Nydia van Voorthuizen Psyche 4 jul 2016, 06:00

Leestijd: 5 minuten

Leven we écht in de Matrix? (volgens Elon Musk wel)

In de categorie meest-inspirerende-mensen-van-deze-tijd scoort Elon Musk hoog op mijn lijst. Mocht je nog niet van de man zelf gehoord hebben, dan misschien wel van een paar van zijn ideeën. De hyperloop bijvoorbeeld, een transportsysteem dat werkt met een luchtdrukbuis via welke je met een gemiddelde snelheid van zo’n 970 kilometer per uur zou kunnen reizen, de 100% elektrische en volgens de planning binnen twee jaar zelfsturende auto’s van het bedrijf Tesla waar hij directeur van is en SolarCity, een van de grootste zonnepaneelfabrieken ter wereld. Out of the box denken lijkt zijn tweede natuur. Hij vraagt zich telkens af waarom iets op een bepaalde manier gebeurt en gaat er niet vanuit dat dingen nou eenmaal zijn zoals ze zijn. Begin juni kwam Elon Musk alleen met een standpunt dat ik een keer of 3 opnieuw moest lezen om te checken of ik het nou echt goed begreep. Tijdens een interview claimde hij namelijk dat de kans dat wij niet in een gesimuleerde werkelijkheid leven 1 op een miljard is.

Dat lees je goed: niet. Oftewel; Musk is ervan overtuigd dat wij in een soort Matrix leven. Een computersimulatie waardoor alles om ons heen echt lijkt, maar in werkelijkheid alleen in ons hoofd zit. Wait, what? Een van de grootste visionairs van dit moment is ervan overtuigd dat we in een soort World of Warcraft leven?

Niet de eerste met deze mening

Ja! En eenmaal gewend aan dit idee, bedacht ik mij dat hij zeker niet de eerste is die een soortgelijke bewering doet. Denk bijvoorbeeld aan Descartes. Zijn bekende woorden ‘Cogito ergo sum’ (ik denk dus ik ben) komen voort uit eenzelfde standpunt, al had Descartes het niet over een computer, maar een demon die zijn waarnemingen zou manipuleren.

Wat doet multitasken met de hersenen en waarom is het zo slecht voor ons?

Hierna volgden vergelijkbare theorieën, waar een gedachte-experiment van filosoof Hilary Putnam uit voortkwam genaamd ‘brain in a vat’. Met ‘brain in a vat’ bedoelt hij letterlijk: hersenen in een bakje. Deze zouden zijn aangesloten op een supercomputer waardoor de hersenen denken een lichaam te hebben en met dat lichaam – bijvoorbeeld – buiten op straat te lopen. Precies, the Matrix-trilogie is op dit idee gebaseerd.

Kritiek

Uiteraard is er ook veel kritiek op de simulatiehypothese. Putnam komt met het volgende – ietwat ingewikkelde – voorbeeld om te laten zien dat het niet waar kan zijn. Hij gebruikt daar zijn eigen gedachte-experiment voor.

Wanneer een marsmannetje een foto van een boom zou zien weet hij nog steeds niet wat een boom daadwerkelijk is, omdat hij er nog nooit een in het echt heeft gezien. Misschien denkt hij wel: hee, groene wolken! Datzelfde geldt voor de hersenen in het bakje.

Hersenen in een bakje

Ze kunnen wel een representatie van een boom zien, maar weten nog steeds niet wat een echte boom is. Wanneer iemand in de Matrix het over een boom heeft, heeft hij het dus over iets anders dan wanneer wij ‘echte mensen’ het over een boom hebben.

Stel dat ik in de Matrix ben en denk ‘ik ben hersenen in een bakje’, dan kan dat dus nooit slaan op daadwerkelijke hersenen, want simulatie-ik heeft nog nooit hersenen buiten de Matrix gezien.

https://www.bedrock.nl/smartphone-telefoon-productiviteit/

Ik zou mij sowieso geen voorstelling kunnen maken van iets buiten de Matrix, omdat ik niet zou nadenken over een andere realiteit, alles wat ik zou kunnen bedenken bestaat uit simulaties en niet uit de werkelijkheid, omdat ik daar nooit mee in contact ben geweest. Oftewel: het kan volgens Putnam niet waar zijn dat we in een Matrix leven, want dan zouden we dit allemaal niet kunnen bedenken.

Los van Putnams argument, menen andere filosofen en wetenschappers dat de wereld die wij ervaren te complex zou zijn om te simuleren of alle energie in het universum zou kosten om te creëren. Onmogelijk dus.

Technologie aan razend tempo

Musk haalt deze bewering onderuit door de wijzen op het razende tempo waarmee technologie zich ontwikkelt. Hij neemt het spelletje Pong als voorbeeld. Je kent het wel: die twee rechthoekjes, met in het midden een stip die heen en weer gekaatst moet worden door de spelers.

Chinese filosofie leert je écht los te laten

‘40 jaar na de lancering van Pong bestaan er realistische 3D simulaties die miljoenen mensen tegelijkertijd kunnen spelen. Zelfs als de vooruitgang vanaf nu duizend keer zo langzaam zou gaan, dan nog zullen er ooit games ontwikkeld worden die niet te onderscheiden zijn van de werkelijkheid. Het kan nog 10.000 jaar duren, maar dat is niets wanneer je het op evolutionaire schaal bekijkt.’

Of-of-situatie

Je zou volgens Musk zelfs kunnen zeggen dat we moeten hopen dat de simulatiehypothese waar is. Stel wij zouden stoppen ons te ontwikkelen, dan zou dat zomaar kunnen komen door een ramp die onze beschaving uitroeit.

Het is volgens hem een of-of-situatie: ‘of we creeëren ooit een simulatie die de werkelijkheid kan nabootsen, of de mensheid stopt te bestaan.’

Je leven erop aanpassen heeft weinig zin

Maar hoe het ook zij, je leven erop aanpassen heeft weinig zin. Al is het allemaal een simulatie, het voelt als de realiteit en dus kun je er maar beter het maximale uit halen.

En of je je nou wel of niet in Musks standpunt kunt vinden, zijn gedachtes over dit onderwerp wijken niet af van de rest van zijn denkpatroon: groots, vernieuwend, out of the box, iets wat bewonderenswaardig is en waar menigeen nog wat van kan leren.

Wat betreft het mogelijk uitsterven van de mensheid heeft Musk overigens al net zo’n out of the box-oplossing. Ruimte-exploitatie. Rond 2040 wilt hij een kolonie op Mars hebben.

Hoe filosofie troost kan bieden in tijden van crisis