Maaike Kooijman Betere wereld 15 jan 2019, 06:00

Leestijd: 3 minuten

Leren van de Japanners: hippe Japanse vaders zorgen steeds meer voor de kinderen

Terwijl mannen in Nederland eindelijk recht hebben op een week geboorteverlof (in plaats van twee dagen), maakt ook Japan steeds meer stappen in een gelijke verdeling van genderrollen in het gezin. Daar heb je namelijk steeds meer ‘ikumen’, hippe Japanse vaders die zich minder met hun baan en meer met hun kinderen gaan bezighouden. Het gezin onderhouden? Ja dus, maar niet met geld.

De term ‘ikumen’ is een samentrekking van de woorden ‘ikuji’ en ‘ikemen’, oftewel ‘kinderopvang’  en ‘knappe man’. Dat woord werd jaren geleden actief gebruikt door een overheidscampagne (het nationale Ikumen Project) die moest zorgen voor een grotere rol van vaders in de opvoeding. De beelden van betrokken vaders als helden stonden in enorm contrast met het traditionele beeld van Japanse vaders, die vooral toegewijd waren aan hun werk en bijna niks deden met hun familie.

Ikumen: Japanse vaders achter het fornuis

Tijdens het project konden mannen workshops volgen, en vaders kregen zelfs een ‘Work-life Balance Handbook’. (Dat de overheidscampagne nog steeds de moeder als belangrijke zorger voor de kinderen centraal zou stellen, in plaats van andersom, negeren we voor het gemak even.)

En in tegenstelling tot heel wat Nederlandse overheidscampagnes, had het project veel invloed op Japanse mannen, die er inderdaad enthousiast van werden. Sindsdien zie je in Japanse tijdschriften steeds meer lachende mannen achter het fornuis, en vaders die met kinderen spelen. En o ja, er is zelfs een manga met de titel ‘Ikumen!’ over zo’n hippe vader.

Ook de cijfers geven een kleine verandering weer: in 2012 nam 1,9 procent van de Japanse vaders ouderschapsverlof op, tegenover 7 procent in 2017,

Dit vind je misschien ook leuk: Hoe ik naar gelijkheid streef en daar grandioos in faal

Een langzame verandering

Oké oké, dat betekent natuurlijk niet dat alles ineens is omgeslagen: het is moeilijk om in een paar jaar een maatschappij te veranderen die er – net als de onze – vanuit gaat het de taak van de vader is om voor het inkomen te zorgen en toegewijd te zijn aan zijn werk. Dus hoewel de band tussen vaders en kinderen wel beter lijkt te worden door bijvoorbeeld meer activiteiten in het weekend, is een enorme verandering dan ook (nog) niet te zien. Japan heeft ook nog steeds erg weinig gendergelijkheid op de werkvloer, volgens de laatste cijfers.

Daarbij is het natuurlijk hypocriet dat we mannen veel lof geven als ze hun verantwoordelijkheid nemen bij de opvoeding, terwijl het in het geval van vrouwen gewoon voor lief wordt genomen, zeggen veel Japanse vrouwen – en gelijk hebben ze. En de mannen die klagen dat ze minder kans op de arbeidsmarkt zouden krijgen van zorgen voor hun kids? Welcome to our life – alleen mogen vrouwen daar nooit kritiek op hebben, omdat het bij hen logisch zou zijn.

We moeten de klagende Japanse mannen wel een beetje gelijk heven: het helpt natuurlijk niet dat niet alle werkgevers meewerken aan de trend van betrokken vaders, net als sommige Nederlandse werkgevers niet meewerken aan een gelijkere rol van vrouwen op de arbeidsmarkt. Kortom: er is nog een lange weg te gaan, maar Japan is in ieder geval op de goede weg.

Meer leren van de…

• Leren van de Indonesiërs: 3 wijze lessen over dankbaarheid
• Leren van de Japanners: zo blijf je beleefd en georganiseerd
• Leren van de Zweden: wat Zweden ons leert over omgang met de natuur (en onze kinderen)

BBC