Leonie Collombon Welzijn 10 jul 2024, 18:37

Leestijd: 3 minuten

Kun je een ochtendmens worden door te ‘oefenen’? Dit zeggen experts

Kun je van een avondmens in een ochtendmens veranderen, of bepaalt de natuur nou eenmaal dat jij ‘s avonds floreert en een ander bij het krieken van de dag? Er bestaan genoeg tips om ‘s ochtends energieker je bed uit te komen, zoals een gestructureerde ochtendroutine, maar of ze ook echt werken… De wetenschap heeft er een duidelijk antwoord op.

Kun je vanzelf een ochtendmens worden?

Hoe je het ook wendt of keert, de Westerse maatschappij is ingericht op ochtendmensen. Wie het liefst tot midden in de nacht wakker blijft en z’n ogen pas weer opent rond het middaguur, heeft in veel gevallen pech: de gemiddelde werkdag begint ‘s ochtends vroeg en op het moment dat die persoon op z’n energiekst is, sluiten de winkels al weer. Veel avondmensen doen dan ook hard hun best om in een ochtendmens te veranderen; niet omdat ze er zo blij van worden, maar puur en alleen omdat de wereld het van ze vraagt.

Tijdschriften en websites staan er bomvol mee: tips om je ochtend beter te starten en die ervoor zouden zorgen dat je vanzelf een ochtendmens wordt. En dat terwijl de natuur bepaalt welke van de twee je bent (volgens EO Wetenschap heeft dat te maken met het circadiaanse ritme van ons lichaam). Waarom die tips dan toch in veelvoud geschreven worden? Simpel: omdat slaapwetenschappers ervan overtuigd zijn dat je dat ritme door de juiste training lichtelijk kan aanpassen.

Klinisch psycholoog Whitney Roban vertelt tegen Inverse dat jouw lichamelijke ritme eerder moet starten om in een ochtendmens te veranderen. Als het buiten donker en kouder wordt, komt er melatonine in ons lichaam vrij. Dat hormoon wordt geassocieerd met slaap. Doordat we veel minder met de seizoenen meeleven dan vroeger en ‘s avonds bijvoorbeeld in kunstmatig licht zitten of de verwarming aanzetten, raakt het circadiaanse ritme van slag. Het lichaam denkt volgens Roban vaak dat het dan nog in dagmodus is en laat minder melatonine vrij. Het resultaat: je bent later moe en slaap daardoor ook ‘s ochtends langer door.

Zo verander je van een avondmens in een ochtendmens

Maar, zo zeggen wetenschappers, je kúnt jezelf trainen om eerder op te staan. Dat zal niet 1, 2, 3 gebeuren, maar vergt discipline en een sterke wil. Volgens Roban draait het allemaal om het woordje ‘eerder’. Door eerder op de avond te starten met je nachtroutine, lukt het uiteindelijk om eerder in slaap te vallen en word je vanzelf ook weer op een vroeger tijdstip wakker. De tips die de psycholoog daarvoor geeft lijken voor zich te spreken, maar zijn volgens haar toch hard nodig: geen blauw licht, alcohol, cafeïne of intense beweging voor het slapengaan.

Hoewel je daarmee een stuk frisser wakker wordt in de ochtend, zijn er ook wetenschappers die twijfelen aan de methode. Ja, je wordt er eerder mee wakker en bent misschien niet meer zo humeurig ‘s ochtends, maar een permanente verandering? Dat is het volgens chronobioloog Bert van der Horst niet.

Tegen RTL Nieuws vertelt hij dat een avondmens diep van binnen altijd een avondmens zal blijven. “Dat je eerder opstaat betekent niet dat je ook evenredig eerder gaat slapen,” aldus Van der Horst. “Je kunt door de juiste blootstelling aan licht – veel (blauw) licht in de ochtend, weinig in de avond – je klokje proberen te verschuiven. Maar permanent aanpassen kan niet.” Dan toch maar naar een warmer land waar het leven wat later begint verhuizen? Het is een optie, als je ‘s ochtends echt niet vooruit te branden bent.

Avondmens shaming: laten we stoppen met oordelen over slaappatronen