ze ooit hebben gehad, maar dan bij elkaar opgeteld. Na het sporten of een dag hard werken is moeheid normaal, maar bij long covid kan het blijven aanhouden en verergeren door taken die voorheen heel simpel waren.

Heb je last van chronische vermoeidheid? Dit is wellicht de oorzaak en wat je eraan kunt doen

Daarbij is het niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk van aard. Het houdt aan en gaat dus niet weg, hoeveel rust of slaap je ook krijgt. Je voelt je niet alleen uitgeput of moe, maar echt ziek. Veel mensen met long covid merken dat hun vermoeidheid en andere symptomen aanzienlijk erger worden na fysieke activiteit of training. Dit wordt ook wel post-exertionele malaise (PEM) genoemd.

Het sneeuwbaleffect

Zulke heftige vermoeidheid kan een vernietigend effect hebben op alle aspecten van je leven. Het kan ervoor zorgen dat je je werk niet goed meer kunt doen of niet meer kunt genieten van leuke dingen in je vrije tijd. Het kan je zelfs beperken bij je dagelijkse bezigheden, zoals jezelf wassen en aankleden. Dit kan je leven weer op andere manieren beïnvloeden, bijvoorbeeld in je relaties, gezinsleven en je financiële situatie.

Daarnaast kan het invloed hebben op je humeur en je welzijn en bij veel mensen ontstaat dan ook somberheid, depressie en angst. Uiteraard worden ook de andere symptomen van long covid behandeld in de zelfhulpgids, maar omdat hevige vermoeidheid ver bovenaan de klachtenlijst genoemd wordt, houden we in dit artikel alleen dit symptoom onder de loep.

De drie P’s

Terwijl medische onderzoekers proberen om long covid steeds beter te begrijpen, weten ze al best veel over heftige vermoeidheid. Het komt namelijk ook bij veel andere ziektes voor. Je kunt vermoeidheid ook wel zien als de batterij van je smartphone. Bij long covid is de batterij veel kleiner dan vroeger. Ook laadt hij zichzelf niet meer vanzelf op en laadt hij veel langzamer. De drie P’s (prioriteiten, plannen en pacing) zijn een goed hulpmiddel voor wanneer je wilt proberen beter met je vermoeidheid om te gaan.

Gezond egoïsme: een pleidooi om jezelf meer centraal te stellen

Prioriteiten stellen

Wanneer je ziek bent, heeft het vaak zin om onze prioriteiten te bezien en te overwegen of je ze moet bijstellen. Zijn er dingen in je leven waar je wat energie zou kunnen besparen? Waarom zou je de energie waarover je beschikt verspillen?

Bewaar er wat van voor de dingen die belangrijk voor je zijn. Misschien kun je online boodschappen doen in plaats van naar de supermarkt gaan. Of kun je de bus naar je werk nemen in plaats van ernaartoe fietsen. Denk goed na over:

• Wat moet gedaan worden?
• Wat kan wachten?
• Wat is niet echt nodig?
• Wat kan helemaal van de lijst?
• Wat kan door iemand anders worden gedaan?
• Wat zou ik echt graag met mijn energie en tijd willen doen?

Plannen

Het kan echt handig zijn om te plannen wat je per dag wilt doen en hoe je je bezigheden zult uitvoeren, zodat je goed kunt omgaan met de energie in je batterij. Dit geldt zowel voor de grote events en taken als voor de kleinere dingen die je doet. Dit zijn enkele voorbeelden:

• Als je bepaalde afspraken vermoeiend vindt, kun je daarna dan een rustperiode inplannen?
• Kun je die belangrijke meeting plannen op een moment van de dag waarop je je meestal beter voelt?
• Als je ’s avonds iets meer energie hebt, zou je dan niet beter dan kunnen douchen in plaats van ’s morgens?
• Zou je geen grotere maaltijden kunnen bereiden om die deels in te vriezen?
• Kan een vriend of familielid je naar een evenement rijden? Of kun je een taxi nemen?

Verslaafd aan altijd meer willen? Zo kick je ervan af

Pacing

Pace yourself! Dat houdt in dat je dingen doet op een lager niveau dan je maximale capaciteit, om ervoor te zorgen dat je genoeg energie hebt om een activiteit of meerdere activiteiten af te maken. Sporters doen dit voortdurend om hun energieverbruik te optimaliseren.

Door pacing houden hardlopers of fietsers in een lange race de juiste snelheid aan om hun krachten te verdelen en niet per ongeluk te veel van zichzelf te eisen zodat ze uitgeput moeten opgeven. Misschien ken je de fabel van Aesopus over de schildpad en de haas: de schildpad won de wedloop, niet de snelle haas. Enkele principes van pacing zijn:

• Doe iets kleins en rust dan, doe iets kleins en rust dan.
• Combineer cognitieve en lichamelijke taken op een dag en wissel ze af met perioden van rust.
• Verdeel een activiteit in stukken – in kleinere delen die je gemakkelijker aankunt.
• Bepaal het eindpunt voor je begint – het is gemakkelijk om te overdrijven.
• Gebruik een timer zodat je weet wanneer je moet stoppen.
• Doe het kalmer aan – wees een schildpad!

We hopen dat je wat aan deze tips hebt. Mocht je meer willen weten over long covid en hoe je met andere symptomen om kan gaan, dan raden we je deze gids van harte aan.