Josephine Kay Psyche 4 nov 2020, 06:00

Leestijd: 4 minuten

Hoe te leren houden van je donkere kant (welcome to the dark side)

Als ik het nummer Paint It Black van The Rolling Stones hoor kan ik me er wel in vinden. Het omschrijft het melancholische donkere randje dat diep in me zit. ‘I see a red door and I want it painted black’, héérlijk. Maar dat is normaliter niet iets waar ik openlijk voor uit zou komen. Behalve nu dan, aan een paar honderdduizend lezers, maar dat terzijde.

Waarom schamen we ons eigenlijk voor het donkere randje dat in ons schuilt? Heeft niet iedereen weleens een moment waarop ‘ie zich in een flits voorstelt hoe het zou zijn om zijn voet van de rem te halen op een berg? Of stiekem toch nieuwsgierig is naar wat er zou gebeuren als hij uitgleed en van een brug afkukelde?

Donkere randje

Laten we eerst kijken naar waarom we deze donkere gedachtes hebben. Hoewel er wetenschappelijk niet per se bewijs is waarom we dit randje hebben (het ligt iets ingewikkelder dan ‘deze cellen zijn de zogeheten zwarte cellen die je nare dingen doen denken’), wordt er in de filosofie genoeg over gespeculeerd.

Zo merkte Freud in Civilization and Its Discontents op dat doordat we onderdeel zijn van een beschaafde maatschappij we beschermd zijn tegen onze oer-persoonlijkheden, oftewel onze dierlijke id. Als een gemeenschap zorgen we dat er manieren zijn waarop ons oergedrag gereguleerd wordt. Daarom hebben we allerlei autoriteiten en instanties op het gebied van regelgeving, zoals bijvoorbeeld de politie die deze moet handhaven.

Freud waarschuwt echter dat het allemaal leuk en aardig is dat we bepaalde instincten onderdrukken door regels aan te houden, maar dat we daardoor wel uit balans raken en ontevredenheid voelen. Het moet er toch ergens uit, lijkt hem. Om harmonieus met anderen samen te leven moeten we deze oerinstinct onderdrukken, en dus een onderdeel van onszelf.

Zoals we eerder schreven, was de Zwitserse psychiater Carl Jung de eerste die over de schaduwkant sprak. De schaduwkant is de persoon die je niet wilt zijn, maar die je wel bent. “Volgens Jung doet iedereen onbewust zijn best om de minder mooie kanten verborgen te houden, voor de buitenwereld maar ook voor zichzelf.”

Juist goed

Eigenlijk is over ‘donkere dingen’ fantaseren juist goed. Beter dat dan ze ook daadwerkelijk uitvoeren. We zijn als mensheid nou eenmaal afhankelijk van elkaar en moeten allemaal samen op deze aardbol leven, en dan is voor de lol tegen de auto voor je knallen misschien niet de beste manier om dat te bewerkstelligen.

Love your dark side

Maar wat gebeurt er als we leren houden van deze donkere kant en de fantasieën die daar mee gepaard gaan? De agressieve gedachten die we soms hebben kunnen gezien worden als een soort safety net voor de stiekeme agressie die bij ons diep vanbinnen borrelt.

De agressie blijft op deze manier immers een gedachte, en wordt niet werkelijkheid. En als we deze gedachtes vol omarmen en accepteren dat het een groot onderdeel is van wie we zijn, en dat dat eigenlijk best oké is, is dat niet een veel fijnere manier om met ze om te gaan?

Volgens Freud alleen maar goed om het toe te laten in plaats van weg te stoppen. Met mate, uiteraard.

Een paar kleine manieren om dit donkere randje te accepteren:

• Laat iemand je donkerste fantasieën en gedachten weten. Iemand die je vertrouwt en die je niet zal oordelen.
• Wees liever voor jezelf en aanschouw deze kant van jezelf met een gevoel van acceptatie.
• Als je voelt dat je je donkere kant gaat opzoeken, wees je hier dan ook bewust van. Laat je gedachtes maar even flink op hol slaan, blijf in de pijn, het verdriet of de agressie.
• Lach er ook gewoon om. Eigenlijk is het best wel grappig dat je af en toe (in jouw ogen) idiote onacceptabele dingen denkt. Je hebt een wilde fantasie, en dat uit zich soms op een ietwat ongebruikelijke manier.

Meer lezen

• Wat je kunt leren van de donkerste kant van je persoonlijkheid
• 26 vragen om jezelf beter te leren kennen
• Stel jezelf deze 10 vragen voor meer zelfinzicht (zo leer je jezelf pas écht kennen)